Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1836

Nog een woord over de prachtwerken van den heer Beijerinck.

In ons laatste nommer hebben wij ons gevoelen gezegd over de uitgave van afdrukken der Engelsche staalplaten, bevattende afbeeldingen van de Alpen, de Rijn-streken en het Heilige Land, door den Boekverkooper beijerinck. Wij hebben dit, naar wij meenen, gedaan met de hand op het hart, met vrijmoedigheid, zonder aanzien des persoons, zonder onbescheidenheid, in het belang van den vaderlandschen kunst- en letterroem, en wij verbeelden ons, dat een ieder, wien deze roem in waarheid ter harte gaat, onze poging, hoe gering dan ook, met welgevallen zal hebben gezien. Dat onze taal den Uitgever, die alleen met zijn voordeel te rade gaat, niet zou behagen, en dat het hem niet aan aan-

[p. 447]

merkingen op onze aankondiging zou ontbreken, was niet moeijelijk te gissen; maar dat hij bovendien zijne onderneming niet als schadelijk, ja zelfs als nuttig voor vaderlandsche kunst zou achten en verdedigen, dit kon nooit bij ons opkomen. En echter is dit geschied, gelijk men kan lezen in het Amsterdamsch Handelsblad van den 11den, en in de Haarlemsche Courant van den 12den Julij.

De Heer beijerinck verwijt ons aldaar, dat wij, zonder verstand van zaken, zoo ongunstig over zijne onderneming hebben geoordeeld. Het is waar, wij zijn geene kunstenaars of kunstkenners in het vak; wij hebben slechts eene oppervlakkige kennis van den verachterden, doch thans weder eenigzins vooruitgaanden staat der vaderlandsche Graveerkunst, en wij willen gelooven, dat de Uitgever uitgebreider kennis en dieper inzigten daarvan bezit; maar wij hadden dit gaarne door eenig bewijs gestaafd gezien, en het zou ons aangenaam geweest zijn, zoo het hem behaagd had, ons daaromtrent beter in te lichten. De redenen, door hem aangevoerd, hebben ons even min voldaan, als de gronden, in de Prospectussen vermeld. Doch die redenen zijn te curieus, dan dat wij dezelve niet wat meer van nabij zouden bezien.

Vooreerst meent de Heer beijerinck, dat de Graveerkunst in ons Vaderland geene aanmoediging behoeft; maar, zegt hij, het aantal Graveurs in Nederland is zoo gering, dat de verdienstelijke kunstenaars in dat vak ten onzent altijd zulk een' overvloed van werk hebben, dat zij, met den besten wil, de Uitgevers langer moeten laten wachten, dan voor derzelver ondernemingen wenschelijk is. Wij kunnen ons wel verbeelden, dat de bovengenoemde Uitgever deze verdrietige ondervinding meermalen gemaakt heeft, wanneer hij, vooral tegen het St. Nikolaas-feest en het einde van een jaar, prentjes of prenten voor zijne Kinderboekjes, Almanakken en Romans noodig had; maar wie uit zulke ondervindingen tot den bloei van die Teeken- en Graveerkunst in ons Land besluit, welke wij bedoelen, die staat in het gebied van het schoone op een te laag standpunt, en oordeelt over kunst te veel als een Boek-verkooper, (of Boek-handelaar, gelijk die Heeren zich thans, tegen alle taalgebruik, gelieven te noemen) dan dat men zou kunnen hopen, hem van het verkeerde zijner redeneringen te overtuigen.

[p. 448]

Ten tweede, zegt de Heer beijerinck, zijn ondernemingen, als de bedoelde, te kostbaar voor een Land, dat zoo klein is als het onze; weshalve men wel genoodzaakt is, tot het werk van vreemdelingen zijne toevlugt te nemen. Deze redenering zou volkomen doorgaan, indien het hier aankwam op eene onderneming, die noodzakelijk is, of voor wetenschap en letteren nuttig en bevorderlijk kon geacht worden. Maar het geldt hier prentwerken, welker gemis door niemand gevoeld wordt, dan door de Uitgevers alleen; werken van smaak, van uitspanning en weelde, waarvan niemand in ons Land eenig voordeel heeft, dan de Uitgevers alleen. Nagenoeg allen, die op deze werken inteekenen, verstaan Engelsch of Fransch, en kunnen, zoo zij willen, zich voor minderen prijs betere afdrukken der platen zonder eenige moeite aanschaffen.

Ten derde verbeeldt zich de Heer beijerinck, dat hij door het uitgeven van deze plaatwerken zijn Vaderland werkelijk eene dienst bewijst, vermits hij menig jong kunstenaar in ons Land daardoor tot edelen naijver opwekt. Wat men toch niet al durft beweren, als men in de beoordeeling van eene zaak zich alleen door zijn belang laat besturen! Wij weten niet, of wij ons meer hebben te verwonderen over de aanmatiging, die in deze drogredenen doorstraalt, dan over den geringen dunk van de talenten onzer vaderlandsche teekenaars en graveerders.

Voorts mogen wij het lijden, dat de Uitgever triomf blaast, dat eene ruime inteekening bewezen heeft, dat het Publiek niet in onze overtuiging omtrent de waarde der bovengenoemde werken deelt. Wij voor ons zouden echter uit deze ruime inteekening niets anders opmaken, dan een vleijend compliment voor den Heer beijerinck als Boekverkooper; zij is voor ons een nieuw bewijs, dat men in dit vak zelfs het moeijelijkste vermag, als men zijn Publiek maar kent, en de regte springveren in beweging weet te zetten, om er op te werken.

Welverre dus van iets terug te nemen van hetgeen wij in ons vorig nommer over deze prachtwerken gezegd hebben, herhalen wij, dat wij dezelve beschouwen 1^o. als ten eenemale overtollig, 2^o. als nadeelig voor vaderlandsche kunst, 3^o. als alleen voordeelig voor den Uitgever, en 4^o. de ondersteuning van allen onwaardig, die het met den Nederlandschen kunst- en letterroem wél meenen.