Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1835

Axel. Eene Legende uit het Noorden. 's Gravenhage en Amsterdam, bij de Gebr. van Cleef. 1834. In gr. 8vo. 118 Bl. f 2-:
Verzameling van Voortbrengselen van uitheemsche Vernuf-

[p. 39]

ten. IIde Stukje. Te Amsterdam, bij M. Westerman en Zoon. 1833. In 12mo. XII en 70 bl. f :-30.

Beide deze dichtwerken hebben veel overeenkomst met elkander. Het eerste, door eenen ongenoemden (L.) vervaardigd, bevat Axel, eene Legende naar het Zweedsch van tegnér, bl. 1 tot 45, en voorts, in een Toevoegsel, de volgende stukjes, mede naar het Zweedsch van tegnér: Het Gezang; Poolreize; het Vuur; Odin's Schip; de Stroom; de Winter; Hertha's Kinderen; de Bouwval; de Trekvogels; de Zon; Suea, of Zweden, een Fragment; Frithiof, eerste Zang, en Frithiof, zevende Zang. Het tweede hier aangekondigde dichtwerkje, dat tevens het tweede stukje der Verzameling van voortbrengselen van uitheemsche Vernuften is, behelst de door den Heer potgieter vervaardigde vertalingen van dezelfde Legende Axel, benevens de volgende proeven van Zweedsche poëzij: Het arme Meisje en Laplandsch Liedje, beide naar franzén; de Saga van Astolf en Florio's Klagt, beide naar atterbom, en eindelijk Liedje van eene Weduwe, naar choraei.

Wat nu den bundel van L. betreft; over het algemeen zijn de korte stukjes veel beter geslaagd, dan de Legende Axel, waar geheel het dichtwerk naar genoemd is: en toch zijn zelfs die korte stukjes niet vrij van de gebrekeu, welke geheel den bundel ontsieren, namelijk: duisterheid op vele plaatsen, gewrongene woordschikking, ongeoorloofde afkapping van de zachte e in den onvolmaakten tijd, b.v. spreidd' voor spreidde, hardheid van versificatie, onzuiverheid in de maat, en een niet kunstmatig, maar uit overhaasting in de bewerking ontstaan ineenloopen der regels. Zoo vindt men bl. 71: 'k Hoor, ja 'k hoor u mij tpreken. Bl. 80: Ontvangt d ten disch. Bl. 82: Daar nestlen we en tieren we en zien 't ncht glimmen. Het dichtstuk de Zon, bl. 83-88, is op vele plaatsen onverstaanbaar, deels door de slordige interpunctie, deels door het in zulk eene halsbrekende maat hinderlijke ineenloopen der regels, deels door de moeijelijke woordschikking, b.v. bl. 85 en bl. 87: Klieft dan snel tot voleind was de tijd der beproe-

[p. 40]

ving. Hard is ook, bl. 111, couplet 1, en bl. 115, behalve azt voor aaz, ook nog het volgende:

‘Hoor! 't is de leeuwrik.’ Neen, het klagen

Der tortel hoort ge. Sluimrend beidt

Zijn ga ter zijde in 't nestje. 't dagen

De leeuwrik. Zalig paar! u scheidt

Noch dag noch nacht. Vrij is uw leven,

En 't ruim des hemels uw gebied.

Te zaam op vlugge wiek geheven,

Zingt gij elkaer uw jublend lied.

En wat het hoofdgedicht Axel aangaat, dat is blijkbaar zoo veel mogelijk opgepronkt met zwier van woorden, om het oorspronkelijke te overtreffen; maar het blijft er verre beneden. De regels zijn in elkander geslingerd, dat er bijna geen lezen aan is; terwijl er zulke zonderlinge omzettingen zijn gebezigd, dat men soms niet weet, hoe men er een' zin aan knoopen zal. Hoe duister is Vs. 106-110! Vs. 290 en 291 zijn onverstaanbaar door de verkeerde plaatsing der (;), die achter vs. 291 staan moest. Welk eene constructie vs. 452 en 453:

Een leven moê, welks waarde voelen
Ik nog niet kon.

Welk eene afkapping, als ruischend voor ruischende, vs. 583:

Ons scheiden, ruischend wouden, stroomen
En zeên... mijn stem... zij treft u niet.

Vs. 711 en 712:

Hen treft de dood, die niet ontwijken
Het moordend staal, gevlugt naar boord.

Vs. 831:

Haar kus g me en nuw leven in.

Hoe hard! Waarom niet: Haar kus goot mij weêr 't leven in. Voorts vindt men nog wel eens de heid' voor de heide en dergelijke zonderlinge vrijheden.

[p. 41]

De Axel van den Heer potgieter is zuiverder van taal en versisicatie, eenvoudiger en toch waarlijk getrouwer en dichterlijker van stijl. Alleen die blaauwe rokken, vs. 9, willen ons niet bevallen. Liever lazen wij, zonder dat men daardoor van het oorspronkelijke (hetwelk hier in dezelfde maat en in evenveel regels gevolgd wordt) af zou wijken, vs. 7-12 aldus, om er die blaauwe rokken uit te krijgen:

Wanneer ons de avondzon verlaat,

Dan waren, langs de purpren wolken,
De schimmen nog dier oorlogsvolken

Met gelen gordel, blaauw gewaad;

En ik begroet met eerbiedsblijk

Die helden van een hooger Rijk.

Voorts hebben wij op de Legende Axel nog de aanmerking, welke niet de Vertalers, maar veeleer het oorspronkelijke treft; dat, namelijk, een storm, die de bladen van het boek des noodlots dooreenjaagt, een onding is, en dat de doodelijk gewonde Maria veel te lang voor eene stervende spreekt. Dit is onnatuurlijk. De Saga van Astolf is ons duister: is dat verheven, dan is het ons ten minste te hoog. In die zelfde Saga (bl. 53) schijnt ons de regel:

Och! verla g wie ge uw trouw verspakt, niet.

ondragelijk hard, terwijl bovendien verspreken voor beloven geen Nederlandsch is.

Anderzins hebben ons de proeven van Zweedsche poëzij in vele opzigten bevallen: want doorgaans is het heerlijke poëzij. De bewonderaars der Zweedsche Muze mogen zich echter wel wachten voor dat heilig donker, hetwelk ook den Zweden, op het voetspoor der Duitschers, schijnt te behagen, maar dat in waarheid de voortbrengselen hunner dichtkunst ontsiert. Mogten zij, die tegenwoordig zoo streven naar het mystieke en het romantische in de Dichtkunst, toch niet vergeten de klassieke voorbeelden der Oudheid te bestuderen! Dan zullen zij het ware van het valsche schoon leeren onderscheiden. Velen dier mystico-romantieken, of hoe men hen noemen wil, vergoden bilderdijk. Waarom volgen zij dan zijne lessen niet beter? Hij was wars van dat anderscheidend Germaansche; hij bezat, in elke soort van

[p. 42]

poëzij, den echten tact. Gevoel en denkbeeld stortte hij zuiver en krachtig in heerlijke, maar steeds verstaanbare liederen uit. Zegt hij iets, dat wij niet beamen kunnen, wij begrijpen toch, wat hij meent. Vele Duitsche, Zweedsche en Deensche Dichters zoeken diepzinnig te zijn, en eindelijk worden zij zoo schijnbaar verheven, dat men naar den zin hunner woorden raden moet; mogelijk zouden zij zelven er geenen uitleg aan kunnen geven. Maar dit is een eerste vereischte, zoo wel in den Dichter als in den Prozaschrijver, dat men zichzelven versta. Te regt zeide boileau: Ce qui se conçoit bien s'énonce clairement. Hoe eenvoudig is homerus, bij al de verhevenheid en rijkdom van zijnen scheppenden geest! Doch wie beoefent meer de Grieksche modellen? en echter:

Grajis ingenium, Grajis dedit ore rotundo
Musa loqui.

Men vergeve ons deze uitweiding: wij veroorloofden ons dezelve alleen in het belang der kunst.