Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1836

Na het bovenstaande geschreven te hebben, komt Rec. ter hand een stukje, getiteld:

Handelingen van de Opzieners der Gemeente Jesu Christi, vergaderd te Amsterdam, den 2den Maart en volgende dagen, Ao. 1836. Te Amsterdam, bij H. Höveker, enz. 1836. In gr. 8vo. X en 48 bl. f :-40.

Hieruit ziet men dan, wat die zich noemende Synode, waarvan bovengemelde Adres en Opwekking uitvloeisels zijn, op hare Vergadering uitgevoerd heeft. Rec. meent daarvan geen breed verslag of uitvoerige beoordeeling te geven, zoo min als op eenige punten terug te komen, waaromtrent hij reeds een- en andermaal het noodige gezegd heeft. Men kan uit dit stukje zien, hoe vele belangrijke zaken die bekwame en vlugge jonge menschen, die de leidslieden dier Vergadering waren, in den tijd van tien dagen hebben afgedaan; ja zien, hoe veel beter dit is, dan het bestuur der Kerk aan eene Vergadering van Mannen toe te betrouwen, die, hoewel natuurlijk van verschillende jaren, nogtans, door vereeniging van kunde en ondervinding, tot zulk veelomvattend werk allezins bevoegd gerekend worden!! - Onder de gewigtige dingen, welke daar in zoo korten tijd afgedaan zijn, behoort ook al een Reglement op het Examen en

[p. 289]

de toelating tot het Herder- en Leeraarambt, waarin onder anderen Rec^s. aandacht trok, dat daarin van den Examinandus, ja, ‘ervarenheid in de Hebreeuwsche en Grieksche talen’ gevorderd wordt, maar er nogtans op volgt: ‘De Kerk behoudt echter de vrijheid, om, bijaldien de nood der Kerke dit vordert, en andere (?) buitengewone gaven des geestes (!) dit wettigen, het examen in de talen achterwege te laten.’ Overheerlijk middel, om de grondige Bijbelstudie, op goede kennis van den oorspronkelijken tekst gevestigd, en alzoo tevens het verkrijgen van degelijke en klassieke geleerdheid te doen verwaarloozen! - Uit een volgend artikel van dat Reglement moet blijken, waarom een Examinandus als onbekwaam kan worden afgewezen, namelijk ‘het zij dat hij geene bewijzen heeft gegeven, dat de waarheid aan zijn harte is geheiligd, het zij door onkunde in de Godgeleerdheid, of door het koesteren van dwalingen.’ Het eerste is niet naar den ouden stelregel: De internis non judicet Ecclesia, d.i. Over het inwendige oordeelt de Kerk niet: en hoe zal dit criterium van bekwaamheid bij elk, die het examen ondergaat, onderkend worden? Maar die vlugge jonge lieden vermogen veel!! Uit het tweede blijkt, dat alleen onkunde in de eigenlijk gezegde Godgeleerdheid (hier te voren beschouwende en dadelijke genoemd) iemand kan doen afwijzen: het overige is dus, gelijk de Talen, van minder belang!! - Verder vindt men hier eene kerkelijke Censura librorum vastgesteld, waarbij een geschrift, om door deze hoogwijze Mannen kerkelijk geapprobeerd te worden, niet alleen kerkelijk regtzinnig moet zijn, maar ook des Schrijvers stichtelijk doel, vrijmoedigheid, rondborstigheid en bescheidenheid, ja zelfs juistheid van uitdrukkingen, duidelijke voorstelling van zaken en goede stijl blijken moet. Nu zal men eerst keur van godgeleerde puikschriften zien uitkomen, wanneer zij door het zegel der goedkeuring van zulke veel vorderende en zoo zeer bevoegde Censoren bekrachtigd zijn: streeft, streeft er toch naar, Schrijvers! om

[p. 290]

u die eer waardig te maken! de strijd is nieuw en moeijelijk; maar de palmtak der overwinning is ook schoon en heerlijk! - Opmerkelijk is een artikel van deze Handelingen, bl. 31, waaruit blijkt, dat die wijze ‘Opzieners der Gemeente jesu christi’ met geringschatting spreken over het vieren van de Christelijke Feestdagen, en hieromtrent althans aan ieder vrijheid willen laten. Het lust Rec. niet, hierover in het breede uit te weiden: wie met de Kerkelijke Geschiedenis, ook van ons Vaderland, bekend is, zal hierop het gezegde toepassen: ‘Er is niets nieuws onder de zon;’ en wie de viering van den Christelijken Zondag en van de algemeene Christelijke Feestdagen niet Israëlitisch, maar helder Evangelisch beschouwt, zal hier geen nadere teregtwijzing behoeven. - Eindelijk zij nog met een woord melding gemaakt van eene daad van kerkelijke tucht, reeds door deze achtbare Vergadering uitgeoefend tegen den gewezen Predikant van rhee, te Veen, die, wegens kerkelijke wederspannigheid, door het Provinciaal Kerkbestuur van Noordbraband van zijne dienst ontzet was, en die nu door de hoofden der scheurmakers, waarbij hij zich gevoegd had, om zekere erge daad van zedelijk wangedrag, insgelijks afgezet is. Een heerlijk begin!! Rec. acht het zijne taak niet, en vindt het ook niet noodig, over de manier van behandeling dezer zaak bij die zoogenaamde Synode zijne gedachten te zeggen, hoewel hij anders daartoe wel stof zou vinden; maar hij laat haar liever voor rekening van die wijze Opzieners, en wil zichzelven en de Lezers van dit Tijdschrift met deze verdrietige zaken niet langer vervelen. - Punctum!