Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1835

Reis naar de Zuidzee, met het Schip Vincennes, in 1829 en 1830. Met Aanteekeningen wegens Brazilië, Peru, Manilla, de Kaap de Goede Hoop en St. Helena. Door C.S. Stewart, Kapellaan in de Zeedienst der Amerikaansche Staten, enz. Uitgegeven en verkort door W. Ellis. In II Deelen. Te Rotterdam, bij Mensing en van Westreenen. 1834. In gr. 8vo. XVII, 313 en 373 bl. f 7-20.

Onder de belangrijke en onderhoudende Reizen mag ook

[p. 213]

deze Reis gerekend worden, want zij levert, zoo al niet altijd nieuwe, nogtans doorgaans goede en nuttige waarnemingen en opmerkingen op omtrent de Landen en Volken, die de Schrijver bezocht heeft; en zij doet dit op zulk eene wijze, dat het zich over 't geheel met genoegen laat lezen. De vorm is die van Brieven des Schrijvers aan zijne Echtgenoote, waarvan men evenwel dikwijls niet veel bemerkt, zoodat het meestal de gedaante van een gewoon reisverhaal heeft. - Waarin de verkortingen der Amerikaansche uitgave in de Engelsche van den Heer ellis bestaan, wordt niet gemeld. - De oorspronkelijke Schrijver, de Heer stewart, wiens beeldtenis, met facsimile zijner handteekening, voor het eerste Deel gevonden wordt, was eerst Zendeling, in welke hoedanigheid hij te voren de Sandwich-eilanden bezocht, en zijne verrigtingen en ontmoetingen aldaar beschreven had. Naderhand zag hij zich door veranderde huiselijke omstandigheden verpligt, om van die eerste bestemming af te zien, en besloot, ter voldoening aan zijn verlangen, om voor de zaak van de Godsdienst nuttig te blijven, zich als Scheepskapellaan in dienst der Vereenigde Staten van Noord-Amerika te stellen. In deze betrekking werd hij eerst op het schip, de Guerrière, naderhand op de Vincennes geplaatst, welk laatste bestemd was, om de Eilanden in de Zuidzee aan te doen, en langs de Kaap de Goede Hoop naar Amerika terug te keeren. Zijne waarnemingen en opmerkingen, eerst ten behoeve zijner dierbare betrekkingen opgeteekend, heeft hij daarna uitgegeven, bijzonder met oogmerk, om ‘eene juiste beschrijving van de Zuidzee-eilanden’ te geven, ‘welke tot eene verstandige beoordeeling van derzelver bewoners leidt.’

Wij zullen den ganschen inhoud, die vooraan elk Deel geplaatst is, niet overschrijven, maar alleen de voornaamste plaatsen aanstippen, waarover men hier meer of min belangrijke aanteekeningen vinden kan. Zij zijn namelijk Rio Janeiro, Callao en Lima; de Washington-eilanden, en onder deze bijzonder Nukuhiva; de Georgische en de Sociëteits-eilanden, en daaronder vooral Tahiti; verder de Sandwich-eilanden; en eindelijk nog iets over Manilla, de Kaap de Goede Hoop en St. Helena. Het breedvoerigst is de Schrijver over de Sandwich-eilanden, wegens zijn voormalig verblijf op dezelve, vooral om opmerkzaam te maken op de vorderingen in beschaving, sedert dien tijd door de bewoners ge-

[p. 214]

maakt, en bijzonder om hierdoor de ongunstige berigten tegen te spreken, die sinds vooral door kotzebue, in zijne Reis om de Wereld, gegeven zijn: de vergelijking van beide, zoo als ook van het overzigt, dat de Kapitein der Vincennes, finch, van het bezoek aldaar geeft, (D. II. bl. 293-312.) kan dienen, om met der tijd de waarheid te vinden, die welligt in het midden zal liggen.

Hoewel geen Zendeling meer, bleef stewart steeds met den Zendelingsijver bezield: en in gevolge hiervan onderscheidt zich deze Reis bijzonder door eenen ernstig godsdienstigen geest, door hooge ingenomenheid met de Christelijke Openbaring, door de vurige en meêwarige zucht van een gevoelig hart, om aan het geestelijk heil zijner medemenschen, het zij Christenen of Onchristenen, naar zijn licht te arbeiden. Dit zal de weldenkende en in Godsdienst en Christendom belangstellende Lezer gewis met genoegen opmerken, al loopt hij ook juist zoo onbepaald hoog niet met de uitwerkselen van het Zendelingswerk, als de Heer stewart, en al kan hij zich met deszelfs manier van beschouwen en zich uitdrukken in het godsdienstige niet altijd en in alles vereenigen. Men vindt hier toch b.v. wel eens de gewoonte, die aan zulke Methodistische menschen meer eigen is, om met zekeren vasten maatstaf weldra gereed te zijn, waarnaar de vroomheid en goedheid van anderen gekeurd, of ook wel afgekeurd wordt, welke zich evenwel niet altijd naar zekere godsdienstige gesprekken of uiterlijkheden laat afmeten. Dit nogtans zal men ook bevinden, dat geen hardheid of scherpheid, gelijk anders wel eens het geval is, maar zachtmoedigheid en liefderijkheid den Schrijver doorgaans bestuurt; gelijk hij zich ook, door zachtheid van karakter en minzaamheid van zeden, bij de genen, met welke hij in aanraking kwam, geacht en bemind schijnt gemaakt te hebben. - Voor het overige toont hij mede veel gevoel en smaak voor het schoone in Natuur en Kunst; en wat hij hiervan op zijne togten ontmoet, weet hij doorgaans op eene eenvoudig aangename wijze mede te deelen, zoodat zijn werk ook van deze zijde aanbeveling verdient.

De vertaling, zoo ver men, bij ontbreken van het oorspronkelijke, oordeelen kan, schijnt wèl uitgevallen te zijn. - Om meer dan ééne reden dus mogen wij deze Reis aanprijzen.