Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1833

[p. 26]

Afkeer van reukwerk bij de Romeinsche vrouwen.

- Ein Proteus ist

Der Nerven Spiel im Weibe, wie ihr wisst.

wieland.

Een der zonderlingste verschijnselen, welke de vreemdeling, die eenigen tijd in Rome vertoeft, ontmoet, - een verschijnsel, dat hem wel eens in verlegenheid kan brengen, - is de afkeer des vrouwelijken geslachts aldaar van geuren, die elders voor welriekend gehouden worden. Eene Romeinsche Dame riekt een roosje op den afstand van twintig schreden, en krijgt zenuwtrekkingen, wanneer men hetzelve niet spoedig verwijdert. Bijzonder gevoelig daaromtrent zijn kraamvrouwen, welke, zoo als de geneesheeren daar in allen ernst verzekeren, door de lucht van rozen, al duurt die slechts vijf minuten, zouden kunnen sterven! Alle sterke reuk, b.v. van leder, gebrande koffijboonen, enz. is voor laatstgenoemden zeer nadeelig. Waar eene kraamvrouw ligt, mag daarom geen koffijhuishouder zijne boonen op straat branden. Men schrijve dit echter niet aan gemaaktheid toe; geene vrouw is daarvan meer vrij, dan de Romeinsche. Men moet ondertusschen zich verwonderen, dat allerlei dierlijke uitwasemingen - dat zelfs die dingen, welke tot verrotting overgaan, bij haar geen' tegenzin veroorzaken. Eene vrouw van rang, in welker woonkamer, het gansche jaar door, geene bloem mag komen, woont, gedurende de heete zomermaanden, tegenover een' slagerswinkel of vleeschhal, zonder den neus op te trekken; ja ook de stank derriolen, bij lange droogte en warm weder, doet, naar 't schijnt, geene werking op hare reukzenuwen. Dat bij dezen afkeer van bloemen, die zelfs aan een groot gedeelte van het mannelijk geslacht eigen is, de kweeking van dezelve wordt verwaarloosd, kan men ligt begrijpen. Niet alleen worden geene bloemen in de kamers gehouden; zelfs de tuinen zijn er van ontbloot. Men treft althans ten hoogste slechts eenige graniums aan, of zoodanige gewassen, die een' zuurachtigen reuk hebben. Eigenlijke bloemtuinen zijn er dus in het geheel niet; in deze zou de Romein, die het ruime en het vrije bemint, zelfs om de noodzakelijke beperking, geen genoegen kunnen scheppen. Het woord giurdino, dat bloemtuin beteekent, komt derhalve in het spraakgebruik der Ro-

[p. 27]

meinen weinig voor. De overige omheinde boomgaarden of plantentuinen zijn orti (moezerijen), vigno (wijnbergen) en villa (wanneer ze klein zijn, tuinhuizen; doch als ze groot zijn, buitenplaatsen). De warmoeziers en wijngaardeniers, die in Rome lieden zonder eenige opleiding zijn, bekommeren zich te minder om de kweeking van bloemen, daar deze geen geld aanbrengen; maar de Romeinsche villa's zouden ook, wegens derzelver grootschen aanleg, geene nette bloemperken dulden, zoo als men die in noordelijke landen vindt. Ten hoogste worden hier enkele verbazend groote ronden met bonte, niet riekende bloemen in het wilde door elkander bezaaid, en dan laat men alles aan de natuur over, zoodat niemand er verder eene hand aan slaat. Doch zoo veel te meer werks maakt men van de oranjerij (agrumi), namelijk van de kweeking der oranje- of sina'sappels (portogallo) en der citroenen (limone). Men vermijdt echter den geur van derzelver bloemen, alsof het uitdampingen van de Pontijnsche moerassen waren. Dat derhalve te Rome ook weinig of geen reukwerk gebruikt wordt, is ligt te begrijpen; eene enkele Parijsche Dame naar de mode heeft er op één' dag meer van noodig, dan alle Romeinsche vrouwen te zamen het gansche jaar door. Wat er nog verkocht wordt, is alleen voor vreemdelingen: maar ook deze - en hierover moet men zich verwonderen - hoe zeer zij hartstogtelijke liefhebbers van bloemen en welriekende dingen zijn mogen, verliezen, bij een langer verblijf te Rome, allengs den trek daarnaar. Ik heb het aan mijzelven ondervonden. Alleen de Engelschen gebruiken hier reukwerk; hetgeen zij te gemakkelijker doen kunnen, daar zij meest onder elkander verkeeren en zeer weinig Romeinsche huizen bezoeken. Doch waar zich ergens in een gezelschap één hunner zien, of veeleer rieken laat, daar vlieden hem de vrouwen. Een Engelschman zou dan alhier ook niet gemakkelijk eene minnares vinden. Al had hij alle zakken vol guinjes, geen Romeinsch meisje zoude er zich aan vergapen, zoo daar tevens een met den geur van eau de Cologne doortrokken zakdoek in was. Een schouwburg, die als eene stokerij van welriekende wateren rook, gelijk het Theâtre Italien te Parijs, zou doodelijk zijn voor eene Romeinsche vrouw.

Ik houd de lucht alhier, over 't algemeen, voor gezond; Rome wordt van drie zijden door zeewinden doorwaaid, en

[p. 28]

voor den schadelijken noordewind beschut door het Apennijnsch gebergte. Aan eene alom verspreide aria cattiva (bedorvene, ongezonde lucht) geloof ik derhalve niet; het schijnt echter wel zeker te blijken, dat Rome, gelijk meer of min geheel Italië, voor lieden, die aan borstkwalen lijden, zeer gevaarlijk is. De luchtsgesteldheid te Rome veroorzaakt hier vele borstziekten; de omliggende bergen zijn vooral in dit opzigt nadeelig. Op de hoogsten daarvan, bij voorbeeld op Rocca Priora, zullen menschen, die de tering hebben, in weinige weken bezwijken. Desniettegenstaande zenden onkundige artsen ieder, die aan eene borstkwaal sukkelt, op het land, dat wil zeggen, naar de eene of andere plaats op het Albaansch gebergte - naar Albano, Frascati, Monte Porzio, Monte Compatri enz., en dat wel, zoo als hier het kunstwoord luidt, per mutar aria (om eens van lucht te veranderen). Dat voor zoodanige kranken de Pontijnsche moerassen heilzamer zouden zijn, dan de berglucht, die wel teert, maar niet voedt, schijnt niemand te beseffen. In de zuivere, veerkrachtige lucht alhier verspreiden de geuren zich sterker, dan in den dikkeren, met verschillende stoffen vervulden dampkring. Dit is welligt eene der oorzaken, welke medewerken, om bij de vrouwen die bijzondere gevoeligheid te veroorzaken, waardoor zij zoo sterken afkeer van geurige bloemen en van reukwerk hebben; schoon dezelfde oorzaak ook den stank, dien zij zonder hinder verduren, te doordringender maakt. Het verschijnsel bepaalt zich ook niet enkel tot Rome, maar begint reeds in Opper-Italië zich te vertoonen. Het eerste voorbeeld daarvan zag ik te Venetië. Eene vrouw, die met mij hetzelfde huis bewoonde, viel in onmagt. Ik spoedde naar mijne kamer, om eau de Cologne te halen. Toen ik terugkwam, was zij reeds weder uit hare flaauwte bijgekomen. Ik meende evenwel, haar niet alleen te moeten laten rieken, maar ook er mede besprengen. Naauwelijks was dit geschied, of zij geraakte op nieuw buiten kennis. Eenige vrouwen, die ter hulpe toegesneld waren, wilden mij, welken zij eenen moordenaar noemden, te lijf; doch mijn Keulsch water begon juist ter regter tijd zijne werking ook op haar te doen, en zoo geraakte ik uit hare handen. De kamer werd eenige dagen achtervolgens gelucht, alsof daarin iemand aan de pest gestorven ware.