Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1833

[p. 93]

Over de papierplant der ouden.

In de zitting van de Akademie der Wetenschappen te Parijs op den 2 Julij 1832 heeft dureau de la malle de uitkomst zijner onderzoekingen aangaande de Egyptische, Siciliaansche en Italiaansche papierplant medegedeeld. Tegen de vroeger aangenomene meening bewijst hij, dat dezelve in vele landen groeit. Hij zelf vond dit gewas in Italië, bij het meer Trasimenus. Radel heeft de plant bij Ostia gezien. Strabo verzekert, dat dezelve in Indië voorkomt, plinius in Chaldaea, aeschylus in Nubië en Abyssinië, en deze getuigenis van den treurspeldichter wordt door bruce bevestigd. De papyrus, welken men thans in den plantentuin te Parijs heeft, komt uit Sicilië; de jonge, naar Frankrijk gebragte, planten zijn uit de nabijheid der bron Arethusa genomen. Men wist reeds lang uit plinius, theophrastus en andere Schrijvers, dat de Egyptenaren weleer de wortels van den papyrus als brandstof gebruikten, en ook eenige snuisterijen daaruit vervaardigden. Bekend was het ook, dat de stengel eenig voedsel opleverde - dat dezelve tot het bouwen van grootere of kleinere booten, maar vooral tot bereiding van papier diende. Men had echter, wat het laatstgenoemde gebruik aangaat, zeer onjuiste begrippen van de zaak, dewijl men geen acht gaf op een aanmerkelijk onderscheid in den bouw van den stengel der planten. Men meende namelijk, dat de stengel van den papyrus, even als die der meeste gewassen, uit ringen bestaat - dat dezelve eenen bast heeft, en dat deze het is, welke, verarbeid en in eenen vochtigen toestand dun uitgespreid, de bladen heeft geleverd, waarop men, als ze droog waren, kon schrijven. Zoo is het echter geenszins. De papyrus is eene monocotyledonische plant (plant met één' zaadlap), die noch bast, noch jaarringen heeft. De stengels, wier zelfstandigheid uit een vezelachtig merg bestaat, werden met een fijn mesje in dunne bladen gesneden. Men legde dezelve dan zoo nevens elkander, dat de rand van het eene iets over dien van het andere kwam, en het gomachtige sap, waarmede de plant doortrokken was, deed die vast aan elkander hechten. Een enkel blad, hetwelk men op deze wijze verkreeg, heette in dezen toestand scheda -

[p. 94]

men besneed het aan de randen, bragt het onder de pers, en liet het dan in de zon droogen. Voorts werden twee zoodanige bladen of vellen aan elkander gehecht en op nieuw aan de pers onderworpen - hetgeen men dan verkreeg, was eene plagula. Deze werd verder geklopt, gevouwen en gelijmd, waartoe men meel of broodkruim, met een bijvoegsel van azijn, gebruikte. Het vel papier werd nu ten tweede-male geklopt en met ivoor glad gemaakt. Eindelijk voegde men zoo vele bladen of vellen, als tot een geschrift behoorden, - zelden meer dan twintig - te zamen.

Dureau de la malle toonde een stuk papier der Ouden, waaraan de zoo even beschrevene manier van bereiding zeer duidelijk te onderscheiden was. Dit fragment is van een handschrift uit de Turijnsche verzameling, en draagt een datum, waaruit blijkt, dat hetzelve vóór 3654 jaren beschreven is geworden. Dezelfde Geleerde is van meening, dat de schrijfkunst, die 1800 jaren vóór de Christelijke jaartelling algemeen verspreid was in Egypte, uit dit land reeds in de tiende of althans in de negende eeuw vóór christus naar Griekenland overging. Gewoonlijk stelt men, dat het eerst in de zesde eeuw vóór onze jaartelling geschiedde. Is het gevoelen van dureau de la malle waar, dan zouden vele verhalen uit de hooge oudheid, van welke men nu onderstelt, dat ze, door het gaan van mond tot mond bij eene lange reeks van opvolgende geslachten, zeer misvormd werden, veel nader aan de bronnen zijn, dewijl men dus kon en moest aannemen, dat dezelve niet door overlevering, maar door schrift bewaard werden.