Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1834

De sneeuwoogst van Napels.

(Vervolg van bl. 667.)

Van overoude tijden was de sneeuwhandel, gelijk die van het zout, den tabak enz., door het gansche Koningrijk Napels, eene Gouvernements-monopolie. De Koning is gewoon, denzelven aan een gezelschap te verpachten, hetwelk verscheidene duizend dukaten 's jaars voor het privilegie betaalt, en daarenboven gehouden is, de sneeuw tot een' vasten, onveranderlijken prijs te verkoopen, en in eene zware boete wordt beslagen, wanneer het de stad onvoorzien laat van eene genoegzame hoeveelheid voor de behoefte. Het Gouvernement, de dwaasheid begaan hebbende van in dezen of eenigen anderen handelstak zich te mengen, toont voor 't minst wijsheid in deze gestrengheid; want maar weinig zaken zouden het volk zoo ligt tot opstand aanzetten, dan duurte der sneeuw in de hondsdagen. De Dogana della Neva wordt verpacht, en brengt eene aanzienlijke som op.

Van de bergen sneeuw, dagelijks te Napels aangebragt, gaat een deel naar bijzondere huisgezinnen, welke dezelve bij hunne maaltijden gebruiken; een ander deel naar de koffijhuizen en sorbetwinkels, waar het in sorbet, limonade, ijs enz. wordt gebezigd; en een groot deel naar rondloopende verkoopers van mindere soort van gelati, alsmede naar plaatselijke waterverkoopers, die daarmede den eenvoudigen drank

[p. 708]

verkoelen, welken zij op den hoek van schier elke straat aan de voorbijgangers uitventen. In het huiselijk gebruik dient dezelve niet alleen tot het verkoelen van den wijn, maar wordt op tafel gezet in eene kom, waaruit elke gast zich bedient van een stuk, om zijnen wijn toe te bereiden, die altijd uit bokalen gedronken wordt, 't Is een slag, om den mond der bokaal te vullen met een stuk sneeuw, en daarna den wijn zachtjes op hetzelve te schenken, dien als 't ware latende filtreren door de sneeuw in het glas. Dus wordt het groote vraagstuk, een ijskoude drank, ten genoegen des drinkers opgelost; en het is voor hem een verrukkelijk gezigt, wanneer de capri rosso, of eenige andere roodkleurige wijn, wordt gegoten op de glinsterende bevrozen sneeuw.

De koffijhuizen, die zeer talrijk zijn, verkoopen bijkans alle, gedurende den zomer, limonade en ijs. Van acht ure des morgens tot vijf ure des namiddags bepaalt zich de verkoop meest tot sorbet en limonade; maar des avonds begint het groote vertier van gelati, hetwelk, in een' welbeklanten winkel, niet ophoudt tot na middernacht. De aanzienlijken houden voor deze winkels stil, en nemen de waar in hunne rijtuigen mede, of gaan ook wel in de winkels, die altijd openstaan. De Napolitanen en Sicilianen zijn de beste ijsmakers van de wereld; met hen zijn de Parijzenaars te dezen niet te vergelijken, en de Engelschen nog veel minder. De verscheidenheid in benamingen en hoedanigheden van hunne gelati is schier eindeloos. Tot het maken van goed ijs is goede suiker onmisbaar; en het was eene bittere grief voor deze handelaars, gedurende buonaparte's vastelandssystema, de toevlugt te moeten nemen tot honig, of suiker, door Fransche scheikundigen getrokken uit biet en wortelen, in stede van Westindische. Vóór eenige jaren woonde een groot sorbet-handelaar aan het boveneinde der Toledo-straat; hij was een oud man, die onderscheidene omwentelingen en ontelbare staatkundige veranderingen had beleefd, maar slechts twee gedenkwaardige kende - de Milanesche en Berlijnsche dekreten, die den invoer der suiker verboden en slecht ijs maakten, en de val van napoleon, die de opheffing derzelven ten gevolge had, den handel bevrijdde en goed ijs bezorgde.

Terwijl deze winkels de vermogenden voorzien, worden de mindere klassen door de rondloopende verkoopers voor-

[p. 709]

zien. Elken zomeravond drijven deze luidruchtig welsprekende redenaars hunne zaken op het lange hoofd, aan de haven zelve en op andere volkrijke plaatsen. Hunne waren zijn wel niet zoo goed, maar ze zijn veel goedkooper, en - ze zijn toch altijd koud. Voor drie, vier of vijf grains kan de zeeman, de visscher, de dorstige voerman, elke werkman het summum bonum (hoogste goed) - een groote hap kouds en zoets - verkrijgen. Op kerkfeest-avonden en die van heilige dagen is die handel inderdaad verbazend, en alsdan zwerven de verkoopers door al de drokke voorsteden der stad, wedijverende, in oorverdoovend geschreeuw, met uitventers van watermeloenen en andere lekkernijen.

Maar het bestendigste en nuttigste verbruik van sneeuw wordt gemaakt door de gezetene waterverkoopers (acquaioli.) De winkel, of, zoo men wil, het handelshuis, van deze klasse van kooplieden levert een zonderling en schilderachtig vertoon op. Aan eene hooge tafel, of bank, zijn ter wederzijden twee regtstandige houten kolommen, tusschen welke, doorgaans aan beide kanten, een watervat is opgehangen, draaijende en slingerende om eene ijzeren spil. Deze kolommen worden van boven vereenigd door een' dwarsbalk, en eene grillig geordonneerde kroonlijst voltooit den houten winkel buiten deur, die ongeveer vijf voet lang, vier breed en twaalf hoog is, tot aan den top der kroonlijst. Dezelve is gemeenlijk geplaatst op den hoek eener straat, en altijd tegen den muur, even ruimte genoeg overlatende tot standplaats voor den verkooper. Alles is met de vrolijkste kleuren beschilderd, en dikwijls met ruw snijwerk en verguldsel en met vlaggen en paauwenvederen versierd; terwijl aan de kroonlijst en de kolommen drinkglazen van allerlei grootte en gedaante hangen, en ander glaswerk, flesschen, flacons, oranjeäppelen en limoenen, in de bevalligste wanorde, over de tafel verspreid liggen. Achter deze rommelzo, en doorgaans als tegen den muur geplakt, staat op eene kruk de bedienaar des tempels, met eene witte of roede slaapmuts op het hoofd, eene roode sjerp rondom de lenden, geheel ontblooten hals, nek en armen, en in zijne regterhand een geweldig paar ijzeren tangen, groot en sterk genoeg om eenen Mammout de tanden uit te breken, maar door hem alleen gebezigd, om het sap van zijne oranjeäppelen en limoenen in de glazen der dorstige voorbijgangers uit te persen.

[p. 710]

De slingerende watervaten zijn aan het eene einde gesloten met eene zeer groote kurken stop, waarin een breed spondgat voor den doorgang van sneeuwbrokken, en eene kleine opening voor het uitlaten van het verkoelde water. Als de sneeuw er in gedaan is, schudt de man het vat, tot dat dezelve gedeeltelijk in het water is opgelost, dit telkens een- of tweemaal herhalende, als hij er een glas uittapt. Een vol glas, verrukkelijk koud, terwijl het schuim aan de binnen- en buitenzijde van het glas staat, even als dauw, kost nagenoeg een cent; - voor tweemaal zoo veel wordt er een limoen of oranjeäppel in uitgeperst, of eenige droppels sambuco bijgedaan. Dit laatste, een blaauwachtig wit, naar melk gelijkend likeur, wordt bereid uit vlierbloemen, hebbende een' bijzonderen, maar niet onaangenamen smaak, wanneer hetzelve met ijswater vermengd is. Het verbruik van dit likeur in diervoege is zeer groot. Dubbele glazen van een en ander, tot dubbelen prijs, zijn mede voorhanden. Rum, brandewijn en alle sterke dranken zijn geheel uitgesloten van het heiligdom des waterältaars. Vreemdelingen staan verbaasd bij het zien, dat de Napolitanen, op het heetst van den dag, en wanneer zij, door werken of wandelen in den brandenden zonneschijn, geheel verhit zijn, voor een' dezer tempels stilstaande, zonder eenigen hinder, een groot glas ijswater in ééne teug ledigen. Maar zij doen zulks dagelijks, en, in het heetste weêr, verscheidene malen in den loop van den dag. Wij gelooven zelfs, dat weinig vreemdelingen, zonder zich daaraan te gewennen, te Napels lang gezond kunnen leven. In de drokste wijken der stad hebben de waterverkoopers een' onophoudelijken toeloop, wordende hunne winkels, op zekere uren van den dag, bestendig omringd van onverduldige kalanten, die de glazen spoediger legen, dan de koopman ze kan vullen.

Dit alles is desgelijks op Sicilië van toepassing. Het groote sneeuwpakhuis voor Sicilië is de berg Etna, en de Engelschen zoo wel, als de ingezetenen van Malta, ontleenen mede hunnen voorraad van de holen en de toppen van dien volkaan.