Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1834

Bewijs, dat de Maan uit Iodium bestaat; door Dr. Mises, Schrijver van de Cholera verdedigd; naar de tweede Uitgaaf, uit het Hoogduitsch. Te Ley-

[p. 647]

den, bij J.C. Cijfveer. 1834. In gr. 8vo. 36 Bl. f : - 40.
Lofrede op de hedendaagsche Genees- en Natuurkunde. Naar het Hoogduitsch van Dr. Mises, Schrijver van de Cholera verdedigd. Te Amsterdam, bij H. Frijlink. 1834. In gr. 8vo. 66 Bl. f : - 60.

Wij voegen beide werkjes van den geestigen mises zamen, om door eene gelijktijdige beoordeeling plaats te winnen en ons tevens te kunnen bekorten, waardoor wij hopen het publiek en de Redactie welgevallig te zijn.

Wat men van Dr. mises te verwachten hebbe, wanneer hij zich, of men hem, telkens als den Schrijver van de Cholera verdedigd in het geheugen terugroept, kan reeds vooraf bepaald worden, wanneer men zich den inhoud en de strekking van het genoemde werkje herinnert.^(*)

No. 1 is als een hekelschrift te beschouwen op den uitbundigen lof, aan het Iodium, reeds bij zijne eerste verschijning onder de geneesmiddelen, toegezwaaid; terwijl tevens het daaruit voortvloeijend onberedeneerd gebruik gegispt wordt. En welke zijn de gevolgen van zulk eene vooringenomenheid? Dat dra vergetelheid volgt, waardoor veel goeds onherstelbaar verloren raakt. Ofschoon dit stukje menigen geestigen zet, aardig gezegde of gelukkige wending behelst, over het algemeen heeft ons de uitvoering minder bevallen. Het kost evenveel moeite, ook in geschrifte het geestige, als in het gesprek op den duur vol te houden. Hij, die echter eenmaal in gezelschap den naam heeft verworven van een kluchtige gezel te zijn, wil gaarne den verworven roem bewaren, maar wordt daardoor dikwijls als bij aanneming geestig, en men weet, hoe het doorgaans met aangenomen werk gesteld is!^(†)

(*) Zie onze beoordeeling, Lett. voor 1833. bl. 474.

(†) De Voorrede is mede niet vrij te pleiten van gedwongene geestigheid.

[p. 648]

Wij geven derhalve aan No. 2 verre de voorkeur. - Op eene geestige wijze wordt de vooringenomenheid met enkele middelen doorgehaald, en hoe één middel als ter bestrijding van alle ziekten wordt uitgekreten. Het zijn waarlijk niet alleen de aankondigingen in de nieuwspapieren van gomma enz., die dit doen. Recepten, waarin steeds hetzelfde middel, blaauwzuur enz., tegen de verschillendste kwalen gevonden wordt, doen voor dergelijke aankondigingen niet onder. Zij schijnen slechts daarin te verschillen, dat de laatsten door het Diploma een' meerderen waarborg verkrijgen, en, op een klein stukje papier geschreven, de kwakzalverij niet zoo zeer in het oog loopt. - Met genoegen zagen wij op bl. 42 zekere plaats I * * * vermeld, (men zal eenen Duitscher, die aldus van zijne landgenooten spreekt, wel mogen gelooven) en dat men aldaar alleen Duitsch behoeft te verstaan, om door het Doctor-examen te komen, en op de daarbij voorgelegde vragen ten minste Duitsch te kunnen zwijgen. Deze plaats levert gewis dezulken, die, te Utrecht bij het Rijks-Hospitaal geëxamineerd wordende, daar of geheel afgewezen, of, dikwijls nog schoorvoetende, als Chirurgijns der derde klasse voor de Oostindiën bekwaam gekeurd worden. Waarom wordt er geene meerdere opgewektheid onder onze landgenooten tot de Geneeskundige dienst in de Oostindiën gevonden, waardoor dit gelukzoekende heir Medicinae et Chirurgiae Doctores van den op bl. 45 en volg. beschreven stempel van zelf onzen bodem zoude verlaten, even als de sprinkhanen, wanneer het etgroen van het veld voor hen verdwenen is, andere streken opzoeken!

Deze Lofrede, om kort te gaan, bestaat uit twee vrij ongelijke deelen. Het eerste behandelt de Geneeskunde; het tweede, op veel minder bladzijden, maar daarom niet minder geestig, de Natuurkunde. In drie kleinere afdeelingen wordt bewezen, dat de Geneeskunde thans werkelijk eene ster van de eerste grootte

[p. 649]

onder de wetenschappen is. Het derde bewijs is vooral geestig en tevens belangrijk. Het is een woord op zijn pas voor die genen, welke alles maar door de praktijk willen, en er vooral daarom voorstanders van zijn, omdat zij, zelve niet wetenschappelijk gevormd, geene wetenschappelijke vorming om zich heen of onder zich dulden kunnen, opdat hun geborgd licht door dat van anderen, langs eenen anderen weg verkregen, niet zal verdonkerd worden. - Maar genoeg! No. 2 verdient aanbeveling, en behoort in zijn geheel gelezen en behartigd te worden, indien zij, voor welke het derde bewijs geschreven is, daarvoor vatbaar zijn.

In No. 2 hebben wij enkele drukfouten ontmoet. In No. 1 hadden wij uitdrukkingen, als bl. 7: een ieder voortbrengsel der zee mag dus God danken, en bl. 9: Deze goddelooze wetenschap, gaarne door andere meer gepaste vervangen gezien: zij dragen te zeer de kenmerken van Duitschen oorsprong.