Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1836

Thadeus de Herrezene. Naar het Fransch van Michel Raymond. II Deelen. Te Amsterdam, bij J.M.E. Meijer. 1835. In gr. 8vo. 657 bl. f 6-60.

Drie vragen stelt zich de Nederduitsche Vertaler van dit boek voor: of het geschiedkundig waar is, of het eenig goeds zal te weeg brengen, en of het eenig genoegen verschaffen zal.

Het eerste schijnt hij zelf te betwijfelen, ofschoon, volgens hem, voor dit gevoelen pleiten zou, wat zijne Onderwijzers hem in zijne jeugd geleerd hebben, dat namelijk een verhaal beschouwd wordt dat eener werkelijk plaats gehad hebbende gebeurtenis te zijn, wanneer daarbij opgegeven wordt de tijd wanneer en de plaats waar zij is geschied, benevens den naam van den bedrijver of lijder van het gebeurde. - Of dit echter de toetssteen zij, waaraan Romantische verhalen, met name de Fransche onzer dagen, beproefd moeten worden, betwijfelt Rec. grootelijks; en hij durft er het wel voor houden, dat in het thema van dit boek, hetwelk van het begin tot het einde eene aaneenschakeling van hoogst onwaarschijnlijke ontmoetingen en uitkomsten is, al zeer weinig waars wordt gevonden.

De goede zedelijke uitwerking der lectuur er van laat zich, wederom volgens den Vertaler, daaruit voorspellen, dat men nu en dan onder de lezing zal uitroepen: Foei, dat is infaam! O, dat is edel gehandeld! en dat dus het gevoel voor het edele en onedele zal worden aangedaan. - Tot de eerste dezer uitroepingen nu vindt de lezer overvloedige aanleiding; want het is op vele plaatsen, vooral in het IIde Deel, zóó infaam, dat men zich dikwijls niet verbeelden kan, de daden van redelijke menschen - zelfs van Parijsche menschen - geschilderd te zien. Het edele is dunner gezaaid; er wordt veel voor uitgevent, wat Rec. er liever niet voor gehouden zou hebben; althans de helden der vertelling,

[p. 544]

bij welke het dan gevonden zou moeten worden, hebben het bij den echt-Hollandschen Lezer, door verregaande ligtzinnigheid en het inwilligen van gevaarlijke hartstogten, vroeger zoozeer verkorven, dat zij ook al vrij wat edels verrigten moesten, om zijne belangstelling nog eenigermate te blijven verdienen. Bij dat alles schijnt het, dat de Schrijvers - want volgens de Noot, achter het IIde Deel gevoegd, heeft de Heer raymond een' medehelper in den Heer a. luchet gevonden - geen onzedelijk, maar, altijd op zijn modern-Fransch, eenigermate een moreel doel met dit gewrocht hunner, dikwijls vrij opgewondene, verbeelding gehad hebben.

De vraag blijft dan nu nog over, of de lezing eenig genoegen verschaffen zal. Dit nu moet natuurlijk van de soort der Lezers afhangen. De telkens gaande gemaakte nieuwsgierigheid, wat er nu weder gebeuren en hoe alles afloopen zal, doet sommigen zeker het boek ten einde toe uitlezen, indien zij zich de mesthoopen (men vergeve dit woord) gelieven te getroosten, welke zij langs en over moeten wandelen, om het stichtelijk sterfbed van den Held te bereiken, die, na eenmaal eenen algemeen vermeenden dood te zijn ontkomen, (aan welke omstandigheid wij de mystificatie op den titel danken) ten laatste voor goed sterft.

't Is ons natuurlijk onbekend, of de Vertaler zijn onderwijs in de spelling en woordvoeging van het Nederduitsch aan dezelfde Onderwijzers te danken heeft, die hem het onderscheid tusschen een verhaal en eene vertelling hebben leeren kennen, en of het hunne of wel zijne schuld is, dat hij van het een en ander geen beter en oordeelkundiger gebruik heeft gemaakt.

In den titel onderaan bl. 509 hier boven moet staan: Correspondance inédite; verder: avec autorisation; Tome II, in stede van P. II, en, op bl. 510, 516 pag. Voorts moest, reg. 9 van ond., het getal 10 zijn weggelaten.