Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1834

Handleiding voor Verzamelaars van Nederlandsche Historiepenningen, enz. IIde of laatste Deel. Door G. van Orden. Te Zaandam, bij J. Groot en Comp. In gr. 8vo. 182 Bl. f 2-50.
Bijdragen tot de- Penningkunde (Numismatiek) van het Koningrijk der Nederlanden. Verzameld en uitgegeven door G. van Orden. IVde Cahier. Met Platen. Te Zaandam, bij J. Groot en Comp. In gr. 8vo. f 1-50.

Deze beide stukken vermeerderen de verpligting der liefhebberen onzer vaderlandsche Penningen aan de vlijt en bekwaamheid van den, in dat vak, met regt beroemden van orden. Het eerste Deel van No. 1 verscheen in den jare 1825, en is in ons Tijdschrift (Julij 1826) met lof vermeld. In dit tweede en laatste Deel worden opgegeven: vooreerst, de Legpenningen, die in het geheel nog niet zijn geplaatst; ten tweede, die reeds zijn geplaatst, doch met variérende stempels, hetzij in de om- of opschriften, hetzij in de beelden

[p. 383]

of figuren; en ten derde, alle de reeds geplaatste, die eenige verbetering in de om- of opschriften behoefden. Wanneer men nu nagaat, dat het eerste Deel de beschrijving inhoudt van niet minder dan 1430 Legpenningen, welke bij bizot, van loon en van mieris niet vermeld worden, en dat het tweede Deel, behalve de reeds geplaatste en nu verbeterde, er nog 239 bijvoegt, zal men overtuigd zijn, dat het geheele werk eene rijke bijdrage tot de vaderlandsche Penningkunde is, en als onmisbaar voor alle verzamelaars van Kabinetten moet worden aangemerkt. Aan het slot is een belangrijk toevoegsel, genomen uit het zeldzame werkje: De Princelyke Devysen van claude paradin, gabriël simon en anderen, uit het Fransch in het Duitsch gebragt door N.N. Antwerpen, by Mr. willem sylvius, 1563. Het strekt tot historische opheldering van sommige spreuken, welke veelvuldig op Gedenkpenningen voorkomen, waarvan er verscheidene uit deze Princelyke Devysen genomen en soms van zeer ouden oorsprong zijn.

No. 2. Dit vierde Cahier bevat, even als elk der drie vorige, zes Platen, voorstellende Vroedschaps-, Gilde- en Schutterspenningen; terwijl de Letterdruk loopt van bl. 87 tot bl. 118, daaronder begrepen de Bladwijzer op het geheele werk. Bij deze aflevering is een algemeene titel gevoegd, waarop niet is gezet: eerste Deel, omdat (gelijk het berigt op den omslag zegt) ‘dit dan op zich zelf een geheel zoude uitmaken, daar het van het meer of min ruim debiet zal afhangen, of een tweede Deel het licht zal kunnen zien, waartoe overigens reeds vele stof voorhanden is, en waarop, gelijk ook op het geheele werk, de Inteekening nog open blijft.’

Met deze aflevering kan dus het werk, in zeker opzigt, als compleet beschouwd worden. Daar wij slechts het eerste Cahier van hetzelve hebben aangekondigd, (zie ons Tijdschrift voor 1829. No. VIII.) zullen wij

[p. 384]

thans een beknopt overzigt geven van het geheele, in ons oog, zeer belangrijke werk.

Het doel van hetzelve is voornamelijk, om voor de vergetelheid te bewaren die Penningen, welke, in onderscheiding van zoo vele andere, op geene bijzondere gelegenheid geslagen zijn, noch eene regtstreeksche geschiedkundige betrekking hebben. Van dien aard zijn:

1. Vroedschapspenningen. Omtrent deze vindt men in het eerste en vierde Cahier eenige belangrijke ophelderingen en wenken. De afteekeningen van een aantal derzelven vindt men Plaat I, XIII, XIX, XX en XXI. 2. Gildepenningen. Merkwaardige bijzonderheden omtrent de Gilden en Gildepenningen geeft de Schrijver op bl. 25-43. Een groot aantal derzelven zijn afgebeeld Plaat III, IV, V, VIII, IX, XV, XVI, XVII, XXII en XXIII. 3. Schutterspenningen. Over deze wordt gehandeld bl. 61-70. Men vindt afbeeldingen daarvan Plaat VII, XIV en XXIV. 4. Toegangspenningen. Afgebeeld Pl. II. 5. Belastingloodjes en Hulpmunten. Pl. VI. 6. Presentieloodjes. Pl. XI. 7. Armenpenningen. Pl. XII en XVIII.

Voorts ontvangt men nog in Plaat X een Facsimile van het Patent of den Verlofbrief, oudtijds aan de Vischdragers te Amsterdam uitgereikt; met eene afbeelding van het vischje, 't welk zij, waarschijnlijk op de borst, moesten dragen, en waarop bredero in een zijner stukken zinspeelt. Eindelijk vindt men in den tekst eene nadere beschrijving der op de Platen voorkomende Penningen, waar het noodig is van ophelderingen voorzien.

Gelijk het werk hier voor ons ligt, beschouwen wij het als een aangenaam en nuttig geschenk voor de beminnaars der vaderlandsche Penningkunde. Wij hopen, dat het den Schrijver aan aanmoediging, noch zijnen Uitgever aan het noodige vertier ontbreken zal, om ons spoedig op een tweede Deel te vergasten.