Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1835

Berlijn zoo als het is en de Berlijners zoo als zij zijn. Tafereelen en Schetsen der Zeden en Gebruiken van de Bewoners dezer Hoofdstad en derzelver ommestreken. In ernstige en luimige trekken. Alles volgens de echte oorspronkelijke bescheiden van den Heer E... von K.... y, Geheim-

[p. 620]

raad bij het Pruissische Hof. Naar het Hoogduitsch. Te Leeuwarden, bij L. Schierbeek. 1835. In gr. 8vo. 213 Bl. f 2-40.

De Schrijver begint met zichzelven aan te kondigen als een mensch, die jong en vrolijk van aard, daarbij met eene ware liefde tot het leven bezield en in het bezit van een vermogen is, hetwelk hem in staat stelde om fatsoenlijk te kunnen leven, ten overvloede door moeder natuur nog zoodanig met uiterlijke hoedanigheden begaafd zijnde, dat hij zeer zeker moest behagen. Hij nam, toen hij zijne studiën voleind had, het besluit, om een jaar zijns levens met eene reis door zijn Duitsch vaderland te besteden. Zoo zag hij Berlijn, en de schoone Koninklijke stad behaagde hem. Na het einde van zijne reis deed de Schrijver zijn best, om te Berlijn een ambt te bekomen. Dit gelukte hem, en, zonder nu juist zijne vaste woonplaats te Berlijn te vestigen, vertoefde hij er nogtans acht volle jaren. Zijne betrekkingen verschaften hem den toegang tot de hoogere kringen; hoewel echter de lagere daarom niet voor hem gesloten waren, en hij dezelve nu en dan eens bezocht, om hierdoor zijne menschenkennis te vermeerderen. Menig in het oog loopend geval, zoo wel van eenen luimigen als ernstigen aard, bejegende hem, gedurende deze reeks van jaren, en altijd teekende hij het naauwkeurig, met korte aanteekeningen voorzien, in zijn memorieboekje op. - Ziedaar eene aankondiging, welke den lezer regt geeft om veel te verwachten. Maar, als zulk een Scriptor cyelicus zijn werk aanvangt:

Fortunam Priami cantabo, et nobile bellum,

dan is het ons, alsof Vader flaccus wederom wantrouwend vraagt:

Quid dignum tanto feret hic promissor hiatu?

Parturient montes.

De man is wel reeds lang dood en begraven en zijn boekje oud, maar hetzelve heeft ons bijna altijd voor teleurstellingen beveiligd.

Doch wij keeren terug tot het thans aangekondigde werk over Berlijn. Het eerste, dat de Schrijver doet, tot voldoening aan zijne belofte, om Berlijn en deszelfs bewoners

[p. 621]

te schilderen, is, dat hij zijne lezers rondleidt door eene naauwe straat, welke, volgens het getuigenis van zijnen vriend, die toch ook anders niet zeer naauwgezet is, in zulk eenen slechten reuk staat, dat geen fatsoenlijk mensch zich in dezelve wil wagen, wegens de zeer vele liederlijke huizen van de laagste soort, welke daar gevonden worden. Wij zijn niet voornemens, den smerigen Schrijver op den voet te volgen, maar wilden met het vermelde eene kleine proeve geven van 's mans smaak. En inderdaad, deze proeve leert den Schrijver juist kennen. De man, die, reeds bij den aanvang van zijne eerste wandeling door eene der schoonste steden van zijn vaderland, met achterstelling van al het andere bezienswaardige, met angstigen spoed en gretigheid zich moedwillig gaat vergasten aan de bezigtiging der bordeelen en derzelver heldinnen, is van een te gemeen karakter, om verder onze leidsman te zijn. Wilt gij, Lezer, den Geheimraad volgen naar de Linden, den Königstädtschen Schouwburg, Spandau en Charlottenburg; wilt gij hem hooren verhalen over de Politie, de Militairen, de Vrouwen, het Tooneel en deszelfs Sujetten, publieke plaatsen, het Karnaval, tot over Naaisters en Borduursters toe? - steeds zult gij u verbeelden eenen kruijer aan uwe zijde te hebben, die u in de vreemde stad met de chronique scandaleuse van derzelver bewoners onderhoudt. Maar vraag den kerel naar meer belangrijke zaken, dan blijkt het, dat hij wel in de nacht- en speelhuizen u mag vergezellen, maar dat, waar gij, als fatsoenlijk man, tot kunstverzamelingen en tot menschen van aanzien den toegang hebt, hij slechts op de stoep of in het portaal wordt toegelaten, om uw' rotting te bewaren. Is de Schrijver waarlijk Geheimraad aan het Pruissische Hof, dan maakt hij onder zoo vele achtingwaardige mannen, die denzelsden titel bezitten, met dit geschrift eene droevige figuur. Over zoo vele kundige, edele menschen, als ook Berlijn in alle standen bezit, geen enkel woord! Over den Koning en de Koninklijke familie wel is waar eene uitweiding, maar hoe onbelangrijk en oppervlakkig! Ieder bruikbaar Conversations-Lexicon of Aardrijkskundig Woordenboek levert bouwstoffen op voor zulk een geschrift, over welk eene stad men verkiest. Men behoeft dezelve slechts te bevolken met eenige lichtmissen en gerijfelijke vrouwen, en dan heeft men eene kladschildering zoo als de onderhavige. Wij schamen er ons over, dat dit boek eenen Overzetter in onze taal gevonden

[p. 622]

heeft. De jeugdige Uitgever, van wiens pers wij reeds betere stukken ontvingen, is waarschijnlijk verschalkt geworden door een' losbol of een' broodschrijver.