Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1835

De Verloving, uit het Hoogduitsch van L. Tieck vertaald door W.A.S.O. Te Leyden, bij C.C. van der Hoek. In kl. 8vo. 138 Bl. f 1-:

De Vertaler noemt in zijne voorrede dit verhaal van tieck een kunstgewrocht, en zegt, dat vooral deszelfs weldadige zedelijke strekking hem tot de vertaling bewoog. Terwijl wij, door deze aankondiging hoog opziende tegen het boeksken, hoe klein ook, in hetzelve slechts steelswijze durfden gluren, ontdekten wij tusschen het schemerlicht der nog niet opengesnedene bladzijden de ons moed inboezemende spreuk: Desinit in atrum piscem. Ja, Lezer! het zou ons, wel is waar, spijten, dat een zoo allerliefst boekje, op zulk keurig fijn papier gedrukt, niet zou beantwoorden aan deszelfs uitwendigen vorm en aan de hooggestemde aankondiging van hem, die door de uitgave in onze taal meent zich bij zijne landgenooten verdienstelijk te hebben gemaakt; maar wij waren in het geval van den schooljongen, die, zonder een

[p. 695]

Ultra te zijn, alleen uit vrees voor stok en plak zich verheugde, dat de school afgebrand was. ‘Echte wijsheid, in tegenstelling met Fransch ongeloof en Duitsche dweeperij. Eene voortreffelijke onderscheiding van het subjectieve en..... ook van het objectieve, welke in het dagelijksche leven onophoudelijk en bijna onmerkbaar ineensmelten.’ Dit alles, Lezer, in 138 bladzijden in klein 8vo! Dit alles nog wel in eene novelle, in goed Nederduitsch een sprookje! Wij vreesden, dat dit boekje zou doen, even als de eikenboomen in de eeuw van saturnus: Mella sudabant. En de wakkere salomo wist reeds, wat er op loopt, als men te veel honig in eens gebruikt. Maar dit desinit in atrum piscem, ons zoo regt van pas voorgekomen, deed ons dan gelukkig met eene minder hoog gespannen verwachting het verhaal lezen, en - qui s'éclipse au premier rang, brille au second. Wanneer men hetzelve niet uit een zoo verheven standpunt beschouwt als de Vertaler, dan zal men hier eene onderhoudende vertelling vinden, welke ons lezemd publiek nuttig en aangenaam kan bezig houden. Wensch elijk ware het, dat men het volgende, dat hier onder anderen voorkomt, ter harte name:

‘Hoe velen zijn mij bejegend, die mij, nagenoeg bij het groeten, te gemoet riepen, dat zij buitengewone Christenen waren. Door sommigen wordt zelfs bij de onverschilligste onderwerpen om het andere woord de Heiland genoemd; bij elke aanleiding, al is zij nog zoo gering, bidden zij, en vertellen ons zulks. In gezelschap neemt men elke gelegenheid te baat, om van berouw, boete, stichting en verlossing te spreken, en ontwijdt, volgens mijn gevoel, het heilige, vergeet, dat het eene overeenkomst met de liefde heeft, welker gevoelens en bekentenissen de ware minnaar ook niet aan elk vreemd oor zal prijs geven.’

‘Wat schaadt het echter,’ zeide de Baron, ‘wanneer vrome gemoederen welligt te dikwerf van het voorwerp hunner liefde spreken?’

‘Het kan geene liefde zijn,’ hernam brandensteiin; ‘het is ijdelheid, hoogmoed, die beter wil zijn, dan andere menschen. Even als tijdens de overdrevene gevoe ligheid of verlichting, is het eene ziekelijke behoefte, die overal voedsel zoekt, zichzelve vleit, en zich tot eene meer en meer onherstelbare ziekte zet, op medemenschen, die veelal beter en vromer zijn, onverdraagzaam en verachtelijk

[p. 696]

nederziet, omdat dezen juist in den aangeheven toon niet mede willen instemmen.’

‘Ik wil sommige broederschappen niet laken, wanneer zij zich opsluiten, en niets van kunst en geschiedenis, van wijsbegeerte en wereld willen weten. Maar wanneer deze eenzijdige vromen ons telkens op nieuw toeroepen, dat wij maar ééne behoefte hebben, dat schilderkunst, muzijk en dichtkunst niet alleen overtollig, maar zondig zijn, en de mensch slechts gebed, ingeving en boete op het oog moet houden, dan zoude ik hun toch willen vragen: welk bekrompen gevoel hunne Godsdienst beheerscht, om liefde, waarheid, rede en de liefelijke scheppingen der verbeelding voetstoots te verwerpen? Dus zoude den reinen heden ten dage niet meer alles rein zijn? Hij is reeds als dood te beschouwen, tot wien God niet meer in de natuur en geschiedenis spreekt; hij is verloren, die in de kracht der rede deszelfs verhevene tegenwoordigheid niet meer ontwaart.’

Het medegedeelde zal, zoo wij vertrouwen, genoegzaam zijn tot eene proeve van den geest, die in het werkje heerscht.