Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1836

Neêrlands Heldendaden te Land, van de vroegste tijden af, door J. Bosscha, Hoogleeraar aan de Militaire Akademie te Breda. VIIde tot XIIIde Aflevering. Te Leeuwarden, bij G.T.N. Suringar. 1833-1835. In gr. 8vo. Bij Inteek. f 3-55.

Met deze Afleveringen voltooide de Hoogleeraar bosscha het eerste Deel van zijn belangrijk werk, hetwelk wij reeds vroeger (1832. bl. 634. en 1833. bl. 355.) onzen Lezeren hebben aangeprezen. Het aangekondigde gedeelte betreft de jaren 1572 tot 1648, en bevat dus bijna het geheele tijdperk van den zoogenoemden tachtigjarigen oorlog; eene rijke, misschien te rijke, stof, om in zulk een, betrekkelijk klein, bestek van 300 bladzijden (196-496) behandeld te worden. Echter heeft de Schrijver zich, naar het oordeel van Rec., in de meeste opzigten op eene waarlijk uitmuntende wijze van zijne taak gekweten. Zoo is b.v. in de VIIde en VIIIste

[p. 389]

Afleveringen het beleg van Haarlem ('t welk dan ook eene wezenlijke belegering, naar alle de regels der toenmalige kunst van aanvallen, was) uitvoerig en fraai voorgesteld, en toegelicht met vele belangrijke opmerkingen betrekkelijk de vroegere krijgskunde. - Zeer kort, en te regt, is daarentegen het beleg van Leyden behandeld. Dit toch was meer eene blokkade; en hoezeer de onbezweken moed, waarmede de Burgerij hongersnood en pest trotseerde, lof en dankbaarheid verdient, is echter, met uitzondering van het ontzet door de Zeelieden, dit beleg, als oorlogsfeit, minder belangrijk. - Breeder is dan ook de Schrijver over de roemrijke verdediging van Steenwijk door van den cornput, (bl. 263 en volg.) alwaar ook eene zeer belangrijke aanteekening over den Telegraaf, en de vroegste sporen daarvan hier te lande, voorkomt. - De IXde, Xde en XIde Afleveringen zijn geheel aan de wapenfeiten ten tijde van Prins maurits gewijd. Hier is alles, hoe beknopt dan ook, op eene voortreffelijke en leerrijke wijze bearbeid. Wij beroepen ons op de voorstelling van het beleg van Geertruidenberg (1593), 't welk, om de reuzenwerken, door den belegeraar voor die stad aangelegd, den naam verkreeg van het Romeinsche beleg; op de zeer uitvoerige beschrijving van den slag bij Nieuwpoort (bl. 340 en volg.), en bijzonder op het, zoo hoogst merkwaardig, driejarig beleg van Ostende. - De krijgsbedrijven ten tijde van frederik hendrik vinden hunne plaats in de XIIde en XIIIde Afleveringen. Zeer breedvoerig en volledig behandelt de Schrijver de niet minder merkwaardige belegering van 's Hertogenbosch in 1629, 't welk wij mede onder de fraaiste gedeelten van dit werk rangschikken. Daarentegen verwonderde het ons, dat het overige gedeelte der krijgskundige loopbaan van dezen Vorst zoo buitengewoon beknopt, of liever, om der waarheid hulde te doen, zoo onvolledig, is behandeld. Vijftien of zestien veldtogten van frederik hendrik, waaronder de merkwaardige belegeringen en veroveringen van Maastricht, Rijnberk, Schenkenschans, Breda, het Huis te Gennep, Sas van Gend en Hulst, konden toch op een twintig bladzijden (bl. 475-496), die er aan toegewijd zijn, met geene mogelijkheid eenigermate naar waarde opgegeven worden. Wij erkennen, dat de Schrijver (bl. 477) zich deze beknoptheid, uit hoofde zijner vroegere uitvoerigheid, als tot eenen pligt rekent, en laten dit ook gaarne tot zekere mate gelden;

[p. 390]

maar dit neemt niet weg, dat de middelweg ware te bewandelen geweest, en dat aan een zoo schitterend tijdvak voor onzen Heldenroem te Lande toch wel een paar vellen druks meer uitmuntend waren besteed geweest.

Met de XIIIde Aflevering ontvangt men eenen welgegraveerden Titel met Vignet voor het eerste Deel, de Opdragt aan den Prins van Oranje, en het Voorberigt van den Schrijver. Uit dit laatste vernemen wij, dat de Hoogleeraar op het denkbeeld tot dit werk gekomen is door dat, hetwelk in den jare 1783, onder den titel van Neêrlands Heldendaden ter Zee, bij wekelijks uitkomende bladen, verschenen is. Hij wil echter tevens dit werk dienstbaar maken tot het aanbrengen van bouwstoffen ter opheldering van het (te lang verwaarloosde) krijgskundige gedeelte onzer Vaderlandsche Historie, zonder zich echter voor te stellen, om bepaaldelijk eene volledige Krijgsgeschiedenis van ons Vaderland te leveren. Dit eerste boekdeel zal door een tweede, mede bij Afleveringen in het licht te geven, en de oorlogen tegen Frankrijk gevoerd behelzende, worden gevolgd; terwijl een derde de gebeurtenissen van onzen leeftijd en de krijgsbedrijven der Nederlanderen in andere werelddeelen bevatten zal, en het werk met verbeteringen, bijvoegsels en een' bladwijzer zal besloten worden.

Wij wenschen den kundigen Schrijver aanhoudenden lust toe, om dit zoo uitmuntend begonnen werk, waardoor voorzeker eene belangrijke gaping in het geheel onzer Vaderlandsche Geschiedenis zal aangevuld worden, op eene even loffelijke wijze te voltooijen.