Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1836

Reize naar de Oost- en Westkust van Zuid-Amerika, en, van daar, naar de Sandwichs- en Philippijnsche Eilanden, China enz. Door J. Boelen, Joh. zoon, thans KapiteinLuitenant. IIde Deel, Te Amsterdam, bij ten Brink en de Vries. 1835. In gr. 8vo. 445 Bl. f 5-60.

Bij de aankondiging van het eerste deel van dit werk hebben wij met grooten lof hetzelve aangekondigd. Daar wij in ons toen gegeven verslag reeds het een en ander hebben aangemerkt tot opwekking der belangstelling van onze landgenooten in het verhaal van eene onderneming, welke de goedkeuring moet wegdragen van een' ieder, die deel neemt in den bloei

[p. 568]

van onzen handel en den roem van onze landgenooten, zal het genoegzaam zijn, dat wij thans ons bepalen tot de opgave van den hoofdzakelijken inhoud van dit deel.

Aan het einde van het eerste deel verlieten wij onzen reiziger aan den mond der rivier van Guayaquil voor het eiland Puna, geprest tot overbrenging van eenige honderden Columbiaansche krijgslieden, wier gebrek aan krijgstucht het voor den Scheepsbevelhebber zeer wenschelijk maakte, spoedig van deze hem opgedrongene reisgenooten ontslagen te zijn. Maar juist was er te Guayaquil eene nieuwe omwenteling voorgevallen; daarom trachtten de gezagvoerders aldaar den Kapitein eerst het ontschepen der Columbianen moeijelijk te maken, of hem te noodzaken om weder met dezelve te vertrekken. Eindelijk echter gelukte de ontscheping. Na eenig verblijf te Guayaquil, zakte het schip de rivier van dien naam weder af, en zeilde, na nog eenigen tijd te Puna vertoefd te hebben, zuidwaarts langs de kust, eerst naar Payta en vervolgens naar Callao, hetwelk als de haven van Lima kan aangemerkt worden. Over deze hoofdstad van Peru wordt een omstandig berigt gegeven. Na eene voorspoedige vaart bereikte het schip Valparaiso, en vertoefde daar achttien dagen, om de bij het eerste bezoek van die haven aangevangene handelszaken af te doen. Met hetzelfde oogmerk zeilde de Heer boelen terug naar Arica, waar men hem de eerste maal tot het overbrengen der Columbiaansche krijgslieden geprest had. Hij ankerde vervolgens te Ilay, een te voren onbeduidend dorpje, maar toen eerst sedert eenige maanden erkend, als puerto abilitado, of haven, waarin vreemde schepen voor den handel met Peru mogen binnenloopen, en hetwelk als zoodanig aan de meer landwaarts gelegene aanzienlijke stad Arequipa tot haven dient. Hier zou het den Kapitein bijna gegaan zijn, als vroeger te Montevideo. Door de schuld van eenen passagier, die, buiten weten van den Scheepsbevelhebber, verbodene waren aan boord gebragt had, kwamen schip en lading in groot gevaar, om, zoo niet verbeurd verklaard, dan toch weder in een langdurig en kostbaar regtsgeding gewikkeld te worden. Toen nu de Kapitein zag, dat het onmogelijk was, om in dezen nieuwen en nog ongeregelden Staat regt te verkrijgen, dewijl men, bij de schaarsche geldomstandigheden van het Gouvernement van dit district, het Hollandsche schip en deszelfs kostbare lading als een' welkomen buit beschouwde, wist hij aan deze moeijelijkheid

[p. 569]

geen beter einde te maken, dan door op het alleronverwachtst met zijn schip uit de haven van Ilay de vlugt te nemen. De op het schip geplaatste Peruaansche wacht werd, willens of onwillens, overgegeven aan een Amerikaansch vaartuig. De reizigers maakten kracht van zeil, en geraakten spoedig van de kust. Hier eindigt dit deel, en in een volgend zal de lezer vinden, werwaarts toen hunne bestemming was.

Ook dit deel behelst belangrijke berigten aangaande den natuurlijken en staatkundigen toestand der plaatsen en menschen, door den reiziger bezocht. Alwat voor den koopman en den zeevaarder van belang is ten aanzien van vaarwaters, winden, stroomen enz., is met naauwkeurigheid te boek gesteld. Ook dit deel wordt, bij wijze van aanhangsel, besloten met eene lijst, behelzende de approximative waarde van goederen, die het meeste gewild zijn op dat gedeelte van de kust van Peru, waarvan Arica en Ilay de havens, of Tacna en Arequipa de stapelplaatsen zijn, benevens eene daarop, voor een schip, gebaseerde lading; nota der Chinesche zijden stoffen, het meeste geschikt voor den handel aldaar, en der goederen voor de markten van Lima, Guayaquil en die van de tusschenbeiden gelegene havens, voor Columbia en Peru, benevens het stelsel van inkomende regten te Guayaquil, tijdens het verblijf van den Heer boelen aldaar.

Verscheidene gedeelten van het in dit deel voorkomende brengen ons in verzoeking, om iets tot eene proeve van het belangrijke en onderhoudende van deszelfs inhoud af te schrijven. Maar wij kunnen ons verslag niet genoeg daartoe uitbreiden. Alleen willen wij hier nog iets melden, hetwelk vooral onze opmerkzaamheid tot zich trok: ‘De schoone purperroode verw, welke te Guayaquil een belangrijk artikel van handel uitmaakt, is ontleend van het vocht van eene soort van slak, Bulgado de Mar genaamd, die hare woning heeft in een kegelachtig schelpje of slakkehuisje.’ Hetgeen dit berigt belangrijk maakt, is de overeenkomst van deze verwstof met het beroemde purper der oude Pheniciërs, van hetwelk het bekend is, dat hetzelve bij toeval ontdekt werd. De hond van eenen herder beet eenen schelpvisch aan stukken; het bloed, daaruit loopende, verwde hem den snoet; de schoone roode kleur viel in het oog; zij werd tot het verwen van stoffen gebezigd, en ten sieraad voor de praalkleederen der Vorsten bewaard. Het was ons tot nog toe onbekend, dat dergelijk purper thans nog in gebruik was. Des-

[p. 570]

zelfs bestaan bevestigt het berigt, door de oude Schrijvers aangaande het Phènicische purper gegeven.

Het titelvignet van dit tweede deel stelt de stad Lima voor, gezien van de reede van Callao; buitendien is hetzelve versierd door vier platen en eene kaart van een gedeelte der westkust van Columbia en een gedeelte van de kust van Peru, benevens de golf van Guayaquil.

Wij eindigen ons verslag met het getuigenis, dat, naar ons gevoelen, dit tweede deel in aangenaam onderhoud en rijkdom van nuttige en belangrijke zaken het eerste nog overtreft; zoodat wij wenschen, dat de Schrijver door eene gunstige ontvangst van zijn verhaal bij ons lezend publiek aangemoedigd worde, om met ijver in het aangevangen voetspoor voort te gaan, en zijn werk in denzelfden trant te voltooijen. Na het eindigen van dit verslag vernemen wij, dat het werk met een derde deel volledig zal zijn.