Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1835

Bloemenkrans. Verhalen door Henriëtte Hanke, geb. Arndt. Uit het Hoogduitsch. Iste en IIde Verzameling. Te Deventer, bij J. de Lange. 1834. In gr 8vo. Te zamen 507 bl. f 4-50.

Onder zoo vele letterkundige voortbrengselen onzer Duitsche naburen, welke door de talrijke leden van het vertalersgilde, vaak zelfs met overgroote gedienstigheid, tot het lezend publiek in ons vaderland worden overgebragt, verdient

[p. 572]

het werk, dat wij hier het genoegen hebben aan te kondigen, eene eervolle onderscheiding. Wij onderschrijven gaarne het korte Voorberigt, waarin de bekwame Vertaler allezins naar waarheid zegt: ‘Zoo veel wij weten, is nog geene proeve van den arbeid van henriëttewilhelmine arndt, weduwe van den Predikant hanke te Dyherrnfurt aan den Oder, aan Nederduitsche Lezers medegedeeld. In het vak van Romans en Verhalen heeft zij in Duitschland grooten roem verworven, en behoort thans, met caroline pichler en andere, tot de meest gelezene en geliefdste Schrijfsters. Hare tafereelen zijn meest uit het gewone huiselijke en familie-leven ontleend, en bekoren zoo wel door eene ongezochte, natuurlijke voorstelling van menschelijke lotgevallen, als door eene getrouwe teekening van menschelijke, vooral vrouwelijke karakters, terwijl overal een zuiver gevoel voor het goede en edele, en een godsdienstige geest heerscht. Wij twijfelen niet, of deze Bloemenkrans zal aan onze beschaafde vrouwelijke Landgenooten in een ledig uurtje behagen, en, bij het einde van meer dan één verhaal, eene weemoedig-genoegelijke stemming achterlaten.’

De eerste Verzameling bevat zes verhalen, wier opschriften, even als die der overige, van onderscheidene bloemen ontleend zijn, omtrent welke iets bijzonders in de verhalen zelve voorkomt; waardoor het geheel aan den gekozenen titel: Bloemenkrans, beantwoordt. Wij zullen van ieder verhaal, met weinige, alleen datgene zeggen, hetwelk strekken kan, om het verlangen naar de lezing van dit werk op te wekken, zonder door eene dorre schets, welke daarenboven te veel plaats zou innemen, de nieuwsgierigheid slechts zeer gebrekkig te bevredigen.

Boven het eerste verhaal staat: Immortelle. Rec. verklaart hetzelve gaarne voor een verhaal, dat beide Lezers en Lezeressen van smaak en gevoel ten sterkste moet treffen. Schier al de personen, welke daarin voorkomen, behooren tot de beminnelijke soort; maar vooral is de grootmoedige Eva Wiedeborn bij uitnemendheid geschikt, om het weldadig geloof aan menschelijke deugd, dat zoo dikwijls gevaar loopt van te bezwijken, in goede harten te versterken.

Het tweede verhaal heet: Boonenbloesem. Een waardig Geestelijke, Ewald Lethe, die zich op zijne eerste standplaats bevond, wordt door een' zijner goede naburen, den Opperhoutvester Wild, met wijs overleg, aan deszelfs huis

[p. 573]

in een vrolijk gezelschap gebragt, waar zich ook de Goedsheer van Lethe, die, zonder reden, ten sterkste tegen hem was ingenomen, liet vinden, doch tevens den Geestelijke, die hem niet persoonlijk kende, gunstiger leerde beoordeelen. Eene vaste gewoonte in dat gezelschap gaf aanleiding, dat allen zich, een jaar later, bij den waardigen Lethe te Liebenhöhe vereenigden, alwaar de verzoening tusschen dezen en zijnen Goedsheer, door Ewald's huwelijk met deszelfs beminnelijke dochter, zegenrijk werd bevestigd. Aan het einde van dit regt levendig geschetst tafereel zal de lezer gaarne met den gelukkigen echtgenoot zeggen: ‘Het hart gelijkt aan de natuur. Elke kracht van ons wezen is een zaadkoorn der zaligheid; en wij zouden hier reeds zonder ophouden oogsten, indien wij steeds onvermoeid waren in het bearbeiden van ons heil.’

Het opschrift van het derde verhaal is: Hiacint. Hetzelve heeft eene dubbele, zeer heilzame strekking. Aan den eenen kant, namelijk, bevat het een weldadig geneesmiddel tegen de zoo treurige gemoedskwaal der jaloerschheid, die zoo ligtelijk het hart van jonge echtgenooten aansteekt, doch wier genezing vaak zoo ten uiterste moeijelijk is; en aan den anderen kant vertoont het ons, in een ontzettend voorbeeld, de jammerlijke gevolgen van het ijdel zelfbehagen bij jeugdige schoonen: waartegen het gedrag eener nederige, beminnelijke maagd, die onverdiend hoon en terugzetting met stille lijdzaamheid verdroeg, een treffend kontrast vormt.

Aan het hoofd van het vierde verhaal leest men: Aäronsbloem. Dat de deugd, met rampspoed worstelende, een schouwspel is, der Godheid waardig; dat er ook nog heden onder Jakob's nageslacht mannen gevonden worden, die den eernaam van zoon Abrahams ten volle verdienen; dat braafheid van gemoed zeer wel bestaanbaar is met bekrompene godsdienstige begrippen; dat het eenvoudig Christendom zich aan het gezond verstand van elk, wiens hart het goede bemint, ten sterkste aanprijst, en dat de beproefde braafheid niet zelden ook reeds hier beneden den schoonsten loon ontvangt, - dit alles vond Rec. in dit dieproerend verhaal regt aanschouwelijk gemaakt.

Het vijfde verhaal draagt den naam van Mosroos. Waarlijk een allerliefst verhaal, waarvan de hoofdleering deze mag zijn: er is eene weldadig zorgende Voorzienigheid, wier

[p. 574]

onzigtbare hand den braven beschermt, den rampspoedigen vertroost, den verlatenen in liefde gadeslaat, en aan de beproefde deugd, bij de eindelijke uitkomst, boven wensch en bede, een zegenrijk lot bereidt. Geen lezer of lezeres, wier ziel op den goeden toon gestemd is, zal dit verhaal onbevredigd uit de handen leggen.

Roos van Jericho staat er boven het zesde verhaal. De schilder Angly, de hoofdpersoon van dit verhaal, is een beminnelijke dweeper met zijne kunst, maar tevens een roerend voorbeeld van vergenoegdheid met zijn lot. Ook de overige personen, welke hier geteekend worden, trekken onze belangstelling en toegenegenheid in geene geringe mate tot zich. Voorzeker, in dagen, waarin zoo vele bewijzen van menschelijke boosheid en baatzucht ons beter gevoel beleedigen, doet het den inwendigen mensch goed, wanneer verbeelding hem nu en dan onder edele en beminnelijke stervelingen verplaatst.

De tweede Verzameling is daarin van de eerste onderscheiden, dat zij slechts twee verhalen in zich bevat, welke dus veel uitgebreider zijn, dan de vorige. Eereprijs is de titel van een verhaal, dat niet minder dan 142 blz. beslaat. Het ontbreekt hier niet aan eene genoegzàme verscheidenheid van goed geteekende en naar behooren volgehoudene karakters, doch van zeer verschillende zedelijke waarde. Zij kunnen, beide door hun voorbeeld en door hun lot, den lezer en de lezeres waarschuwen en stichten, en beurtelings mededoogen, bewondering en afgrijzen wekken. Gelijk meer verhalen van de Romantische soort, loopt ook dit met een gelukkig huwelijk van twee waardige, in de leerschool des tegenspoeds geoefende, menschen af.

Het laatste verhaal draagt ten opschrifte: Balzaminen. Er komen in hetzelve zoo veel verschillende personen ten tooneele, dat het niet mogelijk is, iets kenmerkends daarvan op te geven, zonder de perken eener beoordeeling verre te overschrijden. Zoo veel, echter, durft Rec. er gerust van verzekeren, dat zij, die de vorige verhalen met genoegen doorbladerden, ook dit geenszins beneden het overige zullen vinden.

De Vertaler heeft zijn werk zeer goed volbragt, en doet zich kennen als een man, die gewoon is met eene geoefende hand de pen te voeren. Echter draagt ook dit werk, in

[p. 575]

enkele Germanismen en correctiefeilen, de blijken dier onvolkomenheid, welke allen menschelijken arbeid kenmerkt.

Rec. zag met genoegen in de nieuwspapieren, dat er nog eene verzameling dezer verhalen staat te volgen.