Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1833

Ziekte en Herstelling. Een Christelijk Leesboek, door A. Verwijs, Predikant te Deventer. Te Deventer, bij J.W. de Lange. 1832. In gr. 8vo. XII, 256 bl. f 2-40.

De lezing van dit boek brengt van zelve de overtuiging mede, dat, hetgeen kwaad schijnt, bij goed gebruik zich openbaart een zeer groot goed te wezen. Eene zware krankheid, welke den Eerw. verwijs in October 1828 plotselijk aangreep en hem eene maand lang zwaar deed lijden, gaf de eerste aanleiding tot dit geschrift, dat, onder aanvankelijke herstelling, als op het krankbed ontworpen, bij vermeerdering van krachten en lust tot werken aangevangen, sedert bleef liggen, tot dat de vreeselijke ziekte van het vorige jaar hetzelve deed in het licht komen, nadat de Schrijver door eene ziekte van anderen aard, niet zoo langdurig, maar toch van niet mindere bedenkelijkheid, aanmaning, tijd en drang be-

[p. 555]

komen had, om dit zijn werk te hervatten en te voltooijen. Eigen leed en gevaar zetteden den Schrijver aan, en regelden ook bij het schrijven gedachten en gevoelens. Dit juist geeft aan dit geschrift blijvende waarde, niet enkel op het ziekbed, ook na herstelling, en zij, die tot nog toe geen krankbed hadden, zullen in hetzelve vinden, wat hun van velerlei nut kan zijn.

Wij zullen den hoofdinhoud van dit nuttig geschrift opgeven. Ziekte en krankheid. Algemeenheid der ziekten en kwalen. Groote oorzaak der ziekten is de zonde. Elke ziekte is voorbode des doods, niet altijd stellig als van den nabijzijnden dood. Dit denkbeeld zou gevaarlijk zijn. Evenwel blijft elke ziekte een bode des doods. Ongestoorde gezondheid doet bij hooge jaren, en ook vroeger, dit hoogstgewigtig, algemeen nuttig denkbeeld wel eens wegwerpen. Doel en nut der krankheden. Even als de donder in de natuur vernieuwd leven aan alles geeft, zoo bevordert somtijds ziekte de sterkte en gezondheid des ligchaams, maar werkt vooral op den geest, die aan de ziekte als voorbode des doods en gevolg der zonde denkt. Hoofdst. I, bl. 1-16. Het IIde Hoofdst. handelt over het betamelijk gedrag onder krankheden. Niet altijd wordt Gods doel bij krankheden bereikt. Daarvan is de schuld, zoo niet geheel, dan ten minste voor het grootste gedeelte, bij de kranken zelve te zoeken. Daarom wordt hier het betamelijk gedrag onder krankten voorgesteld. De kranke behoort te bidden. Dat moet hij zelf doen, en niet in de voorbidding eenes anderen berusten. Om genezing? Ja. Maar niet alleen om genezing. Bid onder alles telkens voor uzelven, en niet het minst voor uwe onsterfelijke ziel. Dit gebed moet zijn ootmoedig en aanhoudend. Hij moet gebruik maken van goede geneesmiddelen, en wel tijdig, zoo lang het noodig is, en moet de leiding des Geneesmeesters volgen met de meestmogelijke naauwkeurigheid. Hij zij vriendelijk, inschikkelijk en dankbaar omtrent huisgenooten en alle deelnemende helpers. Hij stelle bij tijds orde op zijne zaken. Bl. 17-61. Hoofdst. III behelst woorden van troost en bestuur tot

[p. 556]

ernstig-nadenkende kranken, wier krankbed hun sterfbed schijnt te zullen worden. Zoo lang er leven is, is er hoop. Evenwel men moet, schoon niet stellig, spreken over dood en eeuwigheid. Zielskrankheid is geneeslijk voor allen. Het sterven voor den geloovigen gewin. Het sterven zelf niet zoo vreeselijk als het schijnt. De zorgen voor aardsche betrekkingen en belangen op den Heer te werpen. Wat er nog te lijden moge zijn, zal de Heer helpen dragen. Alle Christelijk doorgestaan leed namaals stof van vreugde. Deze gewigtige stukken worden hier regt Evangelisch voorgesteld, bl. 62-96. Hiermede loopt de eerste Afdeeling af, welke tot opschrift heeft: Ziekte en de tot haar behoorende besturingen en vertroostingen.

De tweede Afdeeling voert ten titel: Herstelling uit krankheid en het daaraan beantwoordend gedrag. De herstelling uit krankheid wordt Hoofdst. I van verschillende zijden beschouwd. Zij is Gods werk. Zij is eene groote en onverdiende weldaad. Een woord tot hen, die aarzelen, om hunne levensverlenging als weldaad te beschouwen. Herstelling uit krankheid als gebedsverhooring beschouwd. In betrekking tot verschillend zedelijk bestaan. Ten opzigte van tijdelijke belangen en omstandigheden. Vaak door bijkomende omstandigheden tot nog grootere weldaad gemaakt. Bl. 97-150. Hoofdst. II draagt voor, de verpligting van den uit krankheid herstelde. Hij behoort dankbaar te zijn aan God. Nooit moet hij vergeten zijne krankheid, of hetgeen hij op het ziekbedde dacht, gewaar werd, ondervond en voornam. Hij behoort zijne geloften te volbrengen, zijn overig leven, hetzij voor het eerst of bij vernieuwing, Gode te wijden, en den volgenden tijd beter dan den vorigen te besteden. Zijn pligt blijft het, dankbaarheid te bewijzen aan alle huisgenooten en vrienden, die hulp en deelneming bewezen. Hij koestere en betoone werkdadig medelijden omtrent alle kranken en bezochten, en beseffe de waarde der gezondheid. Bl. 151-187. Het IIIde Hoofdst. stelt het gedrag na herstelling uit krankheid

[p. 557]

voor, zoo als dit zich veelal vertoont, zoo wel ten goede als ten kwade. Vaak komt het overeen met pligt en belofte, maar strijdt niet zelden daarmede. Tegen dit laatste wordt opmerking en raad medegedeeld. Wat de ondervinding getuige van ziekbedsberouw en ziekbedsbekeering, wordt daarop aangewezen. Hoe de Voorzienigheid vaak herstelden uit krankheid, ten opzigte van hunne dankbaarheid, opregtheid en trouw, beproeft en oefent. Eindelijk nog het wenschelijk gevolg van een gedrag, dat aan pligt en belofte getrouw, beproefd bevonden wordt. Bl. 188-238. Ten slotte komen bl. 239-255 nog, als Bijlagen, eenige uittreksels voor uit nuttige geschriften.

Hoezeer flaauw, zal echter genoegzaam blijken de waarde van dit geschrift, niet enkel voor zieken, ziekenoppassers en derzelver betrekkingen, maar ook voor gezonden, om het even of zij al of niet krank zijn geweest. De wijze van voorstelling, als uit het hart tot het hart, verhoogt de waardij van dit regt Christelijk Leesboek, dat zoo wel voor gevorderde geestelijken, als voornamelijk voor eerstbeginnenden, een nuttig handboek is en blijft, om met vrucht hun gewigtig, maar niet zeer gemakkelijk, werk aan ziek- en sterfbedden te vervullen.