Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1836

Willem Berkveld, of de kleine Bedelaar. Tafereelen uit het begin der tegenwoordige Eeuw. Door den Schrijver van: Vier dagen op reis, enz. II Deelen. Te Amsterdam, bij J.C. van Kesteren. 1835. In gr. 8vo. 605 bl. f 5-50.

Vier dagen op reis was een koddige, maar veelal tot het bas-comique, soms wel eens tot het zoutelooze afdalende roman, waarin, bij geheel de vinding, eene onwaarschijnlijkheid ten grondslag ligt, en al het medegedeelde uit eene reeks van onwaarschijnlijkheden bestaat. Aanleg en geest kon men echter den Schrijver niet ontzeggen, die thans met een' anderen, oorspronkelijk Nederlandschen, Roman weder optreedt. Doch welk een onderscheid is er, in betrekkelijke waarde, tusschen de vier dagen op reis en den Willem Berkveld! Naar ons gevoel, heeft de ons onbekende Schrijver reuzenschreden in het romantische vak gedaan. Wij zeggen dit niet, om zijnen arbeid op te hemelen. Neen! wij zouden hem zelfs door eene scherpe kritiek kunnen ontmoedigen, zoo wij, naar de gebruikelijke manier van recenseren in sommige onzer tijdschriften, b.v. van tijd tot tijd in den Vriend des Vaderlands, eerst eene schets wilden geven van een' onverbeterlijk schoonen Roman, dan eenige meesterstukken in dat vak tot modellen aanhalen, en eindelijk, bij tegenstelling, al het gebrekkige in het onderhavige geschrift, op een' ironischen toon, aanwijzen, om dan daaruit het gevolg te trekken, dat een Nederlander zelden een goed Romanschrijver is, en de Schrij-

[p. 446]

ver van het aangekondigde werk dat vak wel mag laten varen. Doch wij willen, waar wij slechts eenigen aanleg ontdekken, liever aanmoedigen, dan ter neder slaan. Het plan van den Willem Berkveld schijnt ons goed ontworpen; de karakters zijn wèl volgehouden, en de ontknooping is natuurlijk en bevredigend. Het laatste hoofdstuk, vijfentwintig jaren later getiteld, komt ons voor een hors d'oeuvre te zijn: want met het ontstaan der wederzijdsche liefde tusschen Willem en Emmy, bij den tegenzin van de ouders der laatste, was de knoop gelegd, die bij het huwelijk ontward wordt. Het overige behoort niet meer tot den Roman, tenzij men daarvan eene verdichte Levensgeschiedenis wil maken, hetgeen ons toeschijnt zoo strijdig te zijn met den aard van een' Roman, als van een Heldendicht, of van een Tooneelstuk, daar met de ontwarring van den gelegden knoop het dichtwerk, in verzen of proza, behoort voltooid te wezen. Bij den aanhef van sommige hoofdstukken schijnt ons de stijl wat gekunsteld, en de overgang van het gezwollene tot het alledaagsche, eerste deel, hoofdstuk 14: Mars had enz. tot op de volgende 158ste bladzijde: van waar nog nooit iemand wederkwam, is gansch niet gelukkig. Maar, in weerwil van dat alles, is deze Roman waarlijk belangwekkend geschreven, en maakt aanspraak op onderscheiding boven een aantal andere voortbrengselen van dezelfde soort van litteratuur.