Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1836

De Joden dezer Eeuw, of de Booswicht zoo als er weinige zijn. Naar het Hoogduitsch van F.Th. Wangenheim. II Deelen. Te Amsterdam, bij J.C. van Kesteren. 1835. In gr. 8vo. 491 bl. f 4-80.

Herinnert gij u, lieve Lezer! uit de dagen uwer jeugd, de eerste vertooning van Aballino te hebben bijgewoond? Hebt gij veit weber's Schetsen uit de Middeleeuwen gelezen, aan Rinaldo Rinaldini uw' tijd verbeuzeld, of schiller's Geestenziener verslonden? Wel nu, dan kunt gij u een denkbeeld vormen van den indruk, dien deze Roman op u zal maken! Eenmaal begonnen, stuit gij op onwaarschijnlijkheden, die wel voor onmogelijkheden mogen doorgaan; dikwerf roept gij bij uzelven uit: Wat is dat zot, gewrongen, tegen alle gezond verstand in! En toch weet de Schrijver u, door levendigheid van stijl, afwisselende voorvallen, verrassende uitkomsten, fraaije schilderingen, zoodanig bezig te houden, dat gij, ondanks uzelven, het boek met weêrzien nederlegt, het met gretigheid bij de eerste gelegenheid weder opvat, om uwe nieuwsgierigheid te bevredigen en uwe zenuwen zelfs in spanning te brengen: en wanneer gij het ten einde toe gelezen hebt, zijt gij onvoldaan over uzelven, onvoldaan over den in vele opzigten bekwamen Schrijver, en over den kostelijken tijd, dien gij verbeuzeld hebt. Mogen wij eene gissing wagen, dan zouden wij den Vervaardiger van dezen Roman voor eenen overbeschaafden Jood, of Jodengenoot, houden, die zijne jeugd onder de zonen Israëls in Amsterdam heeft doorgebragt, met Londen, Berlijn, Parijs en sommige badplaatsen vrij goed bekend, maar wiens verwilderde verbeelding door de nieuwste Fransche Romans gevormd en gevoed is, waar het einde afgrijselijk en afschuwelijk moet wezen, om indruk te verwekken en achter te laten. Liever had hij zijn werk moeten noemen: De Duivel in Jodengedaante, of het gevaar, om, ook in scherts, zelfs in A^o. Dⁱ. 1834, zijne ziel aan den Booze te verpanden.

De Vertaler heeft zijne keuze niet zeer gelukkig bepaald,

[p. 184]

maar zijne taak zeer goed volvoerd. Om de pil te vergulden, is het laatste hoofdstuk van zijn eigen maaksel. Waarom dat? Hoe aardig gevonden, is het model daardoor toch altijd geschonden, en de elpenbeenen schouder van pelops vergoedt nimmer den echten, al had jupiter zelf dien vervaardigd. Wij zouden den Heere j. de q.... raden, zijnen tijd en bekwaamheid liever aan minder zedelooze schriften te wijden, zoo hij zelf niet iets oorspronkelijks wil leveren, waartoe wij hem wel bekwaam keuren. Wij zijn het niet met hem eens, dat het zedelijke doel van den oorspronkelijken Schrijver zou geweest zijn, het gevaar van eene toegeeflijke opvoeding en losbandig levensgedrag ter waarschuwing te schetsen. Neen! dergelijke Romans hebben geene zedelijke strekking in 't geheel; en het onmenschelijke, verschrikkelijke, tegen alle gezond verstand aandruischende, dat niet alleen in het originele laatste hoofdstuk, maar in het geheele werk te vinden is, is misschien nog het beste tegenwigt, om den indruk te verzwakken van den geheelen Roman, dien wij oneindig liever onvertaald hadden gelaten. - De Joden dezer Eeuw zullen den Schrijver ook voor zijnen malschen Titel weinig dank weten!

De Uitgever heeft voor eene goede correctie, netten druk en keurig vignet gezorgd, en zal, ondanks onze waarschuwing, helaas! wel een goed debiet hebben aan de menigvuldige Leesgezelschappen en openbare Bibliotheken, voor welke het eene maar al te begeerde lectuur is. Indien wij echter aan ouders eenigen raad schuldig mogten wezen, zou het die zijn, van het werk niet op den schoorsteenmantel in de huiskamer ter inzage van hunne aankomelingen te laten liggen.

In de jongste Boekzaal vinden wij eene soort van teregtwijzing van ons Tijdschrift, welke wij mits dezen de vrijheid nemen, op de Redactie van den Frieschen Volksalmanak over te dragen, als op wier gezag wij een door ons overgenomen gedichtje van wijlen Prof. borger onuitgegeven noemden, hetwelk de Boekzaal ons nu verkondigt, dat reeds bij haar is te lezen geweest.