Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1835

Algemeen Aardrijks- en Geschiedkundig Woordenboek van de Provincie Vriesland. Te Sneek, bij de Wed. F.W. van Breest Smallenburg. In gr. 8vo. f 3-60.

Gelijk eene zekere mate van kennis der gesteldheid, inrigtingen en geschiedenis van het geheele Vaderland voor elken

[p. 532]

eenigzins beschaafden Nederlander behoefte is, zoo kan ook de meer naauwkeurige kennis der afzonderlijke Gewesten, niet slechts voor derzelver bewoners, bij het bezoeken van onderscheidene plaatsen, maar ook voor elken inwoner des lands, veelzijdige nuttigheid hebben. Alzoo is iedere poging prijselijk, om eene of andere Provincie meer in bijzonderheden te doen kennen, door haar naauwkeurig te beschrijven, en die beschrijving te doormengen met historische en oudheidkundige bijzonderheden.

Dit was, ten opzigte van het zoo bijzonder belangwekkend Vriesland, het doel des Schrijvers van het voor ons liggend boek, den Heer van breest smallenburg, toen hij tot de uitgave zijner alphabetische aanteekeningen, bij wijze van inteekening, besloot, en door eene niet onaanzienlijke deelneming daartoe verder werd aangemoedigd. Jammer, dat hij die uitgave niet mogt beleven, welke wij nu, na eenige vertraging, door zijn afsterven veroorzaakt, aan de zorg zijner nagelatene Weduwe danken.

De Schrijver heeft zijnen landgenooten in het algemeen en den Vriezen in het bijzonder eene goede dienst bewezen, door hun dit Woordenboek te schenken, waaraan veel arbeid is te koste gelegd, waaruit de meeste lezers veel zullen leeren, wat hun vroeger vermoedelijk niet of minder bekend was, en waarin veel waars en belangrijks vervat is, zonder dat men in werken van dezen stempel vergen mag, dat alle medegedeelde bijzonderheden, vooral wat naamsafleidingen, opkomst der plaatsen en voorvallen uit verwijderde eeuwen betreft, even stellig waar of gewigtig wezen zouden. Men is, bij zoodanigen topographischen arbeid, maar al te dikwijls verpligt, zich op de autoriteit van kronijkschrijvers en volksoverleveringen te beroepen, voor wier gezag geen hooger appèl bestaat, of geheel te zwijgen van vele zaken, omtrent welke de nieuwsgierigheid des lezers toch voldaan wil zijn.

Mogt dit zeer bruikbare boek, ten gevolge van verder goed vertier, dat wij der nagelatene betrekkingen des vlijtigen Verzamelaars toewenschen, eene tweede oplage te beurt vallen, wij mogen dan den wensch niet verzwijgen, dat een oordeelkundig en naauwkeurig Geleerde, aan welke het Vriesland vooral niet ontbreekt, alvorens de moeite neme, zich met de geheele herziening te belasten, niet slechts om hier en daar aan te vullen, wat den Verzamelaar ontsnapt is, en

[p. 533]

te wijzigen, wat hem voorkomt anders of beter gesteld te kunnen worden, maar tevens om spelling en correctie te verhelpen, op welke doorgaans niet te roemen valt. Welligt zou dan ook de algemeene beschouwing der Vriesche kwartieren, die nu achter het alphabetische gedeelte gevonden wordt, wel vooraan komen, en met een beredeneerd overzigt der geheele Provincie, en het verband, waarin zij tot het overige Vaderland staat, verbonden kunnen worden.

Ter betere bereiking van dit doel ware het misschien raadzaam, dat elk vaderlandsch Aardrijks- of Geschiedkundige, die zich dit Woordenboek aanschaft, zijn exemplaar met wit doorschieten liet, ten einde bij elke voorkomende gelegenheid aan te vullen of te verbeteren, waar hij zulks op goede gronden noodig oordeelde; door de gezamenlijke mededeeling van welk een en ander, op gedane uitnoodiging, aan den bevoegden man, die de taak der herziening op zich nam, in dit op zichzelve goede Handboek de grondslag tot een uitmuntend zou kunnen gelegd zijn.