Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1835

Uittreksel uit eenige berigten en aanteekeningen over ijzeren wegen, enz.

(Vervolg en slot van bl. 587.)

§ 9. Voor enkel commerciéle belangen, fabrijken, bergwerken enz. kunnen en moeten de ijzeren wegen zoo eenvoudig en oeconomisch mogelijk worden aangelegd.

Onderscheidene ijzeren wegen, en bijzonder de zijtakken, kunnen meestal geheel bespaard worden, wanneer de daarheen loopende straatwegen geschikt zijn, om door den Gordonschen stoomwagen, die ook op gewone straatwegen loopt, bereden te worden. Hiertoe zouden de Hollandsche klinkerwegen^(*) wel het beste geschikt te maken zijn.

(*) De Heer reinhold heeft de Hollandsche klinkerwegen ook in Duitschland meer bekend gemaakt, in eene door hem uitgegevene Verhandeling: Beschreibung und Abbildung einer Holländischen Klinkerstrasse, mit Bemerkungen über den Bau der Kunststrassen, deren Fahrbahn mit Ziegelsteinen befestigt ist, im 1 und 2 Hefte des 7 Bandes des Journals für die Baukunst von Dr. crelle; Berlin, 1833.

[p. 626]

§ 10. De bedoelde verbetering in de constructie der sporen van gesmeed ijzer geeft ook nog een besparingsmiddel aan de hand, om daarvoor hangende en staande ijzeren bruggen te bouwen, die minder ijzer vorderen, dan de gewone ijzeren bruggen, of om, bij de zamenvoeging van ijzeren wegen met straatwegen, de op de laatsten zich bevindende bruggen te verlengen, en de beide wegen naast elkander daarover te kunnen leiden. De invoering van zulke bruggen gelooft men dat zeer is aan te bevelen. Voor den ijzeren weg tusschen Amsterdam en Keulen wil men ijzeren hangbruggen over den IJssel, de Lippe en de Roer vervaardigen.^(*)

De verreweg geringere kosten van aanleg en onderhoud van hangende bruggen, en de weinige zwarigheden, om ze ook daar aan te leggen, waar de localiteit den bouw van steenen of houten bruggen hoogst moeijelijk en dikwijls onmogelijk maakt, doet aan de ijzeren hangbruggen in vele gevallen de voorkeur geven. Daar men nu de kettingbruggen ook zoo inrigten kan, dat de doorvaart met staande masten kan plaats grijpen, zoo zijn deze bruggen ook op bevaarbare kanalen zeer wel aan te wenden. De vaste bruggen van steen en hout zijn, wel is waar, in vele gevallen onontbeerlijk; de groote kosten van steenen, en de geringe duur van houten bruggen, zijn echter gewigtige beweeggronden, om aan de ijzeren vaste of hangende bruggen, bijzonder voor de ijzeren wegen, de voorkeur te geven. Het is daarom dan ook, dat de ervarene en kundige Nederlandsche Ingenieurs de ijzeren hangbruggen verkozen hebben.^(†)

§ 11. De hier in het algemeen aangeduide verbeteringen der ijzeren wegen, stoom- en vrachtwagens, en der bruggen, hebben ten doel, eene aanmerkelijke besparing voor alle gevallen, eene vermeerdering van het gebruik, en dus ook

(*) Zie onder anderen over de hangbruggen: Ueber den Bau der Hängebrücken von Eisendracht, nach stevenson, seguin, dufour, navier und andern, von e.f.w. berg, mit 7 Kupfertafeln. Leipzig, 1824.

(†) Men zie over de ijzeren bruggen: Theorie der Brückenbögen und Vorschläge zu eisernen Brücken in jeder beliebigen Grösse, vom Director georg Ritter von Reuhenbach, mit 5 Kupfern. München, 1833. En over de vaste bruggen eene Verhandeling van Dr. reinhold: Beiträge zur Bestimmung der Höhe der Gewölbsteine und der Stärke der Widerlager und Mittelpfeiler grosser massiver Brücken, durch viele Beispiele erläutert und ins besondere für Praktiker gesammelt. Volgens belidor, perronet, gauthey en röder.

[p. 627]

der inkomsten, en eindelijk ook eene vermeerdering der veiligheid voor reizigers en goederen daar te stellen. De Schrijver vleit zich dan ook, dat het goede, 't welk in zijne voorslagen mogt zijn opgesloten, zich bescheiden moge aansluiten aan het goede, door andere zaakkundigen reeds gevonden, waardoor de zaak zelve te volkomener zal worden. De afbeeldingen en beschrijvingen van een en ander kunnen hier niet geleverd worden, en hij moet het bij deze algemeene opmerkingen laten berusten; maar wanneer deze of gene Maatschappij, ter besparing van aanzienlijke kosten bij den aanleg van ijzeren wegen, hiervan werkelijk gebruik mogt willen maken, zoo is hij genegen, om, op daaromtrent te kennen gegeven verlangen, deels teekeningen en beschrijvingen, deels modellen van genoemde verbeteringen in de zamenstelling door deskundigen te doen vervaardigen, zich alleen eene billijke vergoeding van onkosten voorbehoudende.

De zaak is op zichzelve voor het welzijn der handelvolken van het Europesche vasteland te gewigtig, om de opmerkzaamheid der Vorsten en volken te ontgaan, en om die der kunstbeoefenaren in eenen wetenschappelijken en praktischen zin niet tot zich te trekken.

d. reinhold.

Königl. Wasserbau-Inspector, Ritter des Kön. Niederl. Löwenordens.

Leer, in Oostvriesland, Maart 1834.