Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1833

Dunallan, of kent eer gij oordeelt. Naar het Engelsch van Miss Kennedy, Schrijfster van Vader Klemens, Het welberaden besluit, enz. In II Deelen. Te Amsterdam, bij P. den Hengst en Zoon. In gr. 8vo. Te zamen 677 bl. f 7-20.

Reeds vóór de lezing verwacht men van een verhaal der Schrijfster van Vader Klemens, dat het eene godsdienstige strekking hebbe, en in deze verwachting vindt men zich niet bedrogen bij de lezing. Het werk bevat eene verdediging

[p. 410]

van de Christelijke Godsdienst, en derzelver ernstige aankleving en beoefening, tegen ligtzinnigen en ongeloovigen. Het verhaal is hoofdzakelijk van den volgenden inhoud: Miss Catharina Dunallan werd tegen haren zin, uit gehoorzaamheid aan haren vader, de echtgenoote van eenen verren bloedverwant, die insgelijks dan naam Dunallan voerde. Ook Sir Dunallan ging deze verbindtenis met grooten tegenzin aan. Maar ook zijn vader had hem vóór diens dood, door eene plegtige belofte, tot het aangaan van dit huwelijk verpligt. ‘De vader van Catharina had altijd vurig gewenscht, dat zijne dochter is het bezit van zijnen titel en van zijne rijkdommen zou blijven; en naauwelijks was zij de kindsche jaren ontwassen, of hij deed haar beloven, eenmaal hare hand te zullen geven aan hem, die de erfgenaam van zijnen rang en van zijne schatten zou worden. Zij beminde haren vader met geheel haar hart, en zij beloofde hem alles, wat hij van haar verlangde. Doch naderhand, toen zij meer leerde nadenken, beschouwde zij een huwelijk met eenen man, dien zij niet kende, en dien zij veelligt nimmer zou beminnen, met afschrik. Zij kon zich niet wederhouden, haren vader van eigenbatige oogmerken te beschuldigen, dewijl hij het geluk van zijn eenig kind in de waagschaal stelde, om aan zijne eerzucht te voldoen; doch met dat al was zij zoo geheel en al door kinderlijke liefde aan hem gehecht, dat zij een dergelijk denkbeeld, hetwelk zij harer onwaardig achtte, van zich poogde te verbannen. - De jonge Dunallan bevond zich op reis op het vaste land. Hij reisde door landen, die, en door den oorlog en door de volksberoerten, verwoest waren, en waar weinig Engelschen zich zouden hebben durven wagen; deze hartstogt, om een zwervend leven te leiden, scheen bij hem, wel verre van te verminderen, meer en meer toe te nemen, en Catharina, die zeer wel wist, dat zijn vader hem eene dergelijke belofte, als die, welke zij den haren gedaan had, had afgevorderd, begon te vermoeden, dat zijn wederzin tegen een gedwongen huwelijk de oorzaak van zijne langdurige verwijdering was.’ Om kort te gaan, de jonge echtgenooten kenden elkander niet. Vooral dacht Catharina zeer ongunstig over Dunallan. Zij hield hem, wat zijne godsdienstige denkwijze betrof, voor eenen geestdrijvenden dweeper, of, hetgeen nog erger is, voor eenen huichelaar, die zeer groote ondeugden door een godsdienstig uiterlijke wist te bedekken.

[p. 411]

Zoo gestemd, ziet zij zich genoodzaakt, haren echtgenoot naar diens landgoed Arnmore te volgen. Daar valt haar spoedig het onwaarachtige, ja moedwillig logenachtige van vele tegen Dunallan ingebragte beschuldigingen in het oog. Het bevallige van het landgoed getuigt van den goeden smaak des eigenaars. De tevredenheid en de ondubbelzinnige blijken van liefde jegens hunnen Heer, bij zijne huisgenooten, bedienden en pachters van zijne landerijen, wederlegt van zelve het voorgeven, dat hij hard en eigenbatig tegen zijne onderhoorigen zou zijn. Zelfs zijne godsdienstige denk- en handelwijze vertoont zich van tijd tot tijd in gunstiger licht. Catharina, die de gewone gevoelens der groote wereld, ten aanzien van eene meer ernstige beoefening van het Christendom, ten gevolge van eene, in dit opzigt, verwaarloosde opvoeding, maar al te veel had ingezogen, wordt van tijd tot tijd overtuigd van het ongegronde van hare vooroordeelen, en leert hoe langer hoe meer in geheel haar leven het Christendom met ernst en ijver beoefenen. Een' tijdlang gelukt het eenen gewetenloozen booswicht, die vroeger te vergeefs naar de hand van Catharina gestaan had, om, door de verfoeijelijkste middelen, de harten van Dunallan en zijne echtgenoote van elkander verwijderd te houden; eindelijk echter komt de waarheid aan het licht. De goddelooze Saint Clair sterft eenen verschrikkelijken dood, en Dunallan en Catharina vinden den onbedriegelijken waarborg voor het geluk van hun huwelijk in hun gemeenschappelijk verlangen, om overeenkomstig de lessen van het Christendom te leven.

Over het geheel is, naar ons oordeel, de geest, die in dit werk heerscht, voortreffelijk. Hier en daar slechts komt eene zekere ingenomenheid met het Methodismus te voorschijn. Ook twijfelen wij, of sommige in het werk voorkomende redeneringen wel boven alle onzekerheid verheven zijn; b.v. of het aanschouwen van eene hevige stormvlaag ons wel bij voorkeur behoort te leeren, ‘dat het onbegrijpelijke Wezen, dat ons genoegzaam altijd eene taal van liefde en mededoogen doet hooren, ook in toorn kan ontbranden.’ Is het niet meer in den geest der leer van het Christendom, bij het aanschouwen van onstuimige natuurtooneelen, vervuld te zijn met de gedachte aan het nut, dat zij te weeg brengen, en dat God zeer zeker alle dingen ten goede doet medewerken den genen, die Hem liefhebben? Met dat al, de smaakvolle en over het geheel juiste en oordeelkundige voor-

[p. 412]

stelling der waarheid, ingeweven in een zeer onderhoudend en belangwekkend verhaal, doet ons hopen, dat dit boek nut zal stichten bij zoodanige lezers, die anders minder gewoon zijn, boeken van godsdienstigen inhoud te lezen.

In hoe ver het woord dokter, in plaats van doctor, in den zin van geneesheer, burgerregt verkregen hebbe, durven wij niet beslissen; maar eene voortreffelijk vrouw en dergelijke misstellingen meer zagen wij ongaarne in zulk een boek. Om het door ons genoemde goede, wenschen wij aan het werk eene gunstige ontvangst toe bij onze landgenooten, voor welke wij ons van deszelfs lezing veel aangenaams en nuttigs beloven.