Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1835

Parijs in 1834, of Reistochtjen naar en door een gedeelte van Frankrijk, en verblijf in de Hoofdstad, door Mr. A.W. Engelen. II Deelen. Met Platen. Te Groningen, bij W. van Boekeren. 1835. In gr. 8vo. 282 en 300 bl. f 6-20.

Hoe veel er ook over Frankrijk, en bijzonder over Parijs geschreven zij, er blijft voor volgende Reizigers en Schrijvers nog nalezing genoeg over, om belangrijke beschrijvingen van al het merkwaardige, dat aldaar te zien en op te merken is, zamen te stellen. Ieder heeft ook zijne bijzondere voorwerpen, waarop zijne aandacht het meest valt; ieder ook zijne bijzondere wijze van beschouwen, waardoor het verslag, dat hij er van geeft, een eigenaardig karakter en eigenaardige belangrijkheid verkrijgen kan. Evenwel verlangen wij daarom niet, dat elk, die een Parijsch toertje doet, zijn journaal, dat goed is om eens bij goede vrienden rond te gaan, ook aan het Publiek te lezen geve, en alzoo dezelfde kost, hoe dan ook klaar gemaakt, nogmaals en nogmaals opgedischt worde. Maar wij mogen het ook niet misbillijken, dat een met oordeel en smaak reizend Nederlander, in goeden stijl, datgene mededeele, wat zekere algemeene en blijvende waarde kan hebben, om het veelzins vermaarde Rijk en deszelfs Hoofdstad te leeren kennen: en in dit opzigt mogen wij het bovenstaande werk van den Heer enge-

[p. 618]

len over het geheel met genoegen aankondigen en aanprijzen. - Rec. wil het intusschen niet ontveinzen, dat hij, bij het lezen van de vijf eerste Hoofdstukken, D. I, bl. 1-70, geen zoo gunstig denkbeeld van hetzelve opvatte, en vreesde, dat hij daarin doorgaans eenige niet zeer belangrijke ontmoetingen en schrale beschrijvingen van plaatsen zou aantreffen; - hij twijselt ook, of de Lezer zich, door het hier medegedeelde van des Schrijvers togt van Elburg naar Parijs, wel volkomen bevredigd zal vinden, ten opzigte van het op den titel gemelde naar en door een gedeelte van Frankrijk, want al het overige loopt over deszelfs verblijf in de Hoofdstad. Dit laatste en genoegzaam eenige echter, dat den inhoud der twee Deelen uitmaakt, of eene beschrijving van Parijs, zoo als de Heer engelen het in 1834 gevonden heeft, wil Rec. even opregt betuigen, dat hem over het geheel wèl bevallen is. In eenvoudig goeden stijl verhaalt de Reiziger de voornaamste merkwaardigheden, die hij aldaar gezien heeft: hij volgt daarin wel geen geheel vast geregelde, maar nogtans meestal die goede orde, dat hij in elk Hoofdstuk, onder zekere rubrieken, die voorwerpen zamenneemt, welke, het zij uit den aard der zaak, of wegens plaatselijke gelegenheid, het naast bij elkander behooren, zoodat het een met het ander eene aangename afwisseling oplevert; en onder deze beschouwingen mengt hij niet zelden eene of andere historische herinnering of gepaste opmerking. - Wij zullen den voornaamsten inhoud van dit werk, volgens de opschriften der Hoofdstukken, maar met eenige bekorting, opgeven.

Hoofdstuk I-V bevatten, gelijk gezegd is, de reis des Schrijvers uit de plaats zijner woning tot aan zijne aankomst te Parijs. VI. Omtrek van zijne verblijfplaats aldaar, waarin het Théâtre de l'Odéon. VII. Leefwijze te Parijs. Koffijhuizen enz. Openbare Wandelingen (waaronder ook de Plantentuin) en Baden. VIII. Openbare Vermakelijkheden, vooral Schouwburgen. IX. Straten en Bruggen. X. Openlijke Pleinen, (waarbij eene plaat van de Place Vendôme, door van senus, van wien ook een vignet, een gezigt op Parijs voorstellende, voor de beide Deelen geplaatst is.) Tafereel van een' dag (leefwijze en bezigheden) te Parijs. XI. Kerkelijke Gebouwen. XII. Koninklijke Paleizen. Kunstmuseums. XIII. Het Palais-Royal. XIV. Begraafplaatsen, vooral die van Père la Chaise, waar de graven der merk-

[p. 619]

waardigste personen worden aangewezen. (Hier vertoeft de Schrijver wat lang, doordat hij verscheidene grafschriften, in Fransche dichtmaat gesteld, afschrijft, en in Hollandsche verzen overbrengt; gelijk hij ook, op eenige andere plaatsen van dit werk, aangehaalde Fransche verzen dichterlijk vertaalt, of dichtregels van eigen maaksel invlecht.) XV. Het Panthéon. XVI. Het Stadhuis. Het Paleis van Justitie en drie andere openbare Gebouwen. XVII. Inrigtingen van liefdadigheid. XVIII. Het Hôtel der Invaliden. Sainte Pélagie. XIX. Boulevards, (waarbij eene steendrukplaat van eene derzelven, door desguerrois en Comp.) Schouwburgen en andere vermakelijkheden aldaar. XX. Koninklijke Universiteit van Frankrijk. Parijssche Akademie. Natuurmuseums. XXI. Koninklijke Bibliotheek. Koninklijk Instituut. Inrigting tot onderwijs der Blinden, - der Doofstommen. XXII. Lager Onderwijs in Frankrijk. Collegiën of Lyceums. (Ook dit Hoofdstuk is belangrijk, wegens de mededeeling van de laatste verordeningen op het lager onderwijs.) XXIII. Uitstapjes naar Versailles, St. Cyr, St. Germain, St. Cloud, St. Denis. (Dit Hoofdstuk wordt versierd door eene steendrukplaat, voorstellende een gezigt op St. Cloud, door h.j. backer.) XXIV. Vlugtige aanmerkingen over het Volkskarakter te Parijs.

Dit is het hoofdzakelijk, wat er in dit werk te vinden is. Bijzondere aanmerkingen van groot belang heeft Rec. niet: (de correctie, vooral van het IIde Deel, mogt beter zijn) hier en daar zou hij, in zijn oordeel over sommige zaken, wel eenigzins van den Schrijver verschillen, maar ook dikwijls kan hij er zich wel mede vereenigen, en het is van dat gewigt niet, om er breed over uit te weiden. Hij mag het dus over het geheel aanbevelen, als een werk, dat wel vele reeds van elders bekende bijzonderheden over Parijs bevat, maar dat men nogtans, zoo als het zamengesteld is, niet onvoldaan uit de handen zal leggen.