Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1836

Handboek voor jonge lieden, bij hunne intrede in de wereld. Bevattende de regelen der wellevendheid en der kunst om met menschen om te gaan, in alle betrekkingen der Maatschappij. II Deeltjes. Door Prof. J.G. Wenzel. Uit het Hoogduitsch naar de negende uitgave. Te Deventer, bij A.J. van den Sigtenhorst. 1835. In kl. 8vo. Te zamen 411 bl. f 3-:

Gelijk alle werk van 's menschen hand, zoo heeft ook schier elke vrucht van zijnen geest hare sterke en zwakke, hare goede en min voordeelige zijde. Deze algemeene stelling mogen wij dus ook op de onderhavige boekjes toepassen. Er is veel goeds in dezelve; maar voor jonge lieden vreezen wij, dat het niet onderhoudend genoeg geschreven zij. Het tweede Deeltje wint het, in belangrijkheid en degelijkheid, ver van het eerste. Ziet hier de verdeeling van het geheel: I. Inleiding. 1. Uiterlijke eigenschappen, die den mensch in elke betrekking des levens versieren. 2. - in bijzondere betrekkingen van het gezellige leven. - II. 1. Van de gezelligheid over het algemeen. 2. Omgangskunst. a. Van den omgang over het algemeen. b. - met zichzelven. c. - met anderen. d. Bijzondere omgangskunst met gansche standen. e. - met bijzondere karakters. In de bijzondere ontleding dezer afdeelingen kunnen wij niet treden. Het tweede Deeltje, van meer algemeenen aard, beviel ons het beste, en bevat een aantal allezins behartigenswaardige opmerkingen,

[p. 359]

waarschuwingen en regelen. Omtrent het eerste is ons oordeel niet zoo gunstig. Er is hier, behoudens het goede, dat wij ook hier aantroffen, veel te veel onder bepaalde regelmaat gebragt, wat het natuurlijk gevoel van welvoegelijkheid, bij eene beschaafde opvoeding, van zelve aan de hand geeft, en, aldus tot in de kleinste bijzonderheden werktuigelijk aangeleerd, de jongelieden als tot automaten zoude vormen. De Lezer oordeele!

Komplimenten, in gaande, staande en zittende onderscheiden. ‘Voor eenen aanzienlijken buige men zich diep en nog op eenen zekeren afstand van hem; minder diep en op minderen afstand voor eenen, die minder aanzienlijk is.’ - ‘Al te diep mag nooit eene buiging gedaan worden, en nooit mag men lang in gebogene houding blijven.’ - ‘Men buige zich niet plotseling, en rigte zich insgelijks niet snel weder op.’ - ‘De voeten worden een weinig op den grond voortgetrokken, de schreden iets langzamer gemaakt, en dit voorttrekken moet even zoo langzaam toenemen en afnemen, als de buiging en opbeuring van het ligchaam plaats heeft.’ - ‘Het hoofd moet eerder beginnen te bukken, dan de rug; doch de rug moet eerder beginnen zich in de hoogte te rigten, dan het hoofd.’ Dit een en ander wordt nog veel naauwer uitgeplozen.

Bij het ontbijt. ‘Het kopje mag nooit op de gedekte tafel, of op eene daartoe niet bestemde plaats gezet worden. Men houde kopje en schoteltje zoo lang in de handen, tot men uitgedronken heeft. Het best is, wanneer men het kopje op het schoteltje staan laat, dit met de linkerhand vasthoudt, terwijl de regterhand het kopje aanvat en van tijd tot tijd aan den mond brengt.’ - ‘Men slurpe niet alles tot den laatsten druppel uit, of gebruike zelfs nog het lepeltje, om de randen af te schaven.’ - ‘Er is voorzigtigheid noodig, om met de kopjes geen geraas te maken, of het lepeltje, misschien zelfs het kopje, te laten vallen.’

Bij de tafel. ‘Het servet legt men, ter helft opgeslagen, nalatig op de knie, doch zoo, dat het niet ligt onder de tafel kan vallen.’ - ‘Onvoegzaam zou het zijn, het eerst te eten. Men moet wachten, tot eenigen onzer naburen begonnen zijn.’ [En als nu allen aan tafel even welopgevoed zijn, loopen de gasten gevaar, nietmetal te krijgen!] - ‘De beschaafde mensch sluit bij het kaauwen den mond. Hij slurpt even zoo min de soep, zoo dat men het hooren

[p. 360]

kan. Ook spreekt en drinkt hij niet, zoo lang hij nog spijze in den mond heeft.’ - ‘Steenen van pruimen, van kersen, en kleine beentjes mogen nooit op het tafellaken gelegd worden. Men legt ze op den rand van het tafelbord. Er is veel opmerkzaamheid noodig, om deze dingen met welvoegelijkheid uit den mond op het tafelbord te brengen.’

Gedrag in gezelschappen. ‘Men kome niemand, het zij in het staan of in het zitten, te nabij met zijnen adem, en dringe zich dus niet tegen de menschen aan.’ - ‘Het is in den hoogsten graad onwelvoegelijk, luid of ook eensklaps luid te lagchen. De beschaafde man heeft zich enkel aan een glimlagchen gewend, bijzonder aan het glimlagchen der welwillendheid, der toestemming of der deelneming.’ - ‘Men zitte niet met te wijd geopende, niet met te ver uitgestrekte, of met over elkander geslagene beenen; men leune niet tegen iets, het zij staande of zittende; men slepe den stoel niet, wanneer deze bij de tafel moet gebragt worden, met het been bij, en vermijde over het algemeen elke onvoegzame plaatsing en houding der handen, elke zigtbare gezetheid op gemak.’ - ‘Bij kus en bij omhelzing zij men niet overhaastend, niet onvoorzigtig. De kus mag nooit met geopende of met vochtige lippen gegeven worden; hij wordt over het algemeen slechts iets naast de lippen van de dame gegeven.’ - ‘Bij aanzienlijken moet men met eenen zindelijken neus verschijnen, en zelfs het zuiveren van denzelven met den zakdoek moet, zoo zelden als mogelijk is, geheel zacht en met zijdelings gewend gelaat gedaan worden. Men zuivert den neus, eer men binnentreedt, en gebruikt in voorname gezelschappen geenen tabak. Ook hoede men zich voor de walgelijke gewoonte, van in den zakdoek te zien.’

Doch genoeg ter aanduiding van hetgeen wij wilden te kennen geven. In dit alles, gelijk in al het overige, is nu eigenlijk wel niets, dat wij afkeuren; maar het ongedwongene in het gezellig verkeer, dat er als 't ware de saus van uitmaakt, ging bij de angstvallige inachtneming van al deze en nog zoo vele andere naauwgezetheden, gewis verloren. Ook hier zij het juste milieu, door het gezond verstand voorgeschreven, onze gids; hetgeen ons dan ook wel voor in het oog loopende onvoegzaamheden zal vrijwaren.