Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1833

Een bezoek op het admiraalschip van den Kapudan-Pacha in 1829.

In Mei 1829 (dus verhaalt ad. slade, een Engelschman, in zijne Records of Travels in Turkey, Greece &c. Lond. 1832.) vond ik te Konstantinopel alles met de toebereidsels tot den tweeden veldtogt tegen Rusland bezig. Ook de vloot lag zeilree in den Bosforus; en het gelukte mij, verlof tot een bezoek van het Admiraalschip te verwerven. De Kapudan-Pacha, die op het dek der kajuit op kussens gezeten was,

[p. 454]

zijne pijp rookende, en omstuwd van zijn gevolg, noodigde mij uit, om aan boord te blijven, wijl hij nog dienzelfden dag het anker ligten en de Russen in de Zwarte Zee wilde opzoeken. Deze uitnoodiging was mij zeer welkom, en, nadat ik in aller ijl mijn goed gepakt had, stevende ik welgemoed met den Pacha naar het Noorden.

Het Turksche Admiraalschip was met ongeveer 1400 koppen bemand, die het grootste deel van den dag aan zichzelven werden overgelaten, en alleen verpligt waren, bij het geschut, waarvan elk stuk zijne bijzondere manschap had, te slapen en doorheen te verblijven. De manschap van elk stuk vormde een tafelgezelschap, en elke troep spreidde zijn klein tapijt op het dek uit, damde en schaakte, en dronk koffij, welke dag en nacht te krijgen was. Aan ééne verpligting waren allen, zonder onderscheid, ten strengste onderworpen, - die namelijk van, op bepaalde uren, hun gebed te verrigten. Driemaal daags, vóór zonsopgang, op den middag en na zonsondergang, werd al de manschap daartoe opgeroepen, en de gemoedelijksten onder hen deden nog twee gebeden meer. Kreeg een hunner eene vrome bui, dan viel hij op zijne knieën, wat er ook om hem heen voorviel. Het scheen mij wel eens toe, alsof eene onwelkome bezigheid in de dienst dengenen, die daarmede bedreigd werd, zulk eene bui deed aanwaaijen; maar dit kwam mij toch ook niet waarschijnlijk voor, in aanmerking nemende, dat, bij elk gebed, de bidder 21 maal den grond met zijn hoofd moet aanraken. Des avonds deed de melodieuze roep der Imans, die van den bezaansmast de geloovigen ten gebede opriep, eene zeer romaneske uitwerking. Van schip tot schip klonk deze roep, en weêrkaatste als Geestenstemmen over de als in stille rust gedompelde zee. Oogenblikkelijk was het dek opgevuld met aandachtig biddenden. Alles bragt den Heer der Heirscharen zijne hulde toe.

Nadat, op den eersten dag, deze plegtigheid was volbragt, vroeg mij de Admiraal tot het avondeten. Een klein tapijt werd tusschen twee kanonnen op het dek voor zijne kajuit gespreid, en wij plaatsten ons op hetzelve met gekruiste beenen tegenover elkander. Twee Aga's van rang knielden met waschbekkens voor ons neder, bonden ons vervolgens servetten voor, en zetteden eene zeer eenvoudige tafel met een groot metalen blad tusschen ons, waarop eenige schotels met salade, sneden brood, koeken, gelei, zout enz.

[p. 455]

stonden. Het eerste geregt, dat thans werd opgedischt, bestond uit visschen, roodbaarden genoemd, en de Pacha, die zich het eerst daarvan bediende, ging op het gevoel af; messen en vorken waren niet voorhanden, weshalve men wederzijds zijne handen moest gebruiken. Daarna kwam gevogelte. Met den linkerduim het gebraad vasthoudende, trok de Pacha er met zijne regterhand eene vlerk af. Ik beproefde dezelfde manoeuvre omtrent een' achterbout; maar dit mislukte, wijl ik mij niet van beide handen wilde bedienen. Terstond wenkte de Pacha eenen Officier, om mij behulpzaam te zijn. Gaarne had ik zulks belet; maar hij had reeds den vogel met zijne stevige knuisten gepakt, denzelven vaardig ontleed, met den nagel zijns duims het vleesch van de borst gerukt, dit in reepen gedeeld, en alles voor mij neêrgegelegd, zeggende op half gebiedenden toon: ‘Eet!’ Honger hielp mij het een en ander naar binnen zenden; maar, toen vervolgens lamsvleesch verscheen, was ik reeds bekwaam, om deze hulp te ontberen. Twaalf geregten werden er opgedragen, zonder wijn of eenigen anderen drank. Thans volgde eene pauze, en ik ademde vrijer, meenende zoo wel mijner maag, als der beleefdheid jegens mijnen gastheer, het hare te hebben gegeven. Maar zie! daar kwam nog een groote schotel pilaf (rijst), het gewone laatste geregt bij de Turken. Nooit was ik een beminnaar van rijst, en het gezigt van dezen vetten schotel stond mij tegen. Evenwel zou ik mij gaarne getroost hebben, ook daarvan mijn deel te nemen, zoo ik daardoor slechts had mogen afwenden, wat mij nu nog te wachten stond. De Pacha, namelijk, tastte diep in den schotel, nam eene volle hand rijst, en besteedde eenige minuten, om dezelve tot een' bal te kneden. In stille verwondering verbeidde ik het oogenblik, dat mijn dischgenoot dezen delicaten brok zou binnenslaan, hetgeen ik tot geen' prijs zou gedaan hebben; maar - verbeeld u mijnen toestand! - daar strekte op eens de Pacha zijne hand naar mij uit - verschrikt deinsde ik terug; maar hij vond toch den weg naar mijnen mond, en duwde mij den welgekneden brok in denzelven! De omstanders schenen verbaasd te staan over deze gemeenzame toenadering jegens een' vreemdeling, en ik - ik kan 't nog niet bevatten, hoe ik in staat was, dien walgelijken rijstkogel door te krijgen! Thans besloot eene kom koschub (een, uit vruchten toebereide, zoete drank) en een glas sorbet den maaltijd. Ten gebruike van het eerst-

[p. 456]

genoemde werden schildpadden lepels gebezigd. - Hierop werden koffij en chibouques (pijpen) gebragt, en een Albanesche doedelzakspeler vervulde, met zijn onbehagelijk instrument, het gebrek aan onderhoud. Toen het op slapen gaan aankwam, bleek het, dat niet één bed in het gansche schip voorhanden was. De Admiraal zelf sliep in eene soort van kribbe achter den bezaansmast, veel overeenkomst hebbende met een hondenhok.

Ik kreeg verlof, om de manschap in het gebruik van het geschut te oefenen; maar ik kan hare onbekwaamheid te dezen niet naar eisch beschrijven. Herhaalde malen rigtte zij de volle laag op den tot doel gestelden romp van een gestrand schip, zonder het te treffen. Wel is waar, de staat, waarin het geschut zich bevond, bragt daaraan het zijne toe. Het schip voerde 120 stukken; maar niet één derzelven kon in eene horizontale stelling gebragt worden, en van rigten enz. had men geenerlei begrip. De Admiraal zelf kon lezen noch schrijven, en alle verstandelijke inspanning was hem geheel vreemd. Zijne handen scheen hij alleen om te eten en zijne gebeden te tellen, zijne beenen om daarop te zitten te gebruiken. Wilde hij opstaan, dan hielp hem zijn gevolg op de been, en steunde hem ook bij het gaan onder de armen. De voornaamste uitspanningen der manschap, bestaande in blindemannetje spelen, naar een stuk gelds in een vat met water duiken, en soortgelijke lompe grappen, gaven hem een ongemeen genoegen, en hij vroeg mij niet zonder trots, of zich de Engelsche Admiraal ook zoo aangenaam wist bezig te houden!

Zonder den vijand gezien te hebben, keerde de vloot, binnen weinige dagen, naar den Bosforus terug; en, na een' zoo ellendigen kruistogt, verwonderde ik mij niet meer, dat een zoo dom, onbekwaam en nietig wezen, als de Kapudan-Pacha, den derden hoogsten rang in het geheele Turksche Rijk had weten te verwerven.