Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1835

De eerste Brief van den Apostel Petrus, homiletisch behandeld. Een godsdienstig Huisboek, door Isaac Sannes, Predikant bij de Hervormde Gemeente te Veendam. Te Groningen, bij W. Zuidema. 1834. In gr. 8vo. 334 Bl. f 2-50.

Dit werk is zijnen oorsprong verschuldigd aan Bijbeloefeningen, die de Heer sannes over den eersten Brief van petrus gehouden had, waarna hij het naar korte schetsen en aanteekeningen voorgedragene tot een godsdienstig Huisboek bewerkt, maar de afdeelingen kleiner genomen, en zich zijne lezers nog steeds als zijne hoorders voorgesteld heeft. - Ten aanzien van dit laatste zou Rec. eenen anderen vorm gewenscht hebben, die meer wezenlijk onderscheid te kennen gaf, en meer ver-

[p. 510]

scheidenheid en afwisseling toeliet. Al verwisselt men toch M.H. met M.L., of, gelijk sommigen, lieve Toehoorders met lieve Medemenschen, de naam verandert de zaak niet, en preken blijven preken; gelijk het dan ook niet blijkt, waarin de omwerking van deze Bijbeloefeningen tot een godsdienstig Huisboek bestaat. Ja, dat meer is, wat eenen Leeraar, die van den kansel tot zijne Toehoorders, tot zijne Gemeente spreekt, tot welke hij in betrekking staat, en bij welke hij zeker crediet, zekeren morelen invloed heeft, wèl staat, ditzelfde staat niet altijd wèl aan eenen Schrijver, die in zijn boek tot zijne hem onbekende Lezers spreekt. Iets anders is het met uitgegevene eigenlijk gezegde Leerredenen: deze behouden en vertoonen geheel haren oorspronkelijken vorm, en de Lezer verplaatst zich daarbij, zoo veel mogelijk, in de omstandigheid en betrekking van Spreker en Hoorders, en beoordeelt en gebruikt hetgene, dat hij leest, als uit dit oogpunt beschouwd. - Doch keeren wij tot het aangekondigde werk terug!

Om te doen zien, wat onderwerpen men hier te verwachten heeft, laten wij den inhoud volgen, die door den Schrijver vooraan geplaatst is. I. Hoofdd. I:1, 2. Inleiding. Christelijke benamingen en voorregten. II. H. I:3-7. Der Christenen wedergeboorte tot eene levende hoop. III. H. I:8-12^a. Het waardigste voorwerp van der Christenen liefde en blijdschap. IV. H. I:12^b. Der Engelen belangstelling in onze behoudenis. V. H. I:13-16. De volkomenheid der Christelijke hoop. VI. H. I:17-21. De Christelijke behoedzaamheid. VII. H. I:22 - II:1-3. De broederlijke liefde der Christenen. VIII. H. II:4-10. Der Christenen eenparige en geestelijke Godsvereering. IX. H. II:11-17. De Christen als burger en onderdaan. X. H. II:18-25. Het voorbeeld van Christus, inzonderheid voor dienstbaren. XI. H. III:1-8. De pligten der echtgenooten en verdere leden des Christelijken gezins. XII. H. III:9-18. De Christen onder miskenning en vervolging. XIII. H. III:18-22. Christus ten allen tijde

[p. 511]

de behouder en redder zijner vereerderen. XIV. H. IV:1-6. De gedachtenis van 's Heeren dood en verheerlijking een wapen tegen de zonde. XV. H. IV:7-11. Heilzaam nadenken over het naderend einde. XVI. H. IV:12-19. Christelijke vertroosting bij toenemend lijden. XVII. H. V:1-5. De pligt van Christelijke Leeraars en Gemeenten. XVIII. H. V:6, 7. Zelfververnedering en vertrouwen. XIX. H. V:8-14. Christelijke bedachtzaamheid en sterkte in het gevaar der verzoekingen. Besluit. - Men ziet hieruit, dat de Schrijver getracht heeft, in deze als Bijbeloefeningen behandelde stukken zekere eenheid, op den tekst gegrond, te bewaren; en dit komt Rec. zeer doelmatig voor: al meent men toch daarin eenige meerdere vrijheid tot het tusschenstrooijen van practische aanmerkingen te mogen nemen, men moet echter hiermede eer spaarzaam dan kwistig zijn, om de aandacht niet af te leiden en te overladen; en het is juist voor het vestigen van die aandacht, en voor het practische nut, dat er uit zulke beschouwingen voortvloeijen kan, veel dienstiger, een zeker vast punt te hebben, door den tekst doorgaans aangewezen, waarop alles gedurig terugkomt. Tot dit nuttige einde ware het niet kwaad geweest, boven elke afdeeling haren inhoud te plaatsen, om aanstonds te doen zien, wat men te verwachten had. Ook hadden hiertoe de teksten van sommige afdeelingen misschien eenigzins anders kunnen verdeeld worden: b.v. het onderwerp van de 3de ligt bepaaldelijk in H. I:8, 9; maar vs. 10, 11, 12^a. bevat eene daarmede te ongelijksoortige uitweiding, die voegzamer met vs. 12^b. in de volgende afdeeling had kunnen vereenigd worden onder dezen of dergelijken titel: Het Evangelie-heil, het beminde voorwerp der navorsching van Gods verlichtste kinderen (de Profeten en de Engelen).

De manier van behandeling is doorgaans deze, dat de Schrijver nu eens eerst eene korte verklaring van den tekst, het zij in zijn geheel, of bij gedeelten, geeft, en daarop eenige toepasselijke aanmerkingen voordraagt;

[p. 512]

dan weder achter elk verklaard gedeelte het practische gebruik, dat er van te maken is, laat volgen, of ook wel het verklarende en het toepassende onder elkander mengt.

Bij een werk van dezen aard acht Rec. het niet noodig, en voor dit Tijdschrift ook minder geschikt, bij de uitlegging, al ware het zelfs maar van de voornaamste plaatsen, en bij de voorstelling van sommige zaken stil te staan, en aan te wijzen, waarin hij met den Schrijver overeenkomen, of van hem verschillen zou. Het zij genoeg te zeggen, dat hier over het algemeen eene goede, gezonde uitlegging der H. Schrift heerscht, waarin van den arbeid der beste voorgangers gebruik gemaakt is; maar tevens een goede godsdienstige geest, die tot verstandig denken en gevoelen, en tot getrouw, pligtmatig handelen opleidt. De stijl, hoewel zich niet bijzonder onderscheidende, laat zich echter met genoegen lezen. - Ofschoon dus Rec. de vermenigvuldiging van zulke Bijbeloefeningen niet bijzonder verlangt, mag hij nogtans deze aan de liefhebbers van zoodanige lectuur gerust aanbevelen.