Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1835

De Koning van Rome, Zangen des Tijds; door A. van der Hoop, Jr. Te Amsterdam, bij Brest van Kempen. 1833. In gr. 8vo. XII en 39 Bl. f :-75.
Le Roi de Rome, traduit de A. van der Hoop, Jr., par Auguste Clavareau. Maestricht, F. Bury-Lefebvre. 1834. En-douze. 54 Pag. f :-35.

Dat het vroegtijdig afsterven van napoleon's Zoon, die eens den titel van Koning van Rome droeg, den beschouwer van de menschelijke zaken en van het Goddelijk bestuur stof tot bepeinzing, en, is hij Dichter, zelfs goede dichtstof opleveren kan, willen wij niet ontkennen; maar niet zoo gereed kunnen wij het met den Heer van der hoop, die hem bezongen heeft, eens zijn, wanneer hij zijne Voorrede dus aanheft: ‘Dat een Hollander eenige toonen wijdt aan de nagedachtenis van den Zoon des voormaligen Keizers

[p. 226]

der Franschen, wiens voorspoed even merkwaardig was als zijn ongeluk, kan alleen gelaakt worden door hem, die geen den minsten smaak bezit voor de Poëzij.’ Dit laken zou toch nog wel uit geheel andere oorzaken kunnen ontstaan. Men zou b.v. kunnen denken, dat zulke toonen van ‘nagedachtenis’ eenen Hollander vreemd klinken, daar zijn Vaderland op den Zoon geenerlei betrekking, en aan den Vader waarlijk geene verpligting heeft. Men zou ook kunnen denken, dat een Hollandsch Dichter door de zucht, om zonderling te zijn, gedreven wordt, wanneer hij nu den ons geheel vreemden en niets merkwaardigs uitgevoerd hebbenden Hertog van Reichstadt wil gaan bezingen. En deze gedachten, het zij dan waar of niet waar, zouden zeer wel bestaanbaar zijn met den besten smaak voor de Poëzij. - Wij zouden nog wel meer op die Voorrede aan te merken hebben; maar wij volgen liever den Heer clavareau, die dezelve uit zijne vertaling geheel weggelaten, en door zijne eigene Préface vervangen heeft, waarin hij evenwel geen minder hooge ingenomenheid met napoleon laat blijken, b.v. waar hij hem p. 8 noemt ‘cet Atlas couronné qui semble avoir entraîné le repos du monde dans sa chute.’ Was dan de wereld onder en door napoleon zoo rustig?....

Intusschen het gedicht op den Koning van Rome, en deszelfs overbrenging in het Fransch, bestaat; en de Heer van der hoop heeft daarin op nieuw blijken van zijn dichttalent, en de Heer clavareau eene nieuwe proeve zijner over 't geheel gelukkige overgieting van Nederlandsche in Fransche verzen gegeven, al gaan er ook (zoo als wel niet anders kan) hier en daar eenige eigenaardige schoonheden verloren. - De woorden van den oorspronkelijken titel, Zangen des Tijds, heeft de Vertaler weggelaten, en, zoo het ons toeschijnt, met reden; want welken zin hieraan in dit geval te hechten, weten wij niet: het is toch wel geen zóó algemeen besprokene en beschrevene gebeurtenis, dat deze Zangen als de tolken van den geest des tijds zouden moeten aangemerkt worden.

De eerste Zang is getiteld: 1811. Het Lied der Geboorte. - Was de geboorte van den jongen napoleon zulk eene stof van groote en algemeene vreugde, dat men uitroepen kon: ‘Europa stort in alle tongen Het loflied der verrukking uit!’? (bl. 1.) Was zij ‘de vervulling van der volkren wensch en hope’? (bl. 2.) Clavareau zegt ten

[p. 227]

minste nog beter: ‘A rempli l'espoir d'un grand nom.’ Was toen ‘de strijd der volken geëindigd’? (bl. 3.) ‘Riep’ toen ‘Brittanje zijn duizend zeekasteelen Terug van 't vijftal warelddeelen’? (ald.) ‘Behoorden napoleon de scepters toe’? (bl. 2.) Clavareau zegt beter eenvoudig: ‘Celui qui porte la couronne’. Mag men hem ‘'s Aardrijks Opperheer’ noemen? (bl. 5.) Foei!!! - Met één woord, de geheele Zang is,naar Rec^s. oordeel, grootspraak, eene verschrikkelijke hyperbole, of licentia poëtica, maar in dit opzigt den Hollandschen Dichter niet zeer vereerend. - Is (bl. 2) ‘de bloem, in 't rozenjuk gesloten,’ (maria louisa van Oostenrijk, gehuwd met den Keizer der Franschen) wel eene gelukkige zamenvoeging van beelden? en dan nog een juk van rozen! Is ‘ijsvloerkwekend,’ (ald.) van het water gezegd, eene gelukkige zamenstelling? ijsvloervormend, hoe hard ook van klank, mogt nog aangaan; maar ijsvloerkweekend!

In den tweeden Zang, waarboven staat: 1814. Het Vertrek van Parijs, schijnt het den Dichter wel te jammeren, dat de Bondgenooten Parijs innamen. Met verontwaardiging althans las Rec. het volgende: ‘Geen tijger is verwoeder Op roof, dan blücher's ziel op bloed’! Waarom zulk eene vergelijking gebruikt van een' der voornaamste medehelpers tot Nederlands, zoo wel als anderer Volken verlossing van het Fransche juk? Nog gematigder maakt het dan clavareau: ‘Sur ce riche butin’ (de Keizerin en haar' Zoon) ‘blücher veut s'élancer.’ - On verstaanbaar, zeer duister althans, is de regel, bl. 10: ‘Maar Leipzig werd hun Josaphat,’ al is de toespeling ook op de geschiedenis, 2 Kron. XX verhaald.

De derde Zang, ten opschrift hebbende: 1821. St. Helena, verbeeldt napoleon, aldaar uitziende naar de komst van zijnen Zoon. Zeer natuurlijk zou zeker zulk een wensch in hem geweest zijn; en in zoo verre is de fictie des Dichters niet ongelukkig. Maar zou het wijsheid geweest zijn, indien ‘de Koningen’ den wensch van ‘den Bard’ ingewilligd hadden (bl. 17): ‘Laat hem zijn kind tot Heerscher vormen’? Voorzigtiger zegt clavareau: ‘Du trône et du monde à son âge, Qu'il fasse, ou non, l'apprentissage, Tout ici-bas est vanit'e.’ - Het slot van dezen Zang, (bl. 17 v.o. en bl. 18) dat hierop schijnt neder te komen, dat napoleon op St. Helena en in zijnen dood veel schitterender groot was, dan ooit te voren, is ons vrij duister.

De vierde en vijfde Zang, getiteld: 1822. Schönbrunn, en: 1832. Exeunt omnes, komen Rec. over 't geheel de gelukkigsten voor, zoo wel wat fictie als versificatie betreft. De vierde is eene klagt van den jongen napoleon, eene alleenspraak tot een' vreemden bloemstruik in den Keizerlijken tuin te Weenen, op zijnen eigen' toestand toegepast, en zijn weemoedig gevoel treffend uitdrukkende. De vijfde stelt eenen Priester voor, die den dood van den jongen Vorst aan de Moeder

[p. 228]

bekend maakt; het hierop weggaan van deze, en eindelijk het aftreden van de genen, die het lijk bezorgd hebben, welk laatste treffend dus wordt uitgedrukt:

‘De zaal is leeg: de spelers zijn verdwenen.

De taak is uit, op aard' hun toebedeeld.

Een groote star heeft eindlijk uitgeschenen;

De voorhang valt: het treurspel is gespeeld!’

of zoo als clavareau het even treffend overbrengt:

‘Tous les acteurs ont achevé leur tâche;
Des derniers pas la salle a retenti.
La scène est vide; un grand astre se cache;
La toile tombe; et le drame est fini.’

Met deze laatste woorden heeft de Vertaler geoordeeld dit dichtwerkje te kunnen sluiten, waartoe zij ook op zichzelve zeer geschikt zijn: immers den zesden of laatsten Zang van den Heer van der hoop, getiteld: 1832. Wareldregering, heeft hij niet overgebragt. Dit geheel goedkeuren, kan Rec. niet. Had de Heer clavareau misschien al met reden mogen oordeelen, dat er dingen in voorkwamen, die meer voor Nederlandsche lezers, en wel in 1832, dan voor Fransche belangrijk waren; een zeker overzigt nogtans van het Godsbestuur, ten opzigte der lotgevallen van den jongen napoleon, had hij daaruit kunnen overnemen. De geheele oorspronkelijke Zang evenwel, ofschoon desaangaande het een en ander, dat allezins goed en gepast is, bevattende, komt Rec. bij dit onderwerp te lang gerekt voor: de Dichter heeft er te veel van alles willen inbrengen, tot zelfs vier coupletten, (bl. 36, 37) die men er zonder schade uitligten kan, over de geboorte, kruisiging en opstanding van jezus: ook de bede voor zichzelven als Dichter, waarmede de Zang eindigt, komt er gansch onverwacht en zonderling bij. Zou het niet beter en doelmatiger geweest zijn, indien de Hollandsche en de Fransche Dichter beide, of aan het einde van den vijfden Zang, of in eenen afzonderlijken korten slotzang, het Godsbestuur in het vroegtijdig uiteinde van napoleon's Zoon, zoo ver wij kortzigtige stervelingen daarvan iets kunnen zeggen, in weinige treffende regels kort en krachtig hadden voorgesteld? - Rec. zou nu nog wel kunnen uitweiden over eene plaats, (bl. 30) waar gezegd wordt: ‘In wiens (Gods) oog 't Heelal nog minder waarde heeft Dan 't dwarlend stof, dat voor den voet des wandlaars zweeft,’ hetwelk hem overdrevene verhevenheid voorkomt; of over de volgende (bl. 35): Ja, Gij doet uit storm en ‘nacht, 't Logenlied ten spot der Wijzen, Stralen van vertroosting rijzen,’ waar de tweede regel hem onverstaanbaar is, enz.: maar hij wil eindigen, ten slotte hulde doende aan de dichterlijke begaafdheid van Maker en Vertaler dezer Zangen; maar tevens weuschende, dat zij haar aan een algemeen belangrijker en vruchtbaarder onderwerp mogten besteed hebben.