Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1836

[p. 420]

Beschrijving der in de Kolonie Suriname voorkomende Elephantiasis en Lepra (Melaatschheid). Door A. van Hasselaar, voormalig Stads-Vroedmeester enz. en Visitateur der Lepreuzen te Paramaribo, thans Heel- en Vroedmeester te Lisse. Te Amsterdam, bij S. de Grebber. 1835. In gr. 8vo. 78 bl. f 1-20.

In een kort Voorberigt meldt de Schrijver, hoe hij tot het opstellen dezer Verhandeling gekomen is, en waarom hij daarmede zoo lang gewacht heeft; (iets, waardoor de arbeid zelden benadeeld wordt.) Het doel van dit werkje schijnt tweeledig: eensdeels eene naauwkeurige beschrijving dezer gebreken te geven; anderdeels gebreken te gispen, welke de ontwikkeling dezer ziekten in de Kolonie zeer schijnen te begunstigen, terwijl ook de aangewende pogingen ter beteugeling te flaauw schijnen of niet behoorlijk gehandhaafd worden. Het schijnt echter, over het algemeen, geenen gunstigen toestand van zaken aan te duiden, wanneer men bij vrijheid der drukpers niet vrij durft schrijven, noch de waarheid zeggen, ten zij men noch pensioen, noch protectie te verliezen heeft, - of anders door protectie en pensioen als aan banden gelegd wordt.

De Schrijver verhaalt, door eene twaalfjarige praktijk en verblijf in de Kolonie en veelvuldigen omgang met Lepreuzen, in de gelegenheid geweest te zijn, vele waarnemingen betrekkelijk deze ziektevormen, thans in Europa zeer zeldzaam voorkomende, te hebben kunnen doen. Hij kon dan ook vele misbruiken gadeslaan, welke niet gering schijnen (verg. bl. 6, 7 en 8, verder bl. 49, 76 env.) Bij gebrek aan naauwkeurige bescheiden valt het echter moeijelijk, het door den Heer hasselaar opgegevene juist te beoordeelen.

Sommige Schrijvers, die in het algemeen over de ziekten te Suriname geschreven hebben, en onder ande-

[p. 421]

ren Dr. philippe fermin, (Traité des maladies les plus fréquentes à Surinam, Amst. 1765) zijn over de huidziekten zeer kort. Fermin handelt de door hem genoemde Boisi op twee bladzijden af. Hij noemt deze kwaal epidemisch, en zegt van hare geneeswijze: on a tant fait d'efforts inutiles, qu'elle est regardée comme impossible, pag. 128.

Men schijnt in de Kolonie Elephantiasis en Lepra voor verschillende ziekten te houden. Ofschoon de Schrijver ze beschouwt als met elkander in naauwe verwantschap te staan, zal hij derzelver kenteekenen en loop afzonderlijk beschrijven. Het zoude te verre heen leiden, indien wij hier op de verschillende deswege geuite gevoelens wilden terugkomen, waarover men onder anderen bij willan veel opgeteekend vindt; wij keeren liever tot het onderhavige werk terug. Hij beschrijft eerst de Elephantiasis, die hij bl. 12 zegt, naar zijn inzien, zeer weinig van de Lepra te verschillen; alleen in kwaadaardigheid en mindere geschiktheid tot besmetting (verg. bl. 16). Dan, hoezeer niet zoo besmettelijk als de Lepra, is zij echter even ongeneeslijk, wanneer zij in hevigheid is toegenomen. Verwaarloozing schijnt veel ter uitbreiding en ongeneeslijkheid van deze ziekte bij te dragen, die in den beginne voor eene geregelde behandeling vatbaar en geneeslijk voorkomt. Men schijnt echter hieromtrent zeer zorgeloos te zijn. Met bl. 22 begint de uitvoeriger beschrijving der Lepra, wier voortgangen door vier tijdperken nagegaan en beschreven worden, bl. 27-40. Vanhier tot bl. 63 verhaalt de Schrijver den togt eener tot onderzoek van grieven benoemde Commissie, omtrent op den Boasie-grond wonende Negers ingediend, zijnde dit het etablissement tot afzondering der Lepreuzen; welk verhaal in deszelfs geheel dient gelezen te worden. De Schrijver zegt zelf, bl. 63: ‘Hoewel de lotgevallen dezer reis, als ware het, niet tot de waarnemingen der Lepra, in dit werkje door mij behandeld, behooren, heb ik dezelve er echter in laten voorkomen, om de redenen op te geven,

[p. 422]

die mij noopten de Kolonie te verlaten, en mijne verdere waarnemingen dezer ziekte te staken.’ Uit des Schrijvers tot dusverre gedane waarnemingen, echter, geeft hij, van bl. 63 af, een kort overzigt der geneesmiddelen, welke in de Kolonie Suriname beproefd zijn, om de genezing der Lepra te bevorderen, de resultaten daarvan opsommende. Zwavelbaden, houtdranken, duivenkervel, jeneverbessenhout, wilde rozemarijn, sarsaparille, kwikbereidingen, het vleesch der hagedis, onder den naam van Jacopare bekend, werden te vergeefs beproefd; zelfs de mirakelen der Homöopathie, door zekeren Dr. heering aangekondigd, bleven onvervuld! Van de Cortex Peruvianus fuscus met de Cortex Sassafras schijnt de Schrijver eenig beter gevolg te verwachten, uit hoofde eener genezing, daardoor in Europa bewerkt. Uit de op bladz. 74 en 75 voorgestelde middelen, ter voorkoming van de besmetting, zoude men echter vooronderstellen, dat de Schrijver tot nog toe meer verwacht van maatregelen ter voorkoming dezer gebreken, dan van middelen te hunner genezing aangeprezen. Het staat nu te bezien, of een sedert aangeprezen middel beter aan de verwachting zal voldoen. De aandacht schijnt eerst sedert het vertrek van den Schrijver bij hetzelve bepaald te zijn geworden; anders zoude hij wel eenig gewag er van gemaakt hebben. Wij bedoelen de dusgenoemde Cuychunchullo. Bij andere geneeskundige eigenschappen zoude deze plant, welke te Cuenca Quito en Bogota wordt gevonden, vooral ter bestrijding van de Elephantiasis dienstig bevonden worden. Zij wordt, onder het houden van zekeren bepaalden leefregel, in een aftreksel voorgeschreven. Al het medegedeelde omtrent deze plant, en vooral omtrent hare werking, zal nadere en naauwkeuriger uiteenzetting behoeven. Groot zoude de aanwinst door zulk een geneesmiddel tegen deze bedenkelijke ziekten wezen, indien deszelfs geneeskundige krachten beproefd mogten bevonden worden.