Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1834

Heldenmoed van eenen jezuit.

Men moet menschelijke deugd en grootheid vereeren, waar men die ook vindt. In weerwil der tallooze rampen en ellenden die het menschdom in Europa aan de Jezuiten te danken heeft, hebben zij hetzelve echter in de Nieuwe Wereld, door hunne pogingen tot bekeering en beschaving (op hunne wijze) der Wilden, veel nut aangebragt. Zij hebben de menschenetende stammen tot zachte, gedweeë, vreedzame en landbouwende gemeenten gevormd, tot dat hun beste werk tevens met hunne. Orde omstreeks 1770 vernield werd. Van de verbazende moeijelijkheden, die dit werk hun kostte, strekke het volgende, door southey in zijne History of Brazil, Vol. II. p. 255, vermeld, tot een staal.

In den aanvang hunner pogingen, omstreeks 1599, werd de Jezuitsche Zendeling ortegas, in Paraguay, met de zijnen, door eene aldaar niet zeldzame overstrooming van twee naburige rivieren als 't ware ingesloten. Zij gingen er door; maar het water rees hooger, dan zij gedacht hadden; storm en regen hielden aan; de Indianen, die den Zendeling verzelden, zochten hier en daar op boomen of elders schuilplaatsen, en hij beklom met zijnen bijzonderen leerling een' boom. Doch ook eene groote slang (Boa) was door het water verrast, kronkelde zich om denzelfden boom

[p. 92]

heen, in wiens takken de twee mannen zaten, en begon op te klimmen. Er was geene redding mogelijk; maar de slang leunde te veel op een' tak; deze brak, en stortte met zijnen last in de golven. Ondertusschen bleef het water op dezelfde hoogte. Twee dagen verliepen, en in het midden van den tweeden nacht kwam een der Indianen, die den Priester verzeld hadden, bij het licht van den bliksem naar den boom toezwemmen, zeggende, dat zes zijner makkers, waaronder sommigen nog ongedoopt, (en dus, naar de leer der Roomsche Kerk, verloren) in doodsgevaar verkeerden. De Jezuit bindt daarop zijnen leerling aan den tak vast, laat zich in het water af, en zwemt naar die ongelukkigen toe; hij doopt de ongedoopten, neemt den gedoopten de biecht af, en geeft hun de absolutie. Kort daarna verdronken vijf dier menschen. Toen hij weder zwemmende aan zijnen boom kwam, had het water reeds den hals van zijnen katechizant bereikt; hij bond hem los, en deed hem eenen hoogeren tak bereiken. Eindelijk begon het water te vallen, en ortegas kon weder naar land zwemmen. Doch tegen de doornentakken van het nu uit het water uitstekende geboomte bekwam hij eene wond in zijn been; die gedurende de 22 jaren zijner volgende moeijelijke loopbaan nimmer volkomen genas. Het uitgestane doodsgevaar had zijnen ijver voor het heil der Indianen niet verflaauwd.

Deze man was een Jezuit. Hij en velen zijner broederen in Paraguay waren even zoo wel leden der ware Kerk van christus, als de Zendelingen der Broedergemeente, der Methodisten, en van andere Protestantsche Genootschappen, die het Christendom zoeken uit te breiden. Eere, wien eere toekomt!