Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1835

Nederlandsch Magazijn van Romans en Verhalen. IIde Deel. Te Amsterdam, bij G.J.A. Beijerinck. 1834. In gr. 8vo. 311 Bl. f 3-30.
Ook onder den titel: Romans en Verhalen van O.G. Heldring, Mejufvrouw......., en den Schrijver van Licht en Duisternis.

Na over deze lofwaardige vaderlandsche onderneming, in dit Tijdschrift voor 1834, No. VIII, bl. 346 e.v., onze gedachten gezegd, en haar in hare betrekkelijke waarde aanbevolen te hebben, achten wij het niet noodig, er thans breedvoerig over uit te weiden. Ook heeft geen van de drie, in dit tweede Deel voorkomende, verdichte Verhalen ons zoo bij uitstek behaagd of mishaagd, dat wij er ons goed- of afkeurend oordeel met vele woorden over behoeven uit te spreken.

Het eerste Verhaal is van den reeds eenigzins bekenden Schrijver heldring, en heet: ulla en erbertha, of de verovering van Bliejenbeek, eene geschiedenis uit het leven van maarten schenk. Ulla, namelijk, is eene nicht van dien vermaarden partijganger, en beminde van den jongen Edelman coenraad van asperen: zij wordt eerst bij eenen molenaar, en daarna door schenk's zoon willem, op eene vrij avontuurlijke wijze, naar een afge-

[p. 354]

legen eiland voor de Spanjaarden in veiligheid gebragt. Erbertha, zuster van coenraad, wordt met haren vader verraderlijk gevangen genomen op het slot Bliejenbeek, toen nog in Spaansche handen; en zij raken daar als Protestanten in veel moeite en levensgevaar, maar worden, toen het slot door schenk veroverd wordt, verlost: coenraad krijgt zijne ulla, en erbertha huwt met een' ander' krijgsoverste. - De aandacht is dus in dit Verhaal vooral tusschen twee personen verdeeld; de zamenhang der deelen is niet groot; en dit een en ander is voor het geheel niet gunstig. Erbertha zou eigenlijk belangrijker voorkomen, dan ulla, zoo het geheele onderwerp, en vooral de invoering van eenen wellustigen en schijnheiligen Monnik, niet te afgesleten, en de gansche behandeling van hetzelve te langwijlig en eentoonig ware; waarbij dan nog de plotselijke verovering van het slot, en de komst van coenraad in de gevangenis van erbertha, als een Deus ex machina invalt, om aan de historie een einde te maken, hetwelk dan ook vrij spoedig volgt. - De stijl is eerst nog al onderhoudend, maar jaagt hier en daar te veel naar sieraden, en komt te dikwijls op dezelfde woorden en spreekwijzen terug.

Ida van walburg wordt, in het tweede Verhaal, door Mejufvrouw....... voorgesteld, als eene deugdzame Gravin, die de lessen van hare brave moeder, op derzelver sterfbed (wat al te uitvoerig voor eene zwakke en stervende) gegeven, getrouw opvolgt; alle hoogachting en gehoorzaamheid aan haren vader, tot in het aangaan van een huwelijk met Graaf waldemar, bewijst; door dien echtgenoot aldra met ligtzinnigheid, losbandigheid en ontrouw voor hare liesde en deugd beloond wordt, maar aan hare pligten jegens hem en hare kinderen getrouw blijft; zich in de ontdekking van de liefde, die zekere Kapitein ferguson al vroeger voor haar opgevat heeft, en nu bij de ontrouw van haren man op nieuw betoont, pligtmatig en met waardigheid georaagt, en alles met zachtheid en geduld in het werk stelt, om haren gemaal te verbeteren, hetwelk haar ten laatste gelukken mag. - Het geheel is zoo wel in vinding als uitvoering niet buitengemeen, maar nogtans loffelijk in zedelijke bedoeling. Overdreven echter en onnatuurlijk is het, naar Rec^s. gevoel, dat de Gravin het kind, dat haar echtgenoot bij hare gewezene en toen overledene kamenier heeft, niet alleen verzorgt, maar ook bij zich neemt, en met haar eigen

[p. 355]

kind aan hare eigene borst zoogt: men moge dit als romanesk op het papier zetten; maar in de wezenlijke wereld kan men zich zulk eene stuitende en voor de ondeugd al te toegeeslijke opoffering niet wel voorstellen. - De voordragt is deftig, ernstig; het gesprek der personen hier en daar misschien wat al te kunstmatig.

De Auteur van het derde Verhaal verbergt zich onder den naam van den Schrijver van Licht en Duisternis, en levert, onder den titel van floris en ida, een Verhaal uit het begin der zeventiende Eeuw, eene verdichte huiselijke geschiedenis, die kortelijk hierop nederkomt: floris de vrij, koopmanszoon te Amsterdam, staat naar de hand van ida ter meulen, koopmansdochter aldaar, tot groot genoegen van beide vaders; doch vindt hevigen tegenstand bij brecht, moeder van ida, onder voorwendsel van Arminiaansgezindheid der familie de vrij, maar vooral met oogmerk, om hare dochter aan zekeren Proponent, namelijk den zoon van den in haar oog regtzinnigen Predikant plancius, uit te huwen, doch door wiens dood (een wat al te gemakkelijk romantisch huismiddel!) zij in hare hoop teleurgesteld wordt. Floris intusschen vindt eenen wakkeren voorstander zijner zaak in vondel, door wiens vernuftigen inval, bij eene onverwachte komst van Graaf (naderhand Prins) frederik hendrik op het slot te Muiden, waar de familie ter meulen te gast genoodigd was, op eene kluchtige wijze de zaak beklonken en brecht's toestemming verkregen werd, zoodat de gelieven elkander kregen en gelukkig leefden. - Het geheel is dus een eenvoudig, maar door de laatste vinding aardig verhoogd huiselijk tafereel: de manier van voorstelling is luchtig en onderhoudend, hier en daar wel eens (gelijk in de Hollandsche binnengezigtjes) wat al te zeer in het kleine en gemeenzame vallende. In het laatste gedeelte vooral meenden wij eene dichterlijke en met de Dichters welbekende hand te herkennen.

Ziet daar den kost, die hier opgedischt wordt! Is het niet alles even vast, of du haut goût, het zal ten minste de geestelijke maag niet bezwaren of bederven: het vindt dus ligt zijne liefhebbers, en geve dezen en genen eene gezonde en aangename versnapering!