Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1835

Vrijmoedige Bedenkingen, betreffende de zaak der Kandidaten tot de H. Dienst, inzonderheid bij het Hervormd Kerkgenootschap. Te Utrecht, bij N. van der Monde. 1835. In gr. 8vo. 55 Bl. f :-55.

Na hetgene Rec. over het onderwerp, in dit stukje behandeld, gezegd heeft, bij de beoordeeling der stukjes van Philocandidatus en Wenken en Meeningen, in dit Tijdschrift No. IX, zal hij thans korter kunnen zijn. - De Schrijver, die zich onder de Voorrede Justus Philecelesius noemt, gaat (bl. 7-39) eerst de oorzaken na, waaruit de tegenwoordige overvloed van Candidaten bij het Hervormd Kerkgenootschap hier te lande voortgekomen is, en noemt daaronder voornamelijk (gelijk ook Rec., t.a.p. bl. 366, reeds gezegd heeft) de overdrevene klagten over gebrek, en de ten gevolge daarvan genomene maatregelen. Verder schetst hij de nadeelige gevolgen, die hieruit thans voortvloeijen, en brengt hiervan maar al te bekende dingen te berde, doch die wel mogen ter harte genomen worden. - Hierop slaat hij, in de overige 16 bladzijden, eerst eenige middelen ter voorkoming voor het vervolg voor; te weten, gelijk gedeeltelijk de beide vroegere Schrijvers, het ophouden van alle subsidiën, ook die, welke van 's Lands wege aan Predikants-zonen verleend worden, of ten minste de beperking dezer laatste tot zeker aan-

[p. 655]

tal, alsmede het weder invoeren van de Theologische Collegiegelden. Men zie, wat Rec. omtrent het eerste, t.a.p. bl. 366, gezegd heeft. Het ontnemen echter of beperken van de Theologische Akademiegelden voor Predikants-zonen komt hem, bij de doorgaans niet ruime bezoldiging der Predikanten, te hard voor, en ook om het belang der zaak onraadzaam: het laatste acht hij billijker en doelmatiger. - Vervolgens, na verwerping van het eerste en derde door Philocand. voorgeslagene, maar door Rec., t.a.p. bl. 363, ook afgekeurde middel tot spoediger plaatsing van Candidaten, stelt Philecel. als hoofdmiddel voor, de opvolging naar ancienneteit, door Philocand. onder de bijkomende middelen genoemd, en zegt hierover het een en ander goeds. Reeds vóór dat een der drie gemelde stukjes Rec. onder de oogen kwam, is dit denkbeeld bij hem opgerezen, gelijk hij het ook, t.a.p. bl. 365, verdedigd heeft; en hoe meer hij het sedert heeft ingedacht, hoe aannemelijker het hem voorgekomen is: de veel grootere kans voor de Candidaten, om binnen zekeren tijd geplaatst te worden, de besparing van vele kosten en onaangenaamheden voor dezelve, de veel minder moeijelijke keus, ja mindere moeiten en kosten zelfs voor de Kerkeraden; deze en meer andere redenen schijnen hem hiervoor allezins te pleiten, en de tegenredenen verre over te wegen. De ruimte ontbreekt hem hier, om deze gansche zaak en een hiertoe dienend ontwerp naar behooren te ontwikkelen; maar hij behoudt zich voor, om hierop welligt nog eens ter geschikter plaats en gelegenheid terug te komen. - Ook de Adjunctiedienst wordt door Philecel. voorgestaan, en ter meerdere uitbreiding met een woord aangeprezen. De aanstelling echter van eenige Candidaten tot Catechiseermeesters komt Rec., behalve om andere redenen, wegens het reeds bestaan van zoodanige ondergeschikte Godsdienstonderwijzers, niet raadzaam voor. - Om eindelijk de achting voor den geestelijken stand, die bij het prediken op beroep vooral thans zoo veel lijdt, op te houden, stelt de Schrijver voor, dat de aanvragen, om op eene vacante plaats te prediken, niet bij den Kerkeraad, maar bij het Classicaal Bestuur zullen geschieden, hetwelk dan de aanwijzing van eenigen zal doen: op zichzelf schijnt dit niet kwaad; maar de verdere bepalingen, die hiervoor volgens den Schrijver misschien zouden noodig zijn, maken dit ook al hoogst moeijelijk, zoo niet onuitvoerlijk. Konde ‘het

[p. 656]

prediken op beroep, daar het toch,’ zoo als Rec. met Philecel. zegt, ‘in de daad weinig nut heeft, geheel worden afgeschaft, het ware misschien het wenschelijkst van allen’: en waarom moeten toch eenige Landgemeenten hierin meer voorregt, zoo het al een voorregt te noemen is, boven andere en boven Stadsgemeenten hebben? Doch indien de maatregel van opvolging naar ancienneteit in werking kon gebragt worden, zouden er reeds vele nadeelen, die nu uit het overgroote aantal van Candidaten ontstaan, van zelve grootendeels wegvallen. De voorslag des Schrijvers, om in eene vacante Gemeente eenen Candidaat voor eenen tijd als Hulpprediker aan te nemen, op hoop van mogelijke beroeping, komt Rec., zoo wel om de groote onaangenaamheden, hieruit te voorzien, als om pecuniéle redenen ten nadeele van Ringbroeders en Gemeenten, gansch onaannemelijk voor. Gaarne daarentegen vereenigt hij zich met den wensch des Schrijvers, dat er eenige maatregel moge bedacht worden, om voor te komen, dat Gemeenten, die te voren Predikanten beriepen, nu dikwijls, ten nadeele van dezer bevordering, zich met Candidaten vergenoegen. - Ten slotte beveelt Rec. dus ook dit stukje, met zijne bovenstaande aanmerkingen, indien zij zoo veel waard zijn, aan de aandacht van allen, die de magt hebben, om in deze genoeg belangrijke zaak het goede uit te voeren.