Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1834

Beknopte Schets der Algemeene Geschiedenis, van de schepping der wereld tot op onzen tijd. Door J. Kwantes. Te Amsterdam, bij J.C. van Kesteren. In kl. 8vo. 204 Bl. f : - 80.

De Heer kwantes heeft eene niet gemakkelijke taak op eene verdienstelijke wijze volbragt: want, inderdaad, de schets is beknopt, en het gegeven overzigt der algemeene Geschiedenis zoo volledig, als noodig is, om eerstbeginnende beoefenaars een kader in het hoofd te prenten, dat zij bij verder onderzoek telkens kunnen aanvullen en verrijken. Op eenige onnaauwkeurigheden en andere in het oog vallende feilen moeten wij echter den Schrijver opmerkzaam maken.

Inleiding, bl. VIII. Het eerste tijdvak ..... nagenoeg (lees ruim) zestien en eene halve eeuw.

Bl. 3 van het werk zelf wordt de Zondvloed gesteld op 2350 jaren vóór Christus; doch daar de Schrijver de geboorte van den Zaligmaker stelt in het jaar der wereld 4000, en de Zondvloed ten jare der wereld 1656 is voorgevallen, zoo zou dat zijn 2346 jaren vóór Christus.

Bl. 7, vergeleken met de Tijdrekenkundige Tafel bl. 13, plaatst de vestiging der Herdersvorsten in Egypte vóór Abraham. Daar zij omstreeks 300 jaren er geregeerd hebben, zouden zij dus nog in en na Jozef's tijd hebben geheerscht. Dit wederspreken de Bijbelsche berigten. Waarschijnlijker hebben zij, na Jozef's tijd, zich van het rijk van Memphis meester gemaakt, terwijl intusschen de Israëliten in de Delta woonden, en bij die verandering van Opperheeren niets verloren. Maar toen de Koningen van Thebe, in Opper-Egypte, de Herdersvorsten verjaagd en het rijk van Memphis met het hunne vereenigd hadden, gingen zij de Israëliten, uit haat tegen de herdersvolken in 't algemeen, onderdrukken. De Dynastie van Thebe was onbekend met de verdiensten van Jozef, en de Israëliten begonnen dus, na reeds bijna 400 jaren rust en geluk te hebben genoten, even als een

[p. 562]

overwonnen volk behandeld te worden. Na hunnen uittogt uit Egypte, werd de Kaste der Krijgslieden op de eilanden der Delta geplaatst.

Bl. 23. drie Curacen en drie Horacen; lees: drie Curiatiussen en drie Horatiussen.

Bl. 24 en 75. het eiland Rhodes, lees Rhodus.

Bl. 34. de Atheensche Veldheeren Pericles en Alcibiades. In den Peloponnesischen oorlog zijn Pericles als Staatsman en Alcibiades als Veldheer en Vlootvoogd beroemd geweest.

Bl. 61 lezen wij, dat de Christelijke Godsdienst, na verloop van drie eeuwen, door het geheele Romeinsche gebied als de eenige ware erkend en beleden werd. Dit is onjuist. Zij werd onder Konstantijn den Grooten de Godsdienst van den Staat, althans die des Keizers; maar er bleven in alle standen nog vele afgodendienaars en aanhangers der heidensche wijsgeeren over, waardoor Julianus (die het Christendom nimmer omhelsd had, en hetzelve, wegens de onderlinge verbittering der navolgers van Athanasius en Arius, als rustverstorend en gevaarlijk voor den Staat beschouwde) naderhand genoegzaam werd geruggesteund, om de Christenen te kwellen.

Bl. 68. waarna zij (de West-Gothen) in Spanje het West-Gothische rijk stichtten, van hetwelk Toulouse de hoofdstad was. Lees: in zuidelijk Gallië, Spanje en Portugal, het West-Gothische rijk enz.

Bl. 128. Waarom niet met een enkel woord gesproken van de Gentsche bevrediging en den lateren afval der zuidelijke gewesten? Het is nu, alsof men zich altijd alleen in de noordelijke Provinciën of de naderhand vereenigde Nederlanden tegen Spanje verzet heeft. De Unie van Utrecht was slechts een nader verbond der noordelijke Nederlanden, toen men zag, dat de zuidelijke de Gentsche bevrediging toch verbreken zouden.

Bl. 135. Waarom alleen van de Engelschen, en niet ook van de Nederlanders, bij de vermelding van den Successieöorlog, gesproken? Onze voorouders hadden er zulk een roemrijk deel in.

Bl. 148 reg. 16. Florida en Frankrijk; lees: Florida aan Frankrijk.

Bl. 160. De opnoeming van beroemde mannen in het gebied der Kunsten en Wetenschappen is niet volledig ge-

[p. 563]

noeg. Van de dichters uit de zeventiende en achttiende eeuw wordt bij de Duitschers alleen Klopstock genoemd; Schiller en Göthe hadden ten minste verdiend niet vergeten te worden. Puffendorf wordt onder de wijsgeeren, Fichte onder de regtsgeleerden genoemd. Dit moest juist anders - om zijn. Schiller, reeds onder de dichters voorbijgegaan, wordt ook niet vermeld onder de geschiedschrijvers, maar n.b. wel onder de redenaars. Onder dezen wordt ook Hooft genoemd, die insgelijks bij de geschiedschrijvers moest worden opgesomd, doch juist dáár verzwegen is, even als Hume, van wien in 't geheel niet gesproken wordt. Enz.

De schikking en verdeeling van het werkje bevalt ons anders wel. De Tijdrekenkundige Tafels zijn van zeer veel nut, en wij keuren het goed, dat zoo wel de kerkelijke als de wereldlijke geschiedenis hier wordt behandeld. Tot lof van den Schrijver moeten wij zeggen, dat zijn stijl steeds gematigd en onpartijdig is, inzonderheid omtrent de kerkelijke zaken; iets, waarin dit werkje zich voordeelig onderscheidt boven het Kort Begrip der Algemeene Geschiedenis door curas en schrock, hetwelk voor de Protestanten, ook in het leerstellige, zoo blijkbaar partij trekt, dat het door geene Roomschgezinde kinderen op de scholen kan worden gebezigd. De Heer kwantes zegt niets, of elk Roomschgezinde, zoo hij opregt wil zijn, moet hem gelijk geven.