Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1834

Gedachten over de Beschuldiging, tegen de Leeraars der Nederlandsche Hervormde Kerk in deze dagen openlijk ingebragt, dat zij hunnen Eed breken, door af te wijken van de Leer hunner Kerk, die zij beloofd hebben te zullen houden. Door P. Hofstede de Groot, Hoogleeraar te Groningen. Te Gro-

[p. 194]

ningen, bij M. Smit. 1834. In gr. 8vo. 42 Bl. f : - 40.

De gewigtige beschuldiging, tegen de Leeraars der Nederlandsche Hervormde Kerk, in deze dagen, openlijk ingebragt, dat zij hunnen eed breken, door af te wijken van de leer hunner Kerk, die zij beloofd hebben te zullen handhaven, gaf den Heere de groot aanleiding tot deze Gedachten, en zijn Hooggel. besloot dezelve door den druk gemeen te maken, ten einde een voortdurend zwijgen niet als eene toestemming van den laster zou kunnen beschouwd worden, en men niet zou meenen, dat de beschuldiging niet wordt wederlegd, dewijl zij niet wederlegd kan worden.

Na eene korte inleiding deelt zijn Hooggel. zijne Gedachten mede. Zij zijn vier in getal: I. Dat men den eed niet altijd moet houden. II. Dat de Leeraars hunnen eed moeten breken, indien zij immer hebben bezworen, eene door menschen vastgestelde leer te houden. III. Dat zulk een eed nimmer door de Leeraars der Hervormde Kerk gedaan is. IV. Dat de geheele beschuldiging rust op eene, weinig met het Christendom strookende, verwarring van het onveranderlijke Goddelijke Christendom met de veranderlijke menschelijke beschouwing van hetzelve. Bij de ontwikkeling der derde gedachte wordt, daarenboven, een geschiedkundig onderzoek gevonden, omtrent het gezag, 't welk de Geloofsbelijdenis en de Katechismus gehad hebben vóór de Dordsche Synode; over de onderteekening der Formulieren van Eenigheid, te Dordrecht vastgesteld; voorts eene verdediging dier Synode, uit een Protestantsch oogpunt beschouwd; over de gebrekkige opvolging van de bepalingen dier Synode, en de vergetelheid, waarin zij allengskens geraakten; over de afschaffing van de door haar bevolene onderteekening en het voorschrift van 1816, en hoe veel dit heeft veranderd.

De Hooggel. Schrijver ontwikkelt al deze denkbeelden met groote duidelijkheid, beknoptheid en kennis van za-

[p. 195]

ken, maar ook tevens met eene zeldzame gematigdheid en rondborstigheid, zoo voordeelig uitkomende tegen de bitterheid en boosheid, waarmede de bewuste beschuldiging doorgaans dezer dagen wordt uitgebragt en verbreid. Recensent las dit stuk met deelneming, met genoegen, zelfs met stichting, en wenscht het in veler handen, vooral van hen, die, alhoewel zij zich niet in de rij der beschuldigers scharen, echter bange zorge koesteren voor het verliezen der ware regtzinnigheid, en gevaar loopen, om door geschriften, als die van de cock, van der feen en anderen, tot een angstig wantrouwen omtrent hunne Leeraars gebragt te worden.

Een aantal plaatsen uit zwinglius, luther, guido de bres, brakel en broes zetten de gevoelens des Schrijvers en de zaak, die hij voorstaat, niet zelden in een helder licht, en wij willen deze aankondiging met de opmerkelijke woorden van den laatstgenoemden besluiten. Wij vereenigen ons met dezelve geheel: ‘Wij hebben nog, - zegt broes - Gode zij dank! in onze Nederlandsche Hervormde Kerk de leer van de genadige vergiffenis der zonden om onzes eenigen Zaligmakers wil, de leer der hooge goddelijke waardigheid van Christus, de leer van den H. Geest, die in den diepverdorven zondaar het geloof en de liefde met kracht werkt. Dit geloof is nog verre over het geheel bij onze Leeraars en bij onze Gemeenten. Wanneer God het in onze Nederlandsche Kerk bewaart, dat dierbaar geloof, hoe bewaart Hij het anders dan door het te bewaren in de verstanden en in de harten der meerderheid? Onze regtzinnigheid is dan ook op deze wijs het meeste en zekerste beschut tegen de grove afwijking van enkele Leeraars; want, indien eenig Leeraar voor zijne Gemeente, die van Christus en dezen gekruist hooren wil, Christus verzwijgt en een ander Evangelie predikt, hem berispt het algemeene gevoelen, en kan hij wel gevoeliger van zijnen dienst ontzet worden, dan wanneer hij alleen spreekt, zonder hoorders?’

[p. 196]

Recensent wenscht niets vuriger, dan dat hij, bij het kort verslag van dit stukje, het laatste, verweerschrift tegen de aanvallen en beschuldigingen van de ijveraars dezer dagen mogt hebben aangekondigd!