Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1835

Bijbelsche Karakterkunde, door August Hermann Niemeijer. Naar de zesde verbeterde uitgave uit het Hoogduitsch vertaald door A.C. Romswinckel, Predikant te Dordrecht. Iste Deel, betreffende het geheele N.T. Te Leyden, bij L. Herdingh en Zoon en C.G. Menzel. 1831. In gr. 8vo. XLVIII en 637 bl. IIde Deel, betreffende het Boek Genesis en het Boek Job. 1832. XXII en 639 bl. IIIde Deel, betreffende het Bock Exodus tot het eerste Boek Samuel, Hoofdst. II. 1833. XVIII en 638 bl. f 15-:

[p. 60]

Met groot genoegen kondigen wij hiermede eene nieuwe vertaling aan van het, sedert vele jaren, ook in ons Vaderland, hooggeschatte werk van den verdienstelijken a.h. niemeijer, getiteld Bijbelsche Karakterkunde. De eerste vertaling, van 1779-1783, geschiedde meestendeels naar de tweede, voor een klein gedeelte slechts naar de vierde uitgave. De tegenwoordige wordt gegeven naar de zesde uitgave, die na des Schrijvers dood bezorgd is door zijnen Zoon h.a. niemeijer; heeft dus, wat den inhoud betreft, alle volledigheid, die er thans aan gegeven kan worden, en mag ook in d e wijze van overzetten en typographische uitvoering met regt den voorrang hebben. - De inhoud intusschen heeft niet zoo veel verandering ondergaan, als men, na zoo groot een tijdsverloop, van eenen Man, als niemeijer, den Vader, zou mogen verwachten; maar bij de vijsde uitgave gaf hij zelf reeds te kennen, dat zijne omstandigheden hem niet toelieten, die verbeteringen aan zijn werk te brengen, welke hij wel noodzakelijk rekende, maar die, zonder eene volkomene omwerking van het geheel, niet konden geschieden. Uit dien hoofde heeft ook de Zoon het zijnen pligt geacht, het werk in het geheel onveranderd het Publiek aan te bieden, zelfs in datgene, waarover hij wist, dat zijn Vader zelf in lateren tijd anders gedacht had: alleen heeft hij het een en ander doorgehaald, dat slechts te voren van eenig tijdelijk nut was, en nu zonder schade gemist kon worden; en dit nogtans met alle spaarzaamheid en voorzigtigheid. Zoo heeft hij ook hier en daar met bedachtzaamheid eenige kleinigheden veranderd, waar het tot welluidendheid of duidelijkheid dienen kon, of eenige vergissing, die bij ongeluk ingeslopen was, verholpen.

Ook de Vertaler heeft zich voor dit werk verdienstelijk gemaakt. Hij heeft, zoo veel Rec., bij gebrek van het oorspronkelijke, oordeelen kan, eene zeer goede overzetting vervaardigd, die zich ook door de aangenaamheid voor de lezing boven de vorige aanbeveelt. - Na, in een Voorberigt voor het eerste Deel, van zijnen daar-

[p. 61]

aan besteden arbeid kort en eenvoudig verslag gedaan te hebben, geeft hij ook het Voorberigt van den Hoogduitschen Uitgever, en laat daarop de Voorredenen des oorspronkelijken Schrijvers volgen, die voor de vijf uitgaven geplaatst zijn, welke bij deszelfs leven het licht gezien hebben: alleen heeft hij, ter bekorting, uit de vier eerste datgene weggelaten, wat voor de tegenwoordige van geen belang is. Zoo staat ook voor het tweede Deel eerst een dergelijk Voorberigt van den Vertaler, en verder de Voorrede der eerste uitgave; terwijl die der drie volgende reeds door den Hoogduitschen Uitgever, en die der vijfde door den Vertaler weggelaten zijn, als niets thans belangrijks behelzende. Voor het derde Deel vindt men de Voorrede der eerste, en uittreksels uit die der tweede en derde uitgaven. Bij het eerste Deel ontbreekt eene opgave van den inhoud, zoo als bij het tweede en derde gevonden wordt. - In het werk zelf heeft de Heer romswinckel niets veranderd; alleen heeft hij de aangchaalde Bijbelplaatsen meestal of naar de oude Nederduitsche overzetting, of naar die van den Hoogleeraar van der palm, nu en dan ook naar eene andere of eigene vertaling gegeven; welk een en ander ons doorgaans doelmatig voorkomt. - In de orde der voorkomende stukken is hij die gevolgd, welke in de Hoogduitsche uitgaven onveranderd gebleven is, namelijk dat in het eerste Deel alles opgenomen wordt, wat niemeijer over de Bijbelsche Karakterkunde des Nieuwen Verbonds, waarbij hij zich eerst alleen dacht te bepalen, gegeven heeft, en in de overige die des Ouden Verbonds geregeld achtereen afgehandeld wordt: hierin is hij dus afgeweken van de verschikking, die de vorige Nederduitsche Vertaler gemaakt had, door de tijdsorde der Bijbelsche Geschiedenis geheel te volgen; welk laatste Rec. verkieslijker zou geacht hebben. - Slechts hier en daar, en dit nog hoogst zeldzaam, heeft hij in den tekst van niemeijer eenige woorden ter opheldering of dergelijke tusschen twee haakjes ingelascht. Met ditzelfde onderscheidingsteeken heeft hij ook ettelijke, maar

[p. 62]

mede zeer weinige, aanteekeningen onderaan geplaatst, deels tot aanhaling van eenige Bijbelplaatsen, deels tot teregtwijzing of meerdere opheldering, waartoe hij nu en dan iets uit de aanteekeningen op van der palm's Bijbelvertaling, of volgens zijne eigene gedachten mededeelt: daar ook deze laatste van 's Mans kunde en goed oordeel getuigen, zou eene mindere spaarzaamheid met dezelve gewis onaangenaam noch onnuttig geweest zijn. - Achter elk Deel volgen drie Bladwijzers, namelijk der aangehaalde Bijbelplaatsen, der merkwaardigste personen en zaken, en der aangehaalde Schrijvers.

Niemand zal verwachten, dat wij in eene beoordeeling of zelfs aanprijzing treden van een zoo lang bekend en met reden hooggeschat werk, dat nog zijne groote waarde blijft behouden. Het is zekerlijk jammer, dat het in twee opzigten onvolledig is; vooreerst omdat niemeijer er zich nooit aan gewaagd heeft, om het karakter van jezus te beschrijven; en ten andere omdat hij van datgene, wat zijne eigene latere onderzoekingen of die van anderen hem geleerd hadden, niet al dat gebruik tot volmaking zijns werks gemaakt heeft, dat men van zulk eenen Man zou verwacht en gaarne ontvangen hebben: maar nogtans blijft het altijd een werk, eenig in zijne soort, waaruit zeer veel tot regt verstand en tot hooge, maar juiste waardering des Bijbels, zoo wel als tot vruchtbare menschenkennis en ware deugdsbetrachting, te leeren is. - Wij danken dus den Heer romswinckei. bijzonder voor zijne aan dit werk bestede en niet geringe moeite, en wenschen, dat hij en de Boekhandelaars, die de uitgave ondernomen hebben, zich tot het voleindigen van dezelve door een ruim vertier mogen aangemoedigd, en voor hunne aangewende moeite en kosten aangenaam beloond vinden. Hieraan mogen wij naauwelijks twijfelen, daar wij uit het herdrukken van zulke belangrijke werken, als dit van niemeijer, van de Geschiedenis der Menschheid van muntinghe, van den Salomo van van der palm enz., gelijk uit vele andere blijken, met veel genoegen zien, dat de

[p. 63]

lust tot het lezen van zulke godsdienstige en zedekundige schriften, waaruit degelijk voedsel voor verstand, hart en leven te halen is, bij onze Landgenooten nog niet verslaauwd is; en wij mogen dus, met het oog op Hem, die aan alles goeds den wasdom geeft, hopen, dat het nut, door zulke werken te stichten, voor de tegenwoordige en volgende geslachten nog veelvuldig zal zijn.