Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1836

Herinneringen uit het gebied der Geschiedenis, betrekkelijk de Nederlanden; door A.J. van der Aa. Te Amsterdam, bij J.C. van Kesteren. 1835. In gr. 8vo. 364 Bl. f 3-60.

Het was een zeer gelukklg denkbeeld van den verdienstelijken van der aa, een aantal door hem opgeteekende treffende voorvallen of aardige gezegden, die hij in uitgegevene of onuitgegevene schriften gelezen of uit den mond van geloofwaardige personen vernomen had, zijnen Landgenooten in dit boekdeel aan te bieden. De doorlezing er van zal niet slechts eenige uren op eene onderhoudende en dikwijls vervrolijkende wijze doen doorbrengen, maar tevens tot godsdienstigen zin, vaderlandsliefde, moed in gevaren, onbekrompen menschenmin en andere deugden opwekken, die ons hier, in talrijke voorbeelden van verdienstelijke Landgenooten, uit verschillende tijdvakken en uit onderscheidene rangen der maatschappij, aanschouwelijk worden voorgesteld; terwijl de zucht tot de beoefening van Vaderlandsche Geschiedenis en Biographie, en tot de nadere kennismaking met die bronnen, uit welke hier geput is, of tot het ontginnen van andere soortgelijke, daardoor gelijktijdig, ook bij jonge Letterminnaars, kan worden verlevendigd.

Men mag in eene zoo gemengde verzameling, uit bijna tweehonderd afzonderlijke artikelen zamengesteld, niet verwachten, dat alles evenzeer belangrijk wezen zou; maar er wordt niets in gevonden, dat zich niet met genoegen lezen laat, veel minder iets, dat het geheel zou ontsieren. Eene bijzondere waarde wordt den bundel bijgezet door zoodanige letterkundige bijzonderheden uit vroegeren, en anecdoten meestal uit lateren tijd, - waaronder vele, die tot de dagen van den Belgischen opstand en zijne gevolgen behooren, - welke men hier voor het eerst in druk aantreft; door eenige levensbeschrijvingen van verdienstelijke Nederlanders, uit echte bescheiden opgemaakt, zoo als die van den geleerden ingenhousz, Lijfarts van Keizer jozef II, en anderen; door de aanwijzing en verbetering van onjuiste opgaven in meer dan één wetenschappelijk Woordenboek, en eindelijk

[p. 24]

door de talrijke ophelderende Noten aan den voet der bladzijden, door welke de lezer met de levensbijzonderheden der in den tekst vermelde personen bekend gemaakt of daaraan herinnerd wordt.

Deze Herinneringen zijn zonder eenige orde ter nedergesteld, en zulks, gelijk de Voorrede ons leert, met opzet, om, getrouw aan het oude zeggen, dat verscheidenheid vermaakt, het luimige met het ernstige af te wisselen. Rec. betuigt, dat deze reden hem voorkomt niet genoegzaam op te wegen tegen die, welke eenige orde zoude doen verlangen, het zij die orde geregeld ware naar de historische opvolging, door de verzameling van zoodanige trekken, die tot de beoefening van verwante deugden aansporen, of althans door de bijeenvoeging van diegenen, welke op denzelfden persoon betrekking hebben. Wel heeft de Verzamelaar het gemis, door dit gebrek aan alle rangschikking veroorzaakt, door de opgave van den Inhoud en een achteraan gevoegd Naamregister trachten te vergoeden; dan het schijnt ons toe, er niet genoegzaam door hersteld te zijn.

Deze aanmerking ware nogtans achterwege gebleven, indien niet Rec. haar den geachten Verzamelaar ter overweging had willen geven, tegen den tijd, dat hij, onder denzelfden of een' anderen titel, een' tweeden soortgelijken bundel ter perse legt, of ons door de levering van een' tegenhanger van dit boek, in den toegezegden Spiegel voor Nederlandsche Vrouwen, gaat onthalen.

Hartelijk wenschen wij, dat hij tot dit een en ander moge worden aangemoedigd door een ruim vertier van dit zijn werk, en er in bijgestaan door de oordeelkundige aanwijzing van bronnen en levering van bijdragen, tot welke hij zijne Landgenooten minzaam en bescheiden uitnoodigt.