Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1836

Algemeene Geschiedenis, door K.F. Becker. XVIIde tot XXste Deel. Te Haarlem, bij de Erven F. Bohn. 1834-1836. In gr. 8vo. Te zamen 1616 bl. f 11-50.

Gaven wij vroeger met steeds klimmend genoegen bij herhaling verslag van den aanvang en de voortzetting van het bovenstaande werk, thans verheugen wij ons, dat wij den Vertaler zoo wel, als ons Publiek mogen gelukwenschen met het voltooijen van een' zoo belangrijken arbeid. Waarlijk, het is, bij het veelal onberaden aanbrengen van de vruchten eener vreemde Letterkunde op onzen bodem, aangenaam, op te merken, dat het de Uitgevers, gedurende een tijdsverloop van tien jaren, niet aan de noodige aanmoediging heeft ontbroken, om een werk, gelijk het hier aangekondigde, gelukkig te voltooijen. Het geldt hier wel geen' oorspronkelijken arbeid; maar niemand zal het Gemeenebest der Letteren door bepaalde grenzen beperkt achten, of willen beweren, dat de eene natie van de andere te dezen niet mag ontleenen wat haarzelve ontbreekt, wanneer het op de bevordering van nuttige kennis aankomt. Doch men zou ook deze Algemeene Ceschiedenis, die zich onder den bescheiden titel eener vertaling naar het oorspronkelijke aankondigt, verkeerd beoordeelen, zoo men dezelve voor niets meer beschouwde; de arbeid, daaraan te koste gelegd, is van het hoogste belang. De Doopsgezinde Predikant a. doijer, tz., te Leiden, dien wij, uit het welgeschreven Voorberigt voor het laatste Deel, als den Vertaler leeren kennen, heeft getoond, voor de op zich genomen taak volkomen berekend te zijn. Uitgerust met grondige historiekennis, bedeeld met een juist en

[p. 561]

schrander oordeel, en vertrouwd met den geest en de behoeften van onze natie, heeft hij het gestelde door de oorspronkelijke Auteurs aan een' scherpen toets onderworpen, ten gevolge waarvan hij hier veel van het zijne er heeft bijgevoegd, elders veel, zoo niet geheel weggelaten, dan toch gewijzigd, en alzoo het nuttig gebruik van dit boek voor zijne Landgenooten heeft bevorderd. Deze bijvoegselen, uitlatingen en veranderingen zijn door het geheele werk verspreid; doch zij worden inzonderheid daar aangetroffen, waar het de zaak van het Christendom, de lotgevallen en dierbaarste belangen van ons Vaderland geldt, en den ernstigen, godsdienstigen geest betreft, die alle Geschiedenis moet doordringen en heiligen, zal zij aan hare hooge bestemming beantwoorden, om te zijn de tolk en de dienaresse van een onzigtbaar Wereldbestuur. Het geheele schoone Hoofdstuk over de stichting en invoering van het Christendom in het Vde Deel is van de hand des Vertalers afkomstig; hij heeft de Geschiedenis tot de tweede Fransche Omwenteling gebragt, als den aanvang van een geheel nieuw tijdperk, daar het oorspronkelijke werk met het slot van het jaar 1828 eindigt, en vooral in de vier laatste Deelen aan de Nederlanden de plaats aangewezen, welke zij in eene Algemeene Geschiedenis behooren te beslaan. Wij schromen niet te beweren, dat het werk van becker, zoo als het in onze taal bestaat, boven het oorspronkelijke zich voordeelig onderscheidt; en het is te hopen, dat de arbeid van onzen Landgenoot ter kennis zal komen van de tegenwoordige Uitgevers in Duitschland, opdat zij bij den achtsten druk, die zekerlijk binnen weinig tijds zal worden vereischt, van denzelven ter verrijking en verbetering van het werk zullen kunnen gebruik maken. De stijl beantwoordt ook ten volle aan het verdienstelijke der bewerking; dezelve bezit eene hooge mate van duidelijkheid, levendigheid, beknoptheid en sierlijkheid; hij heeft een echt Nederduitsche kleur, en men wordt minder herinnerd, dat men eene vertaling leest, dan men helaas! weleens in

[p. 562]

oorspronkelijke geschriften sporen van een vreemd taaleigen opmerkt.

De vier laatste Deelen, die wij hier aankondigen, omvatten nagenoeg de laatste halve eeuw, onder den titel van ‘Geschiedenis van onzen tijd,’ en zijn geschreven door den Heer k.a. menzel. Deze arbeid heeft in Duitschland de goedkeuring der meest beroemde Geschiedkenners in eene zoo hooge mate weggedragen, dat men denzelven als de kroon van het geheele werk beschouwt. De Uitgevers hebben hierom teregt besloten, deze vier Deelen tevens als een op zichzelf staand werk, onder een' afzonderlijken titel, verkrijgbaar te stellen. Hetgeen de Vertaler, in het Voorberigt voor het laatste Deel, van het geheele werk betuigt, dat zeggen wij met nadruk van deze vier laatste Deelen: ‘Het is blijkbaar de vrucht van een naauwkeurig en oordeelkundig onderzoek der beste bronnen, maar deelt van dit onderzoek enkel de resultaten mede, en doet zulks, met verstandig voorbijgaan van het minder belangrijke, 't welk slechts overlading zou voortbrengen, zoo volledig, in zulk eene geleidelijke orde, en met zoo veel levendigheid van voordragt, tot de jongste tijden toe, dat men er de voornaamste gebeurtenissen in derzelver aanleiding, gevolgen en onderling verband door leert kennen, en dus in staat gesteld wordt, om er zelf wijsgeerig over na te denken, of van de werken, waarin dit geschiedt, met des te meer vrucht gebruik te maken.’

Na dit in 't algemeen over den aard en de waarde van dit werk te hebben aangemerkt, rekenen wij eene eigenlijke beoordeeling overtollig, en vergenoegen ons, den inhoud der Hoofdstukken op te geven, die in deze vier Deelen voorkomen, waardoor men den rijkdom der behandelde zaken eenigzins kan leeren kennen.

XVIIde Deel. I. Invloed van Pruissen na den dood van frederik II, 1786-1796. II. De Fransche Omwenteling tot dumourier's afval en vlugt, 1789-1793. XVIIIde Deel. III. De Fransche Omwenteling van dumourier's afval en vlugt tot de herove-

[p. 563]

ring van Taulon, 1793. IV. Het Schrikbewind en de laatste dagen der Conventie, 1793-1795. V. Krijgsbedrijven van den Slag bij Fleurus tot den Vrede van Campo Formio, 1794-1797. VI. Het Directoire tot de uitbarsting van den tweeden Coalitie-oorlog, 1795-1798. XIXde Deel. VII. Het Directoire van het begin des tweeden Coalitie-oorlogs tot deszelfs val, 1799. VIII. Het Consulaat, 1799-1804. IX. Het Fransche Keizerrijk tot den Vrede te Tilsit, 1804-1807. X. Het Fransche Keizerrijk van den Vrede te Tilsit tot den Oorlog der Spanjaarden tegen napoleon, 1807-1813. XXste Deel. XI. Het Fransche Keizerrijk van den Oorlog in Spanje tot deszelfs val, 1808-1815. XII. De vijftienjarige Vrede, 1815-1830.

Mogt het voortreffelijk boek in veler handen komen! Mogt het inzonderheid veel door het opkomend geslacht gelezen worden, niet alleen om den geest met nuttige en voor alle standen heilzame kennis te verrijken, maar ook om het hart met edele godsdienstige gezindheden te vervullen; en mogt alzoo de lezing en herlezing van hetzelve een veelvermogend middel worden, om, bij de duisterheden en verwarringen dezes levens, het oog te rigten op den hoogen en wijzen Bestuurder van den gang onzes geslachts!