Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1834

De Circulaire van den 26 Julij 1832, bevattende eene Lijst van Geneesmiddelen tegen den Aziatischen Braakloop, uitgeschreven door de Provinciale Commissie van Geneeskundig Onderzoek en Toevoorzigt, residerende te Groningen, getoetst aan doelmatigheid, billijkheid en regt, door B. Eekma, Med. Doct., benevens handhaving der waarheid, tegen de beschuldiging van pligtverzuim, den Schrijver, wegens zijn protesteren tegen bovengenoemde Circulaire, gedaan door zijn H.E.G. den Heer Gouverneur van de Provincie Groningen. Te Winschoten, bij H.V. Huisingh. 1834. In gr. 8vo. XII en 102 bl. f : - 90.

Met opzet schreven wij dezen titel in zijn geheel af, omdat men daardoor in eens met de strekking van dit boeksken kan bekend worden. Wij deden dit te meer, omdat wij, dusdoende, niet zullen behoeven te treden in eene breedvoerige uiteenzetting van een geschil, bij hetwelk eigenlijk het grootste gedeelte van het Publiek weinig belang heeft, en welks beoordeeling nog minder aantrekkelijks heeft. Het valt toch zeer moeijelijk, in dergelijke gevallen een oordeel te vellen, waarmede alle partijen tevreden zijn: dewijl elke partij meent het regt aan hare zijde te hebben, keert altijd de eene of andere onvoldaan van de beoordeeling terug. Te regt zegt ook de Schrijver in de XVIde Afd. van zijn geschrift, begin-

[p. 550]

nende met het Motto: Pro captu lectoris habent sua fata libelli. Het oordeel over het in deze bladen verhandelde zal zeker verschillende zijn, naar het standpunt, waarop men zich plaatst, en naar het personeel karakter van ieder beoordeelaar. Intusschen er ligt toch eene daadzaak ten grond van het geschil, wier beoordeeling niet geheel van plaats en persoon afhankelijk is. Het is ons, in gevolge bl. 90, voorgekomen, dat deze zaak door den verdediger of verweerder niet geheel juist is opgevat. Wij (de verweerder vergeve het ons, indien wij niet op het regte standpunt staan) meenen te bespeuren, dat de Heer eekma telkens met elkander verwart de vrijheid van den Geneesheer en zekere onderwerping aan de wet, welke met regt kan gevorderd worden van elk, die, door er geneesmiddelen op na te houden, in de orde der medicijnbereiders tevens eene plaats inneemt. Als Geneesheer is de Heer eekma, al ware hij ook geen vrije fries (bl. 93), toch vrij, geheel vrij, en alleen verantwoordelijk voor den oppersten Regter; maar, wanneer hij goedvindt er geneesmiddelen op na te houden, vervalt hij van zelf onder de verpligtingen, die te dezen de wet in het algemeen elk en een iegelijk voorschrijft, en, naar omstandigheden, gebiedend eischen moet. Deze legt waarlijk in ons goede land niemand het juk op, einfach zu gehorchen, nicht zu raisonniren, maar kan toch geen protest gedoogen, hetwelk niet tot bedenkingen zich bepaalt, maar dadelijk weigert te gehoorzamen. Wij houden ons verzekerd, dat de handelwijze van den Heer eekma, onder de gegevene omstandigheden, zelfs in die landen, waar de Liberaliteit het luidst wordt uitgekraaid, andere gevolgen voor die protesteerden naar zich zoude gesleept hebben.

Doch mengen wij ons niet verder in een geschil, hetwelk, had de Heer eekma er iets over willen zeggen, veel korter had kunnen afgedaan worden. Wat hebben toch palmerston en talleyrand met deze Circulaire gemeen (bl. 95)? om van vele an-

[p. 551]

dere uitweidingen niet te spreken, die, ofschoon zij waarheid bevatten, haar op eene verkeerde plaats en niet altijd even gepast voorstellen, waardoor de goede zaak meer nadeel lijdt, dan voordeel wordt aangebragt. Er komen zelfs hier en daar uitdrukkingen voor, welke, als hoogst ongepast, afkeuring zouden verdienen, indien men niet mogt vooronderstellen, dat zij den Schrijver onbedachtzaam ontvallen zijn, b.v. bl. 80; maar, hoe zulks dan overeen te brengen met bl. XII Voorberigt? ‘Wat is eene genoegzame hoeveelheid? Zoude men niet zeggen, dat de Commissie in den raad gods had gezeten en juist wist, met welke en hoe vele middelen men den Aziatischen braakloop moest aantasten’ enz.

Behalve het Voorberigt, XII bladzijden lang, waardoor men voor het grootste gedeelte reeds met de zaak bekend wordt gemaakt, zijn bl. 1-98 meest aan de behandeling der Circulaire gewijd en tegen de Prov. Geneesk. Commissie gerigt; terwijl van bl. 98 102 de waarheid tegen den Heer Gouverneur wordt gehandhaafd. De toetsing der Circulaire is in zestien § § verdeeld, prijkende elk met een Latijnsch opschrift. Vier, zoo in het Nederduitsch als Latijn, gaan het Voorberigt vooraf. Door aanhalingen uit oudere en nieuwere Dichters, door uitweidingen over geschiedenis, staatkunde enz. toont de Schrijver een man te zijn, ervaren in meerdere wetenschappen, dan die volstrekt tot zijn beroep noodig zijn. Van zichzelven zegt hij, een braaf, eerlijk en cordaat man te zijn. Ofschoon uit stijl en aanhalingen hier en daar blijkt, dat de Schrijver, gelijk hij zelf zegt, zich met de uitgave niet gehaast heeft, kan men evenwel niet merken, dat de tijd veel invloeds gehad heeft op de verzachting van al te scherpe uitdrukkingen; en wanneer de Schrijver vermoedt, dat iemand hier en daar nog wat scherps zal vinden, is het ons voorgekomen, dat dit hier en daar wel had mogen weggelaten worden. Het ware welligt beter geweest, dat de Schrijver alles

[p. 552]

aan den tijd overgelaten, en, zich eerst met de uitgaaf niet gehaast hebbende, haar later in het geheel niet bewerkstelligd had.