Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1836

Geschiedenis van het Joodsche Volk, van de schepping der Wereld, tot na de verwoesting van Jeruzalem, door J. Nolet de Brauwere. 's Gravenhage,

[p. 503]

bij A.J. van Weelden. 1835. In gr. 8vo. 245 Bl. f 1-80.

Volgens de Voorrede is dit werkje ‘de eersteling der studiën van eenen jongeling, die naauwelijks den voet op den drempel van het heiligdom der wetenschappen geplaatst heeft.’ Dat zulk een jongeling, het zij onder het oog van zijnen leermeester, of alleen voor zichzelven, uittreksels maakt uit gelezene werken, met name uit de algemeene Wereld- of bijzondere Volksgeschiedenis, kan zeer nuttig zijn; maar dat hij in het hoofd krijgt, om deze uittreksels in druk uit te geven, is, zoo al geen verwaande, dan toch eene roem- en nuttelooze onderneming, alsof er aan geschiedkundige leesof leerboeken van beknopten omvang zoo groot gebrek, en elk uittreksel uit een grooter werk hiertoe reeds geschikt ware.

De redenen, die deze jongeling bijbrengt, waarom hij bij voorkeur de Geschiedenis der Joden behandeld heeft, zijn: 1. Omdat hij zich dus met de bronnen derzelve heeft moeten bekend maken, en zoo ‘kennissen (kundigheden wil hij zeggen) over bijzonderheden bijeenverzameld heeft, die hem anders zouden ontgaan zijn;’ dus, in één woord, tot zijne eigene oefening: maar dit zou hij van elke andere Geschiedenis hebben kunnen zeggen; en is dit reden van uitgave eener Geschiedenis, die een uittreksel is uit de Schriften des Ouden Verbonds en uit josephus? welk eene redenering! 2. Omdat hij dacht, ‘dat eene stelzel- (l. stelsel-) matige Geschiedenis der Joden eene niet onwezenlijke (?) behoefte in Nederland was, waar, in het lager onderwijs, wel bezondere daadzaken naauwkeurig en uitvoerig onderwezen (l. geleerd) worden, maar in welke gevolgd onderwijs’ (achtereenvolgend of aaneengeschakeld wil hij denkelijk zeggen; maar het bastaardwoord gesuiveerd lag hem zeker in de gedachten) ‘over den gang der Geschiedenis in hare beginselen, voortgang, ontwikkeling, luister, kwijnenden staat en verval geleverd

[p. 504]

wordt.’ (Wat is hier beginselen enz. der Geschiedenis? hij bedoelt waarschijnlijk de Geschiedenis van een Volk in zijne beginselen enz. Men ziet dus, dat de jongeling, behalve de oefening in de Geschiedenis, ook nog wel stijl- en taaloefening noodig heeft, om zijne gedachten zoo juist en duidelijk in onze taal uit te drukden, dat hij met fatsoen als Schrijver kan optreden.) ‘Mijne Geschiedenis, zonder aan alle deze behoeften te voldoen, duidt ten minste reeds den weg aan eener systematische behandeling, en mijne pogingen kunnen niet beter bekroond worden, dan dat de kritiek eenen beteren weg aanduidt, en de kundigeren opwekt om mijne gapingen aan te vullen.’ Waarin nu die stelselmatige of systematische behandeling der Geschiedenis des Joodschen Volks bestaat, waarvan de jongeling hier den weg aangeduid heeft, betuigt Rec. niet te weten; of het moest daarin zijn, dat hij de Geschiedenis der Joden in vijf tijdvakken verdeelt, en doorloopend verhaalt, wat daarin voorgevallen is, namelijk, na eene Inleiding, die loopt van de schepping der Wereld, tot aan Abraham, Stamvader van het Joodsche Volk, I. van Abraham, tot de komst der Israëliten in Kanaän; II. van de komst enz. tot de Alleenheersching; III. van de Alleenheersching tot de wegvoering naar Babylon; IV. van de aankomst der Israëliten te Babylon tot de overheersching der Romeinen; V. van die overheersching tot de verspreiding van het Joodsche Volk: maar heet dit nu de Geschiedenis behandelen naar zeker vast stelsel of systema? Draagt de jongeling ook geen kennis van hetgene, dat er, ten opzigte der Geschiedenis dezes Volks, het zij afzonderlijk, of naar het geheele beloop der Bijbelsche Geschiedenis, in ons Vaderland geschreven is, waarvan alleen de Bijbel voor de Jeugd van van der palm als een uitstekend voorbeeld behoeft genoemd te worden?

‘Ofschoon,’ zegt de jongeling verder, ‘de Geschiedenis der Joden eigenlijk met Abraham haren aanvang neemt, zoo heb ik nogtans, naar aanleiding

[p. 505]

van Mozes geschiedboeken, het verhaal van datgene doen voorafgaan, wat er sedert de eerste (?) schepping der wereld tot op den tijd van Abraham merkwaardigst is voorgevallen. Dit heb ik bij wijze van inleiding behandeld.’ Om nu niet te zeggen, dat de latere naam van Joden voor de vroegere tijden der Israëliten niet past; hunne Geschiedenis neemt immers, naauwkeurig gesproken, eenen aanvang, toen zij werkelijk als afstammelingen van jakob's twaalf zonen, als één geheel, als een Volk bestonden: maar nog onnaauwkeuriger, ja ongerijmder is het, te zeggen, gelijk op den titel staat: Geschiedenis van het Joodsche Volk, van de schepping der Wereld, enz. want toen bestond er immers nog geen Joodsch Volk. - ‘Van het tijdstip van Abraham te beginnen,’ zoo gaat de jongeling voort, ‘zal ik de Geschiedenis in tijdvakken verdeelen, opdat mijne jeugdige lezers van poos tot poos (?) geschikte rustpunten mogen vinden.’ Dit laatste is er, ja, eene nuttigheid van, wanneer de tijdvakken juist aangewezen zijn; maar hangt het eerste van de willekeur des Schrijvers af? Rec. meende, dat de Geschiedenis zelve wèl gekend en bestudeerd moest worden, om te zien, welke tijdvakken zij in zichzelve door zekere onderscheidende kenmerken aanwijst, en dat deze alleen ook de beste rustpunten kunnen geven.

‘Zoo dit mijn eerste werk,’ zegt de jongeling eindelijk, ‘een niet ongunstig onthaal bij mijne landgenooten vindt, (zal ik) hetzelve door een tweede over het geographische en archeologische der Joodsche Geschiedenis laten volgen’; maar hiertoe wil hij zich eerst ‘de uitsluitsels (meent hij ook uitkomsten, resultaten?) der belangrijke nasporingen van verscheidene nieuwere Geleerden, vooral in Duitschland, eigen maken.’ Naar hetgene, dat hij nu geleverd heeft, zal er wel geen gevaar bij het wachten zijn, en eigen eenvoudig en bedaard onderzoek en nadenken, gepaard met zoo voortreffelijke hulpmiddelen, als ons Vaderland oplevert, ter vermeerdering zijner kennis en opklaring zij-

[p. 506]

ner denkbeelden, zal hem vooreerst welligt heilzamer zijn, dan zich in de nasporingen van Duitsche Geleerden te verdiepen.

Wilde nu Rec. het werkje zelf op deze wijze doorloopen en beoordeelen, hij zou, zoo wel wat stof als vorm deszelven aangaat, in overvloed aan te merken vinden; maar hij meent genoeg gezegd te hebben, om inhoud en gehalte van hetzelve te leeren kennen, en den lezer te doen zeggen: Ex ungue leonem! (Uit den klaauw kent men den leeuw.) En al is het dan, dat hij er gaarne bijvoegen wil: Ut desint vires, tamen est laudanda voluntas; (Ontbreekt het al aan kracht, de goede wil is toch te prijzen) hij moet nogtans, zoo den jongeling verder de lust bekruipen mogt, om voor het Publiek te schrijven, hem het onderzoek, dat horatius den Schrijvers aanbeveelt, quid valeant humeri, quid ferre recusent, en deszelfs welverstane nonumque prematur in annum, ernstig aanraden. Rec. weet niet, of de jongeling, die hem zelfs bij naam onbekend was, Latijn verstaat; maar hij vertrouwt in allen gevalle, dat een van deszelfs Leermeesters hem deze raadgevingen wel zal willen overzetten, en hij er zijn nut mede doen zal.