Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1833

Gesprek van eenige geleerden in een koffijhuis, over de besmettelijkheid der cholera.

(Naar het Hoogduitsch vrij gevolgd; geschreven op het einde van 1831.)

Doctor A. Ik heb vroeger gemeend, dat de Cholera morbus eene besmettelijke ziekte was; maar het is thans langs politieke, diplomatische, officiéle en eindelijk ook medicinale wegen uitgemaakt, dat zulks eene grove dwaling is. Ik verdedig thans de besmettelijkheid der Cholera niet meer. Tegen het einde van 1830 brak, zoo als bekend is, de Poolsche omwenteling uit, waar de Russische armee in Februarij 1831 inrukte, en met haar de Cholera. Toen in den daarop volgenden zomer de Russen te Koningsbergen hunne veldbakkerij opsloegen; toen Russische transportschepen te Dantzig binnenliepen; toen de schaar

[p. 711]

van dwernitsky uit Volhynië naar Gallicië vlugtte; toen vrachtwagens zout van Wiliczka naar Hongarije bragten, - toen kwam overal, volgens echte bescheiden, de Cholera mede. Ook hier heeft men, dwaas genoeg, van besmetting durven praten; maar alles is door officiéle berigten genoegzaam wederlegd. - Het Pruissische kordon tusschen Silezië en Polen hield de Cholera verscheidene maanden tegen; het Oostenrijksche aan de Hongaarsche grenzen beschermde Weenen vier of zes weken lang, hoezeer de Cholera slechts weinige uren van de stad heerschte. Als de Cholera zich zoo door kordons henen kan slaan, behoeft zij niet aan te steken. - Om het bewijs der niet-besmettelijkheid door beslissende proeven te staven, voer een schipper van den Oder naar Charlottenburg, reed een escorte-soldaat van Weenen naar Wels, en trok een handwerksgezel van Maagdenburg naar Hamburg, en nogtans brak overal aan deze plaatsen de Cholera uit. Als Argumentum crueis zonden nog onlangs de Hamburgers drie schepen naar Engeland, waarop terstond de Cholera uitbrak. Kan er grooter halsstarrigheid worden uitgedacht, dan die van nog altijd aan het denkbeeld van besmettelijkheid vast te houden!....

Apotheker N. Na zulke bewijzen kan niemand meer van een contagium spreken; er schuilt hier slechts een miasma, hetwelk zich in de moerassen bij den Ganges ontwikkelt, waar allerlei vergiftige dieren, zelfs krokodillen, leven; dat gaat dan met de passaatwinden verder.

Chirurgijn R. Zulk eene geleerde verklaring kan ik niet aannemen. Het is toch bekend, dat de mieren in Amerika en de sprinkhanen in Afrika groote reizen doen, en dikwijls hongersnood en sterfte veroorzaken. Ongetwijfeld hebben de mieren en sprinkhanen de ziekte van den Ganges naar de Krim gebragt.

Apotheker W. De ziekte plant zich noch door de lucht, noch door mieren voort, maar zij ontstaat overal van zelf, vooral waar de magneetnaald eene oostelijke afwijking heeft, en waar men sterk stookt. Wanneer de bakkers-ovens in Koningsbergen de lucht niet zoo verhit hadden, en de

[p. 712]

magneetnaalden in Posen niet zoo onbestendig waren geweest, zou de ziekte daar zeker niet zijn uitgebroken.

Doctor B. Bij ons is de ziekte het eerst na een groot gastmaal uitgebroken. Wanneer iemand te veel eet, ontwikkelen zich bij hem allerlei schadelijke dampen, die dan in water veranderen.

Doctor A. Gij vergist u. De Cholera plant zich door de lucht voort. Het is niet waar, dat er een soldaat van Weenen naar Wels is gereden. De Advocaat N., die in de diligence zat, heeft gezien, hoe zich een stuk lucht uit den schoorsteen van het laatste Cholera-hospitaal te Weenen met majesteit ophief, en als een luchtballon steeds boven de diligence zweefde. In Wels was deze luchtblaas eensklaps verdwenen.

Apotheker N. Dat zal wel waar zijn! Ik heb gezien, hoe een handwerksjongen te Maagdenburg eene trommel open- en toedeed; en mijn neef te Hamburg heeft mij geschreven, dat men eene open trommel in de Jungfernstieg aldaar heeft gevonden.

Chirurgijn R. Hoe deze trommel naar Hamburg kwam, laat zich wel begrijpen; maar ik vat niet regt, waardoor de luchtbol van Weenen juist naar Wels is gevlogen, daar het toch altijd westewind was.

Doctor A. De lucht bekreunt zich even zoo weinig om den wind, als de Cholera om kordons; beiden kruipen tusschen de beenen door.

Chirurgijn R. Het is toch zonderling, dat de kordons eenige weken lang goed zijn, en dan eensklaps niets meer deugen.

Doctor A. De lucht is zeer fijn, en de Cholera nog fijner. Als de wachtposten elkander bij het aflossen den rug toekeeren, sluipt de Cholera tusschen de manschappen door. Het zij ons genoeg, te weten, dat de Cholera niet besmettelijk is, en dat niemand de Cholera krijgt, die er niet aan gelooft, als hij zich slechts in acht neemt, dat hij zich niet verhitte of verkoele, niet eet en drinkt. Niets is schadelijker en belagchelijker, dan de vrees. Er sterven zoo weinig menschen aan de Cholera, dat men zich

[p. 713]

verwonderen moet, hoe er nog lieden zijn, die er over spreken kunnen. Ook is de geneeswijs thans zeer gemakkelijk geworden, zoodat men er in een kwartier uurs af kan zijn. Men weet nog wel geen middel er tegen; maar - braaf heet water van binnen en dampen van buiten - of een braakmiddel - of ijs en koud water over het hoofd en het lijf - of eene blikken bus met warm water op den buik, een kwartier vóór den aanval, is probatum.

Doctor B. In Hongarije zijn officieel slechts 200,000 menschen gestorven; niet-officieel veelligt nog 300,000: wat is een half millioen menschen tegen negen millioenen zielen!

Doctor A. De kordons, die meer kosten, dan een paar millioenen menschenlevens waard zijn, moeten geheel worden ingetrokken. Men zal dat spoedig overal inzien, vooral in het belang van den handel.