Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1833

[p. 264]

Fac-simile van een' geheel eigenhandigen brief van Michiel Adriaansz. de Ruyter, als kapitein op het schip den Hase, geschreven te Lissabon, den 16 september 1641.

Letterlijk Afschrift naar het nevensstaand Oorspronkelijke.

tot Lysbone.
Den 16 September anno 1641.

Eersame wyse seer dyscrete heeren der Adymyralyteyt in Seelant ick wense de heeren al samen geluyck en salycheyt voort soo weet als dat wy met de gedystyneerde vloote onder de vlagge van den heer Amyrael Arenout Gyselt op den 10 September savons voor Caskalys syn gearyveert met de vlote en syn den 11 dyto bynnen geseylt om onse schepen claer te maecken alwaer groote blytschap int omlyggende lant was ende meynde dat se nu den spaengaert al in haer gewelt hadden doch den konynck syn swager is den don ofte govenoedoor in Calys malys en meyne dat de armade daer sal aenvallen de poortegysch met de fransen syn vertrocken op den 8 September met 54 seylen ende soo haest wy haryveerde soo sondt den konynck een avys dat wy gearyveert waren ende datse op onse comste soude wachten ende seyde wanneer de hooraenge vlagge in de harmade soude waeiyen meer vreese soude by den spaengert wesen als van de fransen ofte de reste ende heeft ons vermaent op het spoedychste te verwecken gelyck wy oock alle de voort hebben gedaen ende syn op eden den 16 dyto op ons vertreck ende hoope dat godt de heere ons sal synen segen verleenen ende goede vycktorye want de omlyggende quartyeren soo Calys Synt Luckys syn in dyspuyt tegen den konynck van kastylyen soo ons den konynck van partegael secht voort soo syn wy den 17 dyto buyten de kasteelen geseylt om voort den 18 yto te vertrecken voort soo syt godt in genade bevolen acktum den 16 dyto int schyp den hase by my Capetyeyn machgyel adryaensen de ruyter v.h. dyentswyllygen dyenaer.

[p. t.o. 264]

[p. 265]

Op de keerzijde des Briefs bevindt zich het onderstaande Adres:

Eersame wyse voorsyenge heeren der Amyralyteyt in Seelant tot
Myddelburch.

poort.

[p. 266]

Een woord ter toelichting.

Ten gevolge van het tienjarig bestand, tusschen de Staten en den Koning van Portugal gesloten, tot ondersteuning van dien Vorst tegen de Spanjaarden, zeilde, in het laatst van Julij 1641, eene vloot naar Portugal, onder het bevel van den Admiraal arnoud gysels. Onze de ruyter bevond zich op dezelve als Kapitein van wege de Staten, doch als Schout-bij nacht van wege den Stadhouder; zoodat wagenaar hem noemt Kapitein en Schout-bij-nacht. Omtrent twee maanden na het schrijven van den medegedeelden brief, namelijk den 4 November 1641, kwam de ruyter nabij de Spaansche vloot, met welke hij slaags geraakte, en die hij werkelijk sloeg; ten gevolge waarvan hij door den Koning van Portugal met eene gouden keten beschonken werd. - Dit was de eerste togt van de ruyter als bevelhebber over een smaldeel, en het is opmerkelijk, dat, na de overwinning, te dier gelegenheid door de ruyter behaald, hij dadelijk weder als Koopvaardijkapitein is gaan varen voor de Heeren lampsins, en dat eerst tien jaren daarna, namelijk in 1652, de Staten bijzondere moeite deden, om van zijne dapperheid en kunde voor 's lands zeedienst partij te trekken. Hij liet zich, ofschoon met tegenzin, bewegen, om als Ondercommandeur de vloot omstreeks de Wielingen te gebieden, ging daarop met ongeveer dertig ligte oorlogsschepen in zee ter bescherming van een groot getal koopvaardijschepen, en behaalde den 26 Augustus 1652 de roemrijke overwinning op den Engelschen Admiraal george askue.

Wij nemen de vrijheid, de aandacht des Lezers te vestigen op den godsdienstigen toon, ook in dezen brief doorstralende, als welke ten bewijze verstrekt, dat de ruyter niet eerst in zijne vergevorderde jaren, maar alreeds op zijn 34ste jaar (als zijnde in 1607 geboren) van zijne godvruchtige sentimenten heeft doen blijken.

Wat voorts de ruyter bedoeld hebbe met de hooraenge (Oranje-) vlag, is ons niet duidelijk. Noemde men de driekleurige Statenvlag toen de Oranjevlag; of werd de Oranjevlag bij de expeditie naar Portugal op de schepen van oorlog geheschen? Het ware te wenschen, dat de verdienstelijke en doorkundige Rijks-Archivarius de jonge, die zeer veel licht heeft verspreid over den oorsprong van onze nationale driekleurige vlag, ook eens de taak op zich name, om te onderzoeken, welk gebruik successivelijk is gemaakt van de Oranjeen de driekleurige vlag, sedert het laatst der XVIde Eeuw.