Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1834

Een Huisselijk Tafereel uit Noord-Holland; of trekken van het karakter, de zeden en gewoonten der Noord-Hollanders, benevens eenige bijzonderheden van belangrijke plaatsen dezer Provincie. Door T. van Spall, Predikant. Te 's Gravenhage, bij A. Kloots. 1832. In gr. 8vo. 223 Bl. f 2-40.

De inhoud des boeks beantwoordt aan den titel. De Schrijver wilde den Noord-Hollander, vooral zoo als hij op het platte land leeft, en eenige streken van dit vruchtbaar gewest nader doen kennen en naar waarheid schetsen; hemzelven (den Noord-Hollandschen landman) aanleiding geven tot nuttige opmerking en verbetering, en den lezer, in een uur van uitspanning, onderhoudende en nuttige lektuur bezorgen. Het werkje is verdeeld in veertien Hoofdstukken, die de volgende opschriften hebben: Eene beschrijving, voor allen misschien niet even aangenaam, doch nogtans noodzakelijk. Een avondpraatje en een nachtbezoek. De gastdag. De hooge vloed (1825). De zelfmoord. Allerlei. Een reisje tot vermaak. Het verlangen naar huis. De begrafenis. De kermis. De bevalling. Het komt nader. De onverwachte proef. De bruiloft. Men vindt hier veel merkwaardigs in een goeden stijl en op eene zeer onderhoudende wijze voorgedragen. Gedurende een twaalfjarig verblijf in Noord-Holland had de Heer van spall gelegenheid, om zeden en gewoonten der landlieden te leeren kennen. Dit Tafereel strekt ten bewijze, dat hij een goed waarnemer is en eene gelukkige gave van mededeelen heeft. Hij doet de goede hoedanigheden der landlieden uitkomen en verzwijgt geenszins de gebreken, maar gewaagt van de kwade gewoonten op eene wijze, die geschikt is, om wenken tot verbetering ingang te doen vinden. Rec. stelt dit vaderlandsch voortbrengsel boven menigen roman van vreemden oorsprong. Het verhaal heeft niets overdrevens, en toch weet de Schrijver de aandacht te boeijen. De hoofdpersoon, een landman in een der schoonste gedeelten van Noord-Holland, de Streek, tusschen Hoorn en Enkhuizen, heeft een helder verstand, en legt steeds eene edele gezind-

[p. 224]

heid aan den dag. De beschrijving van zijn huis en huisgezin, de schets der leefwijze van andere dorpelingen, de schildering van kermisvreugde, van bruiloft en begrafenis enz., alles is doorgaans overeenkomstig natuur en waarheid. Een reisje door andere gedeelten van Noord-Holland geeft gelegenheid tot het vermelden van plaatselijke bijzonderheden ginds en elders, welke misschien niet algemeen bekend zijn. Van dien aard is b.v. het volgende, dat, bl. 161, aangaande het slot te Schagen wordt verhaald: ‘Merkwaardig zijn de porfiersteenen pilaren op de groote zaal, welke de voorste hoeken van den schoorsteen onderschragen; ik zag dezelve met bewondering, zoo glad en glansrijk als zij waren. Belangrijker nog zijn deze sieraden van dit slot, als men daarbij verneemt, dat een der Heeren van Schagen dezelve op eenen kruistogt uit Afrika heeft medegebragt, uit de puinhoopen van eene aloude stad, Carthago genaamd.’

Rec. meent bl. 77. reg. 9 en 11. eene druk- of schrijffout opgemerkt te hebben in de plaatsing der woorden: ter regterzijde en aan hunne linkerhand. Voorts staat bl. 173 voldoenend in plaats van voldoende. Kan de zon eene koesterende warmte mededeelen aan levenlooze schepselen? De planten, hier (bl. 47) blijkbaar bedoeld, hebben immers een groeijend leven. Ook bloeijen de bloemen te Uitgeest wat vroeger in het jaar, dan bl. 105 schijnt aangeduid te worden. Maar deze kleine onnaauwkeurigheden zijn naauwelijks noemenswaardig. Een lief plaatje, het woonvertrek van een' Noord-Hollandschen boer voorstellende, versiert het titelblad.