Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1834

Verdediging van de Onafhankelijkheid des Handels, bij het oprigten van Naamlooze Maatschappijen. Door Mr. F.A. van Hall, Advocaat te Amsterdam. Te Amsterdam, bij de Erven H. Gartman. 1834. In gr. 8vo. XVI, 198, XXII Bl. f 2-60.
Handel en Nijverheid, of Proeve, om derzelver uit- en inheemsche belangen in overeenstemming te brengen; door J. van Ouwerkerk de Vries. Te Amsterdam, bij ten Brink en de Vries. 1834. In gr. 8vo. XII, 110 Bl. f 1-50.
Het Porto-franco toegepast op den Landbouw. In 's Hage en te Amsterdam, bij de Gebr. van Cleef. 1834. In gr. 8vo. 32 Bl. f : - 25.
De ijzeren Spoorweg van Amsterdam naar Keulen verdedigd, enz. Te Amsterdam, bij van Meurs en Co. 1834. In gr. 8vo. XIV, 88 Bl. f 1-20.

Het eerste der hier aangekondigde stukken doet de kunde en het helderziend oordeel des Schrijvers gelijkelijk eer aan. Het doel is, te bewerken, dat de nieuwe, nog in te voerene Nederlandsche Wetgeving de uit het Fransche Regt overgenomene bepaling, dat geene Naamlooze Maatschappijen mogen worden opgerigt, dan met goedkeuring der Hooge Regering, worde onderdrukt, en, ook dit opzigt, de Handel geheel vrij gelaten. Het nuttelooze dier goedkeuring, en het schadelijke zelfs daarvan, vooral uit hoofde der wijze, waarop de Wet bij de Administratie der Nijverheid wordt verstaan en toegepast, wordt overtuigend aangetoond; gelijk ook in helder daglicht wordt gesteld, tot welke ongelijkheden aan zichzelve, ja tot welke dwaasheden het Bestuur, in de toepassing der bestaande Wetgeving opdat punt, vervallen is; inzonderheid, door ook onderlinge Brandwaarborgmaatschappijen, schoon deze alles behalve Handelmaatschappijen of Koopmanskantoren zijn, onder de rubriek der Naamlooze [Handel-]maatschappijen te betrekken. Mogt de Schrijver zij-

[p. 440]

nen arbeid met het gewenschte gevolg bekroond zien, zeker zou de Handel, zouden zelfs ook de niet handeldrijvende ingezetenen er wél bij varen.

Handel en Nijverheid van den Heer ouwerkerk de vries is eene allezins lezenswaardige en overweging verdienende proeve, om derzelver uit- en inheemsche belangen overeen te brengen. Ook de twee volgende stukken van andere Schrijvers, namelijk Het Porto-franco toegepast op den Landbouw, en De ijzeren Spoorweg van Amsterdam naar Keulen verdedigd, zijn allerbelangrijkst van inhoud, en dragen de blijken met zich van de kennis en vaderlandlievende gezindheid der opstellers. Gelijk in geen enkel vak de geleerden in alles het ééns zijn, maar de meesten toch al ligt over zekere onloochenbare stellingen geen verschil hebben, zoo gaat het ook hier met deze deskundigen in de vakken van handel en nijverheid. Recensent is eigenlijk Regtsgeleerde van beroep. Hij wil dus gaarne erkennen, waar de hiervoren bedoelde Schrijvers, de twee eersten vooral, verschillen, zich geene beslissing, vooral geene geïmproviseerde beslissing te durven aanmatigen: want de verschillende wijzen, waarop de in grondbeginsel overeenkomende Schrijvers hun doel willen bereiken, vereischen ter beoordeeling, bij kennis van zaken tot in de fijnste bijzonderheden, een langdurig en onpartijdig onderzoek. Met het hun allen gemeenschappelijk grondbeginsel van de meestmogelijke vrijheid van handel en de meestmogelijke wering van verbodswetten, die slechts bij wege van uitzondering kunnen worden gedoogd, heeft Recensent te allen tijde ingestemd. De Schrijver over den ijzeren Spoorweg heeft de beoordeeling zijner Gedachten over den Handel, te vinden in het Algemeen Handelsblad, naar ons inzien, doorgaans gelukkig wederlegd, en hij zal denkelijk zijnen wensch tot aanleg van den bedoelden spoorweg volkomen vervuld zien. Uit Handel en Nijverheid nemen wij, tot besluit onzer aankondiging, over, de tweede noot op bl. 101: ‘Het is voor gezeten burgers een harde steen des aanstoots, dat omreizende kooplieden, alleen van een Rijks-patent voorzien, voor eenige dagen in de steden appartementen huren, om hunne goederen uit te pakken, en de Ingezetenen van dezelve zoo veel goedkooper te voorzien, als zij, door geene plaatselijke lasten bezwaard, minder kunnen afzetten. Eveneens is het gelegen met Marskramers en allerlei kleine bedrijvers, die stad en land afloopen en langs de huizen om-

[p. 441]

zwerven, om hun bedrijf uit te oefenen, of hunne waren af te zetten. Het zou dus aan gewestelijke Besturen kunnen worden toegestaan, om, des verkiezende, die zwervers te verpligten, voor elke stad of gemeente, waar zij handelen willen, zich nog van een plaatselijk (boven het Rijks-) patent te voorzien, ten behoeve van de provinciale kas, en het bedrag daarvan, van de dagen of weken van hun verblijf, afhankelijk te maken.’ Waarlijk! zulk eene behoefte aan plaatselijk patent, voor Marskramers en dergelijken, ware eene wenschelijke zaak: want het misbruik, door soortgelijke lieden van het in werking zijnde Patentstelsel gemaakt, zal langzamerhand onze gezetene winkeliers (die alle plaatselijke belastingen, welke soms zoo verbazend hoog zijn, betalen moeten) te gronde rigten, daar dezen, uit dien hoofde alleen, zelden in goedkoopheid van prijs met die omzwervers kunnen wedijveren.