Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1835

[p. 257]

De Fransche galanterie. Door Henry Lytton Bulwer.

- Apprennez qu'en effet

Le Cocuage n'est que ce que l'on le fait.

Molière, l'École des Femmes.

Op een' der kleinere Parijsche schouwburgen wordt tegenwoordig een stuk gegeven, dat den titel draagt van Pourquoi. Het heeft veel toeloops; ieder wil het zien, en elk roept uit: ‘Hoe waar! hoe natuurlijk!’ Wat mag dat voor een stuk zijn? Luistert! Twee gehuwde vrienden wonen bij elkander. De vrouw des eenen is voortreffelijk, steeds gereed om te gehoorzamen en te believen; de wil des mans is haar eene wet; het paar leeft in volkomene eensgezindheid, en de man is zoo gelukkig, als een echtgenoot slechts wenschen kan. Maar nu het andere paar? Hier nemen twist en gekijf geen einde; de vrouw wil haren eigen' wil hebben, in kleinigheden evenzeer als in hoofdzaken; stuift op bij wederspraak; in 't kort, zij doet haren knorrenden en toch onderworpen' echtgenoot zoo veel verdriets aan, als mogelijk is. Men kan geluk en ongeluk niet scherper of sterker tegenover elkander stellen, dan in deze beide huishoudens. Waarom nu is de eene vrouw zulk een voorbeeld van zachtmoedigheid en ondergeschiktheid? waarom de andere zulk eene verfoeijelijke twistzoekster en ruziemaakster? Daar hebben wij het pourquoi. De huisvrouw, voor welke men zich, te regt, kruist en zegent, is zoo getrouw, als eene vrouw zijn kan; de echtgenoote, die door hare lieftalig- en zachtmoedigheid ons zoo zeer gevalt, is een listig en trouweloos vrouwspersoon. Hoort het allen, Fransche Mannen! denkt toch nimmer, dat uwe vrouwen kuisch en beminnelijk tevens kunnen zijn: dat zijn eigenschappen, die met elkander onbestaanbaar zijn! Gij moet of lijden en zwijgen, of u zeker voorhoofdssiersel laten welgevallen! - Ziet daar de klucht, met derzelver toepassing, welke te Parijs zoo zeer bevalt; het zedetafereel, dat men daar ‘zoo waar, zoo natuurlijk’ vindt!

Dit moet men van Engeland zeggen: zijn ook de Armenhuizen opgevuld met vondelingen; wemelen ook de straten der Hoofdstad, als Grosvenor-square, St. James-square, Hillstreet, Charles-street, van vrouwelijke wezens, wier beroep

[p. 258]

wij hier niet nader willen omschrijven, zoo wordt evenwel ontucht door het openbaar gevoelen voor eene even verachtelijke en strafwaardige misdaad gehouden, als eenige andere in het zondenregister van Newgate. Onlangs klaagde te London eene vrouw haren man, een schoorsteenveger, aan, dewijl hij haar mishandeld, dat is geslagen had. Wat zeide nu de schoorsteenveger? Ontkende hij het feit, of verontschuldigde hij zich? Neen; hij vroeg der aanklaagster, of zij zichzelve niet een' ongeoorloofden omgang met zekeren schoenlapper bewust was; en, daar dit helaas bewezen werd, wendde zich de schoorsteenveger, met eene zegepralende houding, tot den Regter, en vroeg: ‘Nu, wat zeggen Uwweledelens?’ - In Frankrijk hebben dergelijke zonden niets ergerlijks of onteerends. ‘De vrouw,’ zegt la bruyère, ‘die slechts éénen minnaar heeft, beweert, dat zij geene Coquette is; zij, die meer dan éénen heeft, zegt, dat zij slechts eene Coquette is.’ Eenen minnaar te hebben, is iets zeer gewoons, en het behoort zoo; ook neemt men doorheen geenen heftigen hartstogt te baat, om zulk eene zwakheid te verontschuldigen. Mademoiselle de l'enclos, wier wijze van zien, in derzelver volle kracht en openhartigheid, op het thans levende geslacht is overgegaan, zegt: ‘Hetgeen iemand aan eenen minnaar boeit, is niet altijd liefde, maar veelal overeenstemming in doen en laten en in smaak, gewoonte hem te zien en te spreken, behoefte om zichzelve te ontvlieden - la nécessité d'avoir quelque galanterie.’ - Galanterie, zoo heet het woord, van welks beteekenis wij, in spijt van al onze gezellige verfijning, tot dusverre ons geen regt begrip kunnen vormen. Laat mij beproeven, hetzelve te omschrijven! Galanterie is eene soort van ligtzinnige, warme, onplatonische vriendschap, welke aan het bevallige, maar beuzelachtige karakter der Franschen bijzonder eigen is. Wezenlijke hartstogt komt daarbij niet in het spel, en vandaar zijn domme of dolle streken daarbij iets uiterst zeldzaams. Van honderd gehuwde vrouwen zou niet ééne den echtgenoot, dien zij verraadt, met den minnaar, dien zij soi-disant aanbidt, willen ruilen. - Wat de mannen betreft, valt mij hier eene anekdote te binnen. Eene Parijsche vrouw, die haren man meer haatte, dan men anders hier eenen echtgenoot haat, of die veelligt in haren minnaar meer welgevallen vond, dan anders hier het geval is, deed laatstgenoemden den voorslag, met haar door te

[p. 259]

gaan. Toen de minnaar, van zijne verbazing over zulk een verrassend, zonderling voorstel eenigzins bekomen, zich verzekerd had, dat het zijner minnaresse ten volle ernst was, nam hij eene ernstiger houding aan, dan gewoonlijk, en sprak: ‘Gij weet, ma chère, uw man is mijn beste vriend. Ik wil u beminnen, zoo lang het u behaagt, onder zijn dak - dit doet der vriendschap geene afbreuk; maar hem zoo trouweloos te behandelen van met u door te gaan - neen, dat gaat niet aan!’

(Het vervolg en slot hierna.)