Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1833

De behandeling der Aziatische Cholera door het aanwenden van koud water, op physiologische gronden aangeprezen, door Dr. J.L. Casper.

(Vervolg en slot van bl. 385.)

De slotsom van alle de voorafgegane redeneringen komt, bl. 35, hierop neder: vernietiging van het peripherische leven in het huidorgaan is het wezen der Cholera, en als de hoofdzakelijke reden voor alle bijkomende verschijnsels aan te nemen. Wij voor ons zouden dit als wezen der ziekte opgegevene meer voor een verschijnsel, dan wel voor het wezen der ziekte houden. Zij vertoont zich gedeeltelijk op deze wijze; maar het wezen der ziekte ligt waarschijnlijk meer in eene krenking van het zenuwleven, waaruit de verandering van het bloed (op bl. 16 in eene noot reeds vermeld) voortvloeit. Welligt gaat ook deze vooraf, hetwelk niet gemakkelijk te beslissen is, en er ook niet veel toe doet; want beide kunnen, in zulk een' graad aangedaan, geen oogenblik zonder wederkeerigen invloed bestaan. Vergelijken wij de verschrikkelijk snelle werking van het blaauwzuur, als gift genomen, met de uiting dezer ziekte, zoo schijnt - schijnt, zeggen wij - er wel eenige overeenkomst tusschen die van het blaauwzuur en het Choleragift te bestaan.

De onontbeerlijkheid der huid, door huidziekten, in

[p. 422]

de confluérende pokken, bij verbrandingen enz. betoogd, is zeer juist; maar is daar de dood niet uit eene geheel andere oorzaak te verklaren? Bij de verbranding gaat toch de aandoening van de huid uit, zeker niet bij de Cholera, en bij de zamenvloeijende kinderziekte heeft er eene andere werking in de huid plaats, dan bij de Cholera. - Doch wij zouden haast vergeten, dat de Schrijver hier bij analogie redeneert, en wij eene beoordeeling en geene wederlegging schrijven.

Indien wij al genegen waren, met den Schrijver, zulk eene analogie (bl. 36) aan te nemen, waartoe wij niet volstrekt ongenegen zouden zijn, wij kunnen ons niet met hem vereenigen, deze ten grondslag te nemen voor de geneeswijze, althans zoo als de Heer rosenstein die voorstelt, namelijk de onbepaalde aanwending van het koude water (zie het Voorberigt des Vertalers).

De Heer casper zegt wel, bl. 52: bovenal moet ik nu be(aan- of op-)merken, dat het verre van mij zij, dat ik bij alle Cholera-zieken het koud water zoude aanwenden enz.; maar wanneer daarop volgt: het individualiseren is zekerlijk aan het Cholera-ziekbed binnen zeer enge grenzen bepaald (bl. 52), en verder: van het individualiseren in de Cholera zelve zou ik kunnen zeggen, men kan niet den zieken, maar men moet wel de ziekte individualiseren, d.i. hare verschillende formen verschillend opvatten (bl. 53), dan ontstaat er toch eenige vrees voor het generaliseren, hetwelk bij sommigen, die op de eerste lezing af alles beproeven, wel iets van alles over éénen boeg te wenden verkrijgt. Het is vooral om de navolgers, die niet eerst beproeven, maar dadelijk toetasten, dat wij deze Verhandeling onvertaald wenschten; zij zoude toch genoeg in der bevoegden handen gekomen zijn: welke slechts eenigzins wetenschappelijk gevormde Arts in ons vaderland verstaat geen Hoogduitsch en leest geene geneeskundige Duitsche werken? dikwijls met terugzetting van de oudere geneeskundige Litteratuur, en voorbijziende het vele goede, hetwelk in de vroegere schristen zijner landge-

[p. 423]

nooten is nedergelegd; en deze verdienden juist nagegaan te worden, want toen was men bij ons in onze kunst meer oorspronkelijk dan nu. Wij beschamen tegenwoordig in de Geneeskunde alle onze naburen, door onze, bij den eenen meer, bij den anderen minder, uitgebreide algemeene kennis van hetgeen overal voor de wetenschap wordt gedaan; maar zoude daardoor ook niet de oorspronkelijkheid eenigzins lijden, en schommelen wij niet dikwijls bij de buitenlanders op, hetgeen zij schrander verborgen houden, dat het bloemen en vruchten zijn, geplukt op onzen bodem, die zij te gemakkelijker voor de hunne laten doorgaan, omdat wij de studie onzer eigene geneeskundige letterkunde verzuimen? Zoolang er geene letterkundige geschiedenis van ons vak door eenen Geneesheer geschreven wordt, zal in het algemeen echter alles op den ouden voet blijven. Er zijn er, die zulks met vrucht zouden kunnen ondernemen; waarom slaan zij geene handen aan het werk? Doch wat is er ook met schrijven in ons land te behalen, vooral in het wetenschappelijke; voordeel althans niet, en....

Van bl. 36-52 behandelt de Schrijver de verschillende wijze van aanwending van het koude water, en gaat daarna over, om de ziekteformen aan te wijzen, in welke hij hetzelve meer of min wil toegediend hebben.

Bl. 67 trok onze aandacht de door den Vertaler vermelde schijtgele beslagen tong: de fabrijk van schijtgeel buiten Rotterdam heeft hem zeker tot deze uitdrukking gebragt, die anders niet zeer gekuischt is.

Verder en tot het einde handelt de Heer casper over de verschillende, ook door hem aangewende middelen. Hij eindigt met te zeggen: Bevorens ik nog eenige woorden over de voordeelen en goede gevolgen dezer methode, die van het koude water, bijvoeg, acht ik mij des te meer verpligt op te geven, wat zij niet verleent, bl. 87. Hier toont de Heer casper van den kwakzalverachtigen pogcher te verschillen. Zeker met het koude water (dus vervolgt hij) redt men niet alle zieken; want in welke aanmerkelijke ziekte worden alle

[p. 424]

zieken gered! (bl 87) maar deze kuurmethode was rationeel (in zekeren zin); zij redt de meeste Cholera-zieken (bewijzen); zij doet verrassende diensten in de kwaadaardigste formen der Cholera; maar (zegt hij op eene andere plaats) deze huiveringwekkende form - Cholera asphyctica - tart, in verreweg het meerendeel gevallen, de kunst der Artsen uit! Ik heb - ik heb - vergeefs! bl. 81); zij voorkomt den gevaarlijken en doodelijken bijkomenden typhus zekerder en beter (twijfelachtig); zij strookt met het gevoel van den zieke meer (zeer twijfelachtig); zij verzacht den dood(?); zij behoudt den zieke langer in het leven, dan de overige methodes (dit heeft zij dan toch met meer andere gemeen); zij is eenvoudig, de minst kostbare, overal gemakkelijk aan te wenden. Voortreffelijk, indien zij slechts overal, of althans grootendeels, aanwendbaar ware, hetwelk evenwel door dit werkje niet afdoende bewezen is.

Zoude er ook hier niet een middelweg zijn tusschen de methode van casper, die op haren tijd ook prikkelende, althans indrukwekkende genoemd kan worden, en tusschen de door hem te regt afgekeurde prikkelende en andere methodes (Voorb. bl. IX en Verh. bl. 2)? Wij zeggen ja, en meenen niet te veel te zeggen, wanneer wij vooronderstellen, dat ook in ons vaderland hiervan de bewijzen zullen geleverd worden.

In het Aanhangsel heeft de Heer rosenstein zich bevlijtigd, te verzamelen, wat over het nut des kouden waters hier en daar is geschreven. Wij zien het eenvoudige niet met versmading voorbij, juist omdat het eenvoudig is. Het koude water verdient alle aanprijzing met voorzigtigheid, ja er kan met de gave van onderscheiding van hetzelve schier niet te veel gezegd worden. Aangenaam zal het ons evenwel zijn, door daadzaken bewezen te zien, dat het koude water het krachtigste middel ter bestrijding voornamelijk van de Cholera paralytica was. Het is eenigzins tegenstrijdig, dat de geneeswijze van den Heer rosenstein algemeen bekend is, en niemand der Geneesheeren van dezelve ooggetuige is geweest, (bl. 33.)

[p. 425]

Wij wenschen met den Heer rosenstein, dat de echt Hippocratische geest iederen Geneesheer bij de aanwending van het koude water, zoo wel als bij elk ander geneesmiddel, bezielen moge, opdat de kunst door de middelen tot wezenlijk heil, zoo wel van gezonden als zieken, moge strekken, en dus bereikt worde de voorspelling van onzen grooten gaubius, Inst. Patholog. § 893.