Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1834

Gods Voorzienigheid, Nederland ten goede gedachtig in den Tiendaagschen Veldtogt. Door E.M. Dorper. Te Amsterdam, bij Schalekamp en van de Grampel. 1833. In gr. 8vo. 90 Bl. f 1 - :

De Heer dorper, van wien wij onlangs de ontwikkeling der voordeelen van de scheiding tusschen Holland en België hebben aangekondigd, neemt hier den tiendaagschen veldtogt tot onderwerp van zijne behandeling, namelijk de leiding der Voorzienigheid daaromtrent. Hij begint met het oog te vestigen op het algemeene Bestuur der Voorzienigheid, en bepaalt zich vervolgens tot dat sedert de eerste Fransche Omwenteling, - in ons Vaderland, - sedert den Belgischen opstand, - gedurende den tiendaagschen veldtogt. Dit beschouwt hij eensdeels betrekkelijk de zorg van God voor het leger, anderdeels ten aanzien van het nut, voor Vaderland en Oranje daaruit ontsproten. Dit wordt weder in verscheidene onderdeelen uiteengezet, zoo als: de redding van de eere des Vaderlands; de opwekking van dien hoogeren moed, waarvan Koning, Volk en Leger, na den afloop van dien veldtogt, bewijzen hebben gegeven. Wij zullen hierbij niet stilstaan, omdat, naar ons inzien, die volharding ons niet zoo veel voordeels heeft aangebragt, en wij nu, na derdehalf jaren, en eene ontzettende ophooping onzer schuld, nog op hetzelfde punt staan, als toen ons de 24 Artikelen werden aangeboden, zonder nog iets van het einde te zien. Beter voldeed ons daarom het gezegde nopens de versterking en bevestiging van het vertrouwen tusschen den Erfgenaam des Troons en het Vaderland, door den tiendaagschen veldtogt bewerkt. Hieromtrent is dezelve zekerlijk van een onberekenbaar nut geweest, en het ge-

[p. 197]

zegde van den Heer dorper op dat punt is zeer gepast en ter zake dienende. Nog meer bevielen ons de twee volgende oogpunten: dat het onder de nuttige gevolgen van den veldtogt gerekend wordt, dat dezelve aan de Belgische bevolking aanleiding gaf, haren afkeer van Holland en deszelfs Koning te toonen, daardoor weêrkeerig onzen afkeer van hen te versterken, en dus de herstelling der vorige betrekkingen onmogelijk te maken. De Heer dorper is namelijk, gelijk wij uit zijn vroegere geschrift weten, een ijverig voorstander der algeheele en volkomene scheiding van België; en dus brengt hij, te regt, aan de Voorzienigheid zijnen dank, dat Zij, door de ondervinding, in dezen veldtogt verkregen, de onmogelijkheid der Restauratie bij twee zoo lijnregt tegen elkander over staande volken heeft doen zien. Hij gaat nog verder, en beschouwt zelfs de Fransche tusschenkomst, hoezeer op zichzelve voor ons volksgevoel stuitende en algemeen met diepe spijt vernomen, als eene weldaad der Voorzienigheid, om de anders onvermijdelijke Restauratie te voorkomen. De Oranjevrienden in België zouden niet hebben nagelaten, bij den intogt des Prinsen in Brussel, (wanneer de Franschen niet opgerukt waren) hem tot de herstelling der oude betrekkingen te nopen, en hij zou dien wensch bezwaarlijk hebben kunnen weêrstaan. Zelfs onze geëerbiedigde Koning zou waarschijnlijk dat aanzoek ten laatste hebben ingewilligd; en welk eene bron van rampen en bezwaren, hoe vele botsingen zou dit niet hebben veroorzaakt! Hooren wij, wat hij bepaaldelijk van den Koning zegt, wanneer de Prins van Oranje, op de Belgische, zelfs gewijzigde, Grondwet, tot Koning van dat land ware verheven (of liever vernederd) geworden: ‘Veel van hetgeen hij nog tot diens genoegen, en alzoo in Belgiës belang, had kunnen doen, zou hij niet beproefd hebben, uit vrees van den argwaan zijner getrouwe en hem om hunne liefde zoo dierbare Hollanders op te wekken, die ligt, ook in het onschuldigste, partijdigheid voor, ingenomenheid met België hadden meenen te bespeuren. - O diepte des onheils,

[p. 198]

waarin onze goede Koning en zijn niet minder goede Zoon zouden gestort zijn, indien eens gebeurd ware, wat ik duchtte! Maar de Voorzienigheid, die de wacht over beide hield, voorkwam dit heir van jammeren en plagen, en sloot, door der boozen geweld, den weg naar het zoo goed als veroverde Brussel, dat zoo gevaarlijk, zoo doodelijk voor hunne gemoedsrust had kunnen worden!’ - Niet minder heilloos zou die hereeniging voor onze Natie geweest zijn: ‘Verbeeldt u, voor een oogenblik, dat de onheilspellende tijding tot ons gekomen ware: hoedanig meent gij, dat daarvan de indruk zou geweest zijn? Wat mij betreft, hoe bedaard ik mij anders ook onze Natie voorstel, voor zoo koelzinnig houde ik haar echter geenszins, van mij niet te verbeelden, dat schrik, bittere spijt, diepe droefenis zich van aller harten meester gemaakt, en zich in eenen algemeenen kreet van afkeuring en weedom zouden hebben opgelost. Ach! had men zekerlijk, in radelooze treurigheid verzonken, uitgeroepen: droeve belooning voor al het verdriet, dat wij verduurd, voor al de schatten, die wij gespild, voor al de bewijzen van moed en trouw, die onze dapperen geleverd hebben; verduurd, gespild, geleverd, alleen en uitsluitend, om tot billijke schikkingen met België te komen, niet, om het uit zijne verachtelijkheid op te beuren! Droeve belooning, die ons in de toekomst verbeidt, ons, ten gevalle van dit gehate land, met nieuw bezwaar voor den handel belast, door nieuwe poging, om aan zijne voortbrengselen, ten minste eenigzins, de voorkeur te geven, gekweld, en daardoor met nieuwe, onvermijdelijke te-korten bedreigd te zien!’

Deze wijze van zien komt ons zeer juist voor, meer dan hetgeen de geachte Schrijver zegt nopens het onderwijs, hetwelk ons de Fransche tusschenkomst zou geven, namelijk ons, door het denkbeeld van den tachtigjarigen en dertigjarigen oorlog, tot geduld te vermanen; iets, hetwelk niet zeer troostrijk is, en ook geen steek

[p. 199]

houdt, daar toch Godsdienstvrijheid en onafhankelijkheid geheel andere redenen tot volharding zijn, dan het bedrag van den Schelde-tol, den weg door Limburg, of het bezit van Walsch Luxemburg; in welk licht zich de tegenwoordige stand van zaken aan ons, oningewijden in de geheimen der Diplomatie, vertoont. - Het stuk eindigt met troostgronden op te geven in den tegenwoordigen onzekeren en benarden toestand des Vaderlands. De Heer dorper beschouwt echter dien toestand als zeer donker, daar de Conferentie, of, om juister te spreken, Frankrijk en Engeland, het plan zouden hebben, ons door uitstellen en dralen tot de geheele uitputting onzer geldmiddelen, en hierdoor tot een toegeven en inwilligen te bewegen, dat van een te grond stieren van onzen Staat weinig of niet zou verschillen. Dit laatste zien wij, bij het weinig belangrijke der nog overige geschilpunten, blijkens erkende verzekeringen ook van onze zijde, niet zoo in. Doch ieder heeft daaromtrent zijne eigene wijze van zien; en ook wij erkennen gaarne, hier, met alle onze land- en lotgenooten, als in den blinde rond te tasten. De wijze van beschouwen des Heeren dorper in dit geheele werkje getuigt intusschen van een deugdzaam, godsdienstig en vaderlandlievend gemoed, dat zijne overtuiging onbewimpeld uitspreekt.

Onder het schrijven dezes vernamen wij met smart, dat de brave Man, na eene langdurige sukkeling, bezweken is. Thans zal hij de wegen der Voorzienigheid beter in haren zamenhang kennen, dan hem, en ons allen, hier, in weerwil der welmeenendste pogingen, vergund is geweest. Zijne assche ruste in vrede!