Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1834

Proeven betrekkelijk de Staathuishouding in Nederland: door Mr. Daam Fockema, Lid van de tweede Kamer der Staten Generaal. Te Leeuwarden, bij J.W. Brouwer. 1834. In gr. 8vo. VIII en 74 bl. f : - 80.
De l'autocratie de la presse et des moyens d'organiser son action périodique et commerciale, dans l'intérêt de la stabilité des états et de la prospérité des peuples, par G. L(ibry B(agnano). La Haye, chez A.J. van Weelden, et chez l'Auteur. 1834. gr. en 8vo. LX et 574 p. f 5 - :

Met een gemengd gevoel van goedkeuring en smart hebben wij, in het algemeen, de staathuishoudkundige Proeven van den geachten fockema gelezen. Wij bejammeren, dat 's mans woorden zoo weinig bijval mogten vinden. Mogelijk zijn daarvoor goede redenen, doch wij kunnen daar niet over beslissen. De Schrijver trooste zich, in zijne vrijwillige rust, met het denkbeeld: Ik heb, naar mijne overtuiging, alles ten beste des Vaderlands gezegd en aangewezen, wat ik meende niet te mogen verzwijgen of onopgemerkt te laten.

Ook het werk van den Graaf libry bagnano heeft ons belangstelling ingeboezemd. Over zijnen twist met den Heer le jeune willen wij niet oordeelen: wij spreken over het werk als geheel en over deszelfs strekking. De persoon des Schrijvers komt bij ons almede niet in aanmerking. Wij wenschten wel, dat de in Frankrijk, onder invloed van partijschap, tegen hem in der tijd geslagene onteerende vonnissen onregtmatig mogten zijn geweest; doch al heeft hij dezelve verdiend, dan is het hier alleen de vraag, wat hij te dezen aan de regeringen, inzonderheid aan ons eigen bestuur, ten opzigte der drukpers aanraadt; terwijl hij ten minste in ons land zich als inwoner onberispelijk schijnt te hebben gedragen. Des Schrijvers inzigten en wenken, dan, komen ons voor ernstig onderzoek te verdienen. Zijn voor-

[p. 697]

stel tot oprigting eener normale Drukkerij, op beteren voet dan voorheen, in ons Vaderland, mag wel overwogen worden. In beginsel zijn wij het met hem eens, dat de misbruiken der drukpers door de drukpers zelve het beste kunnen worden bestreden; dat de zoogenaamde ministeriéle dagbladen en geschriften even zoo min als de Carlistisch-legitimistische daartoe geschikt zijn, en dat het door hem aangewezene middel veeleer, dan eenige censuur of gestrenge wet, tot het heilzame doel zou geleiden. Te voren hebben wij gegist, dat libry de Schrijver van la Canne magique was, en ons tevens verontwaardigd, zoo over de absolutistische strekking, als over taal en stijl van dat, overigens niet geheel verwerpelijke, werkje. Maar libry geeft, bl. 214-216 en bl. 245, eene gegronde kritiek van dat boeksken, en wijst als Schrijver zekeren de f*** (de foere?) aan. Trouwens, wij moeten erkennen, hoezeer wij anders libry steeds van gehechtheid aan het volstrekte gezag verdacht hielden, in het hier aangekondigde geschrift eenen geest van gematigdheid te hebben gevonden, die met het ware liberalisme in geenen deele strijdig is. Hij wil den menschelijken geest niet aan banden leggen, maar ijvert slechts tegen die zucht tot omverwerping van alle bestaande inrigtingen, welke de Jakobijnen kenmerkt, die zich als Liberalen voordoen, schoon zij waarlijk de vrijheid belagen, die nimmer van orde en regt mag worden afgescheiden. - Meermalen klaagt de Schrijver, te regt, over de menigte der drukfeilen in de hier te lande, vooral in de bij de Belgen uitkomende werken: en hoewel hij, in ons exemplaar, veel met de pen verbeterd heeft, is ook dit werk nog vol drukfouten. Quintilien (p. 141) voor quintile of quintilius varus houden wij voor eene schrijffout: want van quintilianus kon hier de spraak niet zijn.