Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1834

Godsdienst en Christendom. Een Leesboek voor Vrienden van het Ware en Goede. Door N. de Graaff, Predikant te Bloemendaal. Te Amsterdam, bij W. Brave, Jun. 1832. In gr. 8vo. 293 Bl. f 2-60.

In 1830 is van dezelfde hand, bij de Erven f. bohn te Haarlem, in het licht verschenen: Theophilus. Een Leesboek voor Vrienden van Godsdienst en Christendom. Wij hebben in de Letteroeff. voor 1831 onze gedachten over dat werk gezegd, en aan het einde van onze allezins gunstige beoordeeling destijds den wensch geuit, dat de Schrijver zich opgewekt mogt gevoelen, om in denzelfden geest meer te laten volgen. Aangemoedigd door de goedkeuring van Landgenooten, die in Godsdienst en

[p. 59]

Christendom belang stellen, biedt de Heer de graaff een gelijksoortig geschrift aan, dat wegens belangrijken inhoud even zeer aanprijzing verdient. De behandelde onderwerpen zijn: I. Gronden van gerustheid, welke de Godsdienst ons voor de toekomst aanbiedt. II. De waardigheid en pligten eener Christelijke Moeder. III. De verlossing des Menschdoms door Jezus Christus, in verband beschouwd met de uitgebreidheid der Schepping. IV. Het aandenken aan Jezus, als een krachtig middel tot bevordering van onzen Christelijken wasdom. V. Christelijke toespraak aan de ouden van dagen. VI. De laatste avond van Jezus leven. VII. De eerste dag van Jezus opstanding. VIII. Het Gebed. IX. De invloed der Temperamenten. X. De wijsheid en billijkheid van God in het toelaten van het kwaad en in het sparen van groote zondaars. XI. Een blik in het dagboek onzes levens. XII. De hooge waarde en voortreffelijkheid des Bijbels. Wij achten het niet noodig, de bijzonderheden van elk stuk nader op te geven. Uit den Theophilus is bekend, in welken geest de Heer de graaff schrijft. Men vindt hier dezelfde degelijkheid, milde beginselen en godsdienstige strekking, zonder overdrijving aan den eenen of anderen kant. Wij verblijden ons, dat zoodanige boeken lezers vinden. Een oorspronkelijk werk, als dit van de graaff, verdient ook allezins de voorkeur boven menige vertaling van vreemde voortbrengselen, welke niet altijd voor onzen landaard geschikt zijn. Deze en gene uitdrukking hier en daar moge ons minder gepast toeschijnen; wij betuigen echter het geheel met bijzonder genoegen gelezen te hebben, en vertrouwen, dat niemand, die belang stelt in verlichting des verstands en veredeling des harten, het boek zonder stichting uit de handen zal leggen.

Wij geven den Schrijver in bedenking, of bl. 34 niet te onbepaald is gezegd, dat kinderen als eene belooning moeten aangemerkt worden. Meermalen toch hebben ouders verdriet, wanneer zoon of dochter niet luistert naar

[p. 60]

goeden raad. Bovendien kon men nog vragen, waarvoor dan zoodanige belooning wordt gegeven? of in bekrompene omstandigheden en bij drukkende armoede een talrijk kroost ook belooning is? en voorts, of echtgenooten, in geval van kinderloosheid, gerekend moeten worden geene belooning te ontvangen? Wij hebben voor het overige dit stuk, over de waardigheid en pligten eener Christelijke Moeder, met het uiterste genoegen gelezen, en gelooven, dat de Schrijver het woord, waarop wij aanmerking maken, heeft gebezigd, zonder te denken aan mogelijke gevolgtrekking. Wij voegen hier nog bij, dat het woord oorbiecht, bl. 185, alwaar van eene openhartige bekentenis onzer meest verborgene afdwalingen en verkeerdheden, bij het bidden namelijk, wordt gesproken, ons minder gepast is voorgekomen. Men weet, van waar die uitdrukking haren oorsprong heeft. Wij zouden dus niet zeggen: Zulk eene oorbiecht is in Gods Woord waarlijk gegrond. Ook niet: Wij moeten Hem onze wegen vertellen; noch: Voor Hem moeten wij geene geheimen hebben.

Het werk is in een' duidelijken en over het geheel zeer goeden stijl geschreven. Wij hebben echter eenige onnaauwkeurigheid opgemerkt ten opzigte van de geslachten en van den vierden naamval. Taalfouten zijn, bl. 9. lag (leide of legde), bl. 34. gij zag, bl. 49. vermoeid (vermoeit), bl. 137. verhuist (verhuisd), bl. 140. leeme (leemen) hut, bl. 141. vermoeidt (vermoeit). Ook de punctuatie is niet altijd in orde.