Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1833

Over de Geschillen tusschen Nederland en België, betrekkelijk de Riviervaart. Door Mr. C.A. den Tex. Te Amsterdam, bij de Erven H. Gartman. 1833. In gr. 8vo. 54 Bl f : - 60.

Zoo lang de voorwaarden der eindelijke scheiding tusschen Noord-Nederland en België niet onherroepelijk bepaald zijn, zal het onderwerp, waartoe dit geschrift betrekking heeft, wel een der belangrijkste blijven, waaraan onze Staatkundigen en Regtsgeleerden hunne aandacht kunnen toewijden. Al het overige nog daargelaten, zal men zich toch vroeg of laat moeten verstaan, 1^o ten aanzien der Schelde-vaart, 2^o ten aanzien der vaart op de Maas, en 3^o ten aanzien der binnenwateren tusschen de Schelde en den Rijn. Het is over deze drie geschilpunten, dat de Hoogleeraar den tex getracht heeft meer licht te verspreiden.

Hiertoe behandelt hij van bl. 6-39 de vaart op de Schelde. Vooraf gaat een alles afdoend historisch betoog, dat niet alleen de Oosterschelde, maar ook de Hont of Westerschelde, van de vroegste tijden af, gerekend is te zijn een stroom van Zeeland, waarop de Brabanders (en dus de Antwerpenaren) geen het minste regt hadden; dat de Staten-Generaal dan ook, zoo wel bij het twaalfjarig Bestand, als bij den Munsterschen Vrede, en sedert altijd tot 1795, dit regt van Souvereiniteit gehandhaafd hebben; dat bij het Traktaat van 1785 Keizer josephus der Staten regt van Souvereiniteit op de Schelde van de Zee tot aan Saftingen (verdronken land tegenover het Fort Bath) erkend en op nieuw bevestigd heeft; en dat

[p. 437]

eerst de alvergruizende Fransche Omwenteling ons dit regt heeft ontroofd. - Hij toont vervolgens aan, dat het er verre af is, dat Oud-Nederland dien toestand (van vóór 1795) zoude willen doen herleven, maar dat het alleen die regten wil doen gelden, die hetzelve, als bezitter van beide de Schelde-oevers, onafhankelijk van alle Traktaten, toekomen. Verder betoogt hij uit de Traktaten, die sedert 1814 in dezen het openbaar Volkenregt regelen, dat Nederland regten op de Schelde-vaart zoude hebben, wanneer het zelfs slechts éénen der oevers van dien stroom bezat; even als Nassau, Baden en Frankrijk zoo wel deel genomen hebben aan de overeenkomst omtrent de Rijn-vaart, hoezeer zij slechts aan éénen oever dier Rivier gelegen zijn, als Pruissen, 't welk eene streek lands langs de beide oevers bezit: maar dat buitendien Nederlands regten niet op eene Rivierhelft, maar op het bezit der beide Schelde-oevers over eene lengte van 15 uren gegrond zijn; dat het dus een onverdeeld regt van Souvereiniteit op de Rivier te dier plaatse heeft, waarover het niet willekeurig door anderen kan laten beschikken; en eindelijk, dat Nederland gezind is, om, naar den inhoud en de voorschriften van de Weener Congresakte, art. 108-117, (welke voorschriften, in de daarbij gevoegde Reglementen, uitdrukkelijk ook op de Schelde toepasselijk verklaard zijn) over de Schelde te onderhandelen, en eene overeenkomst deswege te treffen.

Omtrent het tweede punt, de Maas-vaart, is zeer kort gehandeld, daar dit punt aan geene wezenlijke moeijelijkheid onderhevig schijnt.

Ook het derde punt wordt beknopt afgehandeld, daar er toch waarlijk geen lang betoog noodig was, om aan te toonen, dat België geen het minste regt kan voorwenden, om vrijelijk over onze binnenwateren naar den Rijn te varen; dat België geen Rijnoeverstaat is; dat de Schelde geen arm van den Rijn, geene uitmonding van den Rijn is; en dat ook werkelijk alle de handelingen der Conferentie van dat beginsel zijn uitgegaan, tot dat men, na het Thema van palmerston, op dit punt in ééns van systema veranderd is, en daaromtrent de onredelijkste vorderingen gedaan heeft.

Ten besluite laat de Schrijver eenige belangrijke aanmerkingen volgen op het in November ll. door Pruissen aangeboden Ontwerptraktaat van scheiding.

Deze schets, schoon uit den aard der zaak niets meer dan

[p. 438]

het dor geraamte van een helder en krachtvol betoog, zal genoegzaam zijn, om een denkbeeld te geven van het hooge en blijvende belang van dit klein, maar uitmuntend bearbeid geschrift. Één punt van ondergeschikt belang is er, waaromtrent de Schrijver niet stellig durft beslissen. Het is dit, of er tusschen 1814 en 1817 werkelijk een regt of tol op de Schelde geheven is, en of dit het Fransche droit de navigation, of de oude Zeeuwsche tol geweest zij. En inderdaad, het is er nog verre van af, dat dit punt zóó uitgemaakt zoude zijn, als men later in het Handelsblad van 19 Febr. 1833, No. 407, en in het Journal de la Haye van 4 Mars 1833, No. 54, heeft beweerd. Zeker heeft de Hoogleeraar den tex, door de erkentenis zijner onzekerheid op dit punt, de vrij scherpe aanmerkingen niet verdiend, welke, in het aangehaalde No. van het Handelsblad, daarom tegen hem gemaakt zijn. Wanneer men naauwkeurig onderzoekt, hoe het met dien tol op de Schelde na 1814 werkelijk is gelegen geweest, (dat is, zoo men de quaestio facti hier alleen in het oog houdt) zal men al spoedig ontwaren, dat de twijfel van den Hoogleeraar hier ruim zoo wetenschappelijk was, als de beslissende toon van hen, die hem deswege gegispt hebben.