Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1835

De les der voorzienigheid.

Ik had eene godsdienstige opvoeding ontvangen. De oude gewoonte, om des morgens en des avonds, bij en na het gebruik der spijze, den Bijbel te lezen, was bij ons huisgezin nog niet in onbruik geraakt. En het was op den Bijbel, als op het woord van God, dat bij elke vermaning, waarschuwing en bestraffing werd verwezen. Hierbij voegde zich het goede voorbeeld mijner ouderen en hunne oplettendheid op de geringste afwijking, om mij en mijne broeders en zusters bij tamelijke reinheid van gedachten, woorden en werken te bewaren. Ik zeg tamelijke reinheid: want de omgang met anderen, schoolmakkers, speelgenooten en ondergeschikten van ons huis, strooide wel eens een kwaad zaadje onder de goede tarwe, en verzwakte ten minste eenigermate dien afkeer van alle zonde, welke de opvoeding, indien zij allen vreemden invloed kon buitensluiten, in de opgegevene omstandigheden, welligt zou hebben te weeg gebragt.

In vervolg van tijd naar elders gezonden, om voor mijne betrekking in de maatschappij bekwaamd te worden, verloor ik al meer van de indrukken, welke mij waren bijgebragt. De tijd, dat de knaap tot jongeling, de jongeling tot man aangroeit, die gevaarlijke tijd der ontluikende driften en begeerten, waarin men ons zoo gaarne te gemoet komt, om onzen lust in gezelligheid, in vreugde, in spel en dans en

[p. 779]

vermakelijkheid te bevredigen; waarin het hart, vol vertrouwen, voor elk openstaat, die deszelfs lusten op eene voorzigtige wijze weet te vleijen; - die gevaarlijke tijd was ook voor mij niet zonder kenbare sporen voorbijgegaan. Nu riep mij mijne bestemming naar Amsterdam, en wel in diervoege, dat ik, een jongman van twintig jaren, in tamelijk onbekrompene omstandigheden, geheel aan mijzelven was overgelaten.

Ik had, gelijk het gaat, veel, somtijds vergroot en opgesierd, van deze wereldstad gehoord. Vreemd waren mij inzonderheid twee zaken altijd voorgekomen. De eerste was, dat men daar zijns lijfs vaak niet veilig zoude zijn, maar dat zoogenoemde zielverkoopers zouden op den loer liggen, om u, onder een of ander voorwendsel, in hun huis te lokken, en u vervolgens, als matroos, op een schip naar Oostof Westindië te werpen, zonder dat hiertegen iets te doen ware. Het andere betrof de openbare speelhuizen, als publieke en van hooger hand beschermde plaatsen van ontucht. Ik kon het een en ander met mijne begrippen van eene welgeordende maatschappij niet overeenbrengen, en wist niet, hoe men op zulk eene plaats gerust leven, of de regte achting voor zedelijkheid en tucht bewaren kon.

Bij mijne komst intusschen wist men van de zielverkoopers niet meer. De grootelijks gestremde handel en zeevaart mogen dezelve wel geheel hebben doen verdwijnen, nadat ze misschien (altijd in kleinere en min vreeselijke mate, dan ik mij voorstelde, hebbende bestaan) door de voortgaande beschaving al zeldzamer geworden waren. Maar de speelhuizen bestonden - en bij zekere gelegenheid liet ik mij overhalen, om dezelve, in goed, vertrouwd gezelschap, eens te bezoeken. Dezelve vielen mij, in alle opzigten, bitter tegen. Ik vond er noch eenige pracht en streeling der zinnen, noch de minste bekoorlijkheid in de voorwerpen, die zich hier veil boden, maar alles even gemeen en ellendig; en de indruk, dien het bij mij achterliet, was droefgeestigheid over de diepe vernedering van den mensch en het rampzalig lot der verleide schepsels, die zich in deze akelige gevangenis, ja meer dan gevangenis, vonden opgesloten.

Doch, waarvan ik minder gehoord had en hetgeen mij meer trof, waren de priesteressen der ontucht, welke men in vele der meest bezochte straten en stegen, hetzij voor de deur, voor geopende ramen, of met eenige meerdere, schoon toch

[p. 780]

zeer doorschijnende zedigheid, achter halfgeslotene glasgordijnen, vond ten toon gesteld. In den beginne ergerde mij dit niet weinig; ik vermeed, zoo veel ik kon, dergelijke plaatsen, en spoedde mij doorgaans zoo veel mogelijk, om toespraak en aanraking te ontgaan. Maar, de gewoonte verstompte eenigermate dit gevoel; de kwade zamensprekingen deden er het hunne toe; met der tijd kon ik de schoonheid vooral derzulken, die eenigzins meer bedekt en van verre hare pijlen afschoten, van harte bewonderen; en eindelijk was er eene, die mijne verbeelding inderdaad boeide, en het bloed somtijds met versnelde vaart door mijne aderen joeg.

Zij bevond zich, op den weg, dien ik dagelijks ging, voor het raam van een klein huisje. Ik gevoelde, dat zij telkens onweêrstaanbaarder voor mij werd. Mijne lusten waren reeds met mijne goede beginselen in onderhandeling getreden. Doch, de eerste stap kost den welopgevoeden, onbedorven jongeling veel. Ik besloot eene laatste poging te doen, - mij geheel aan het gezigt der Sirene te onttrekken, door dezen weg te vermijden. Helaas! het middel kwam te laat; als het aangeschoten hert, voerde ik den pijl mede; en, met een kloppend hart, sloeg ik, na ééne week van volstandigheid, den ouden weg weêr in, getroost, kon ik den storm niet weêrstaan, in 's Boozen naam, schipbreuk te lijden.

Daar de weg niet zeer breed was, kon ik het voorwerp mijner wenschen niet zien, aleer ik mij ten naastenbij nevens haar bevond. En mijn versnelde tred volgde het vooruitloopend oog daartoe inderdaad ook te spoedig. Ik wierp dus op eens mijn' blik op het raam.... doch verstijfde bijna op dit gezigt. Het huis was van bewoner veranderd. Het zijkamertje, waar de verleidelijke schoone had gezeten, was in een' kleinen boekwinkel herschapen. En, in plaats van op het rozengelaat en den lagchenden mond, stuitte mijn gezigt op een groot, opengeslagen boek, met het opschrift: biblia. Het was een groote Huisbijbel, juist zulk een, als in onze woonkamer op den lessenaar plagt te liggen, en waaruit vader ons dagelijks voorlas.

Ik kan niet beschrijven, wat ik op dat oogenblik gewaarwerd. Mijne gansche opvoeding in reinheid en tucht; de grondslag, waarop mijne geheele wijze van denken en gevoelen in die vroegere dagen rustte; mijne ouders en hunne

[p. 781]

vermaningen stonden mij al te zamen voor oogen. En hoe meer ik bij mijzelven over de zaak nadacht, hoe blijkbaarder mij dit geval als de stem van God zelven en het bestel Zijner voorzienigheid voorkwam, om mij op den weg des verderfs te stuiten.

Ik heb deze gedachte ook nimmer opgegeven; en zij is genoegzaam geweest, om mij mijnen weg voor altijd te doen zuiver houden. Een gelukkig huwelijk is mijne belooning geworden. Toen mijne zonen de volwassenheid naderden, heb ik hun de ontmoeting verteld. En gelijk ik vertrouwen mag, dat dit niet zonder gelukkig uitwerksel bleef, zoo heb ik eindelijk besloten, dezelve op deze wijze nog meer bekend te doen worden. Moge het, onder Gods zegen, strekken, om ieder op den vinger Gods aan zijnen eigen levensweg opmerkzaam te maken en hem wijsheid te doen leeren!