Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1833

Mes Loisirs. A la Haye, chez J.P. Beekman. 1832. petit en 8vo. VIII et 175 pag. f 1 - :

Dit bundeltje van een' onbekend' Schrijver, eenen Nederlander (zóó veel kan men merken), doch die verkiest in de Fransche taal zijne mijmerijen en gewaarwordingen uit te storten, is niet ontbloot van verdiensten, en wij durven,

[p. 405]

in zeker derde, den Schrijver wel aanmoedigen, op den ingeslagen' weg voort te gaan. Op den vorm hebben wij in het algemeen deze aanmerking: Dat de dramatische Legende Ildégonde in proza vervaardigd is, dit is volstrekt niet hinderlijk; maar verreweg de meeste der volgende stukjes zouden veel eigenaardiger in dichtmaat behandeld zijn. Thans zijn die alle zoogenaamd poëtisch-proza. Dit is onnatuurlijk. Als de Dichter b.v. zegt, bl. 146 en 147: ‘Papillons légers et diaphanes au corps de crystal! réves d'amour, revenez, revenez! Vous avez caressé de vos ailes les cordes de mon imagination (?), lyre divine! instrument favori de mon âme! et elles ont donné un accord mélodieux. Oh! je l'entends encore, il vibre encore à mes oreilles,’ enz. dan wil men iets hooren, dat naar een lied gelijkt; maar zulk eenen zang vindt men alleen in verzen, niet in proza. Hoe zonderling is het, eene reeks van élégies te lezen, waar de Dichter telkens wel zegt de snaren te tokkelen, maar, in plaats van geregeld afgedeelde maten, kunstmatig en toch ongekunsteld geleide melodiën, harmonische wederklinking van slotkadansen, ons slechts onbestemde, verward en ongeregeld elkander opvolgende toonen, zonder muzikalen zamenhang, hooren doet! De welluidendste ronding der volzinnen vervangt nimmer de plaats van het vers. Is de aandoening te levendig en afwisselend, om zich aan ééne doorloopende maat of aan één stelsel van maten te binden, men verandere dan somwijlen van rhythmus; men doe dat zelfs hier en daar met een' stouten en verrassenden, doch niet al te schokkenden, maar onmerkbaar voorbereiden overgang. Zoo doet lamartine b.v. in zijn Chant d'amour, in zijne Poësie sacrée en elders. Dan kan men spreken van sa lyre divine en ses accords mélodieux!

Maar genoeg hiervan. Beschouwen wij eenigermate den inhoud, met aanteekening van hetgeen ons bij uitstek wèl gevalt of gebrekkig voorkomt. Ildégonde is denkelijk niet bestemd voor eenige opvoering ten tooneele. Bij de lijst der personen is de schim van Lancelot, die de ontknooping bewerkstelligt, vergeten. Bl. 28. reg. 5. v.o. moet voor ils sont heureux zeker gelezen worden malheureux. De Legende heeft ons, in haren dramatischen vorm, wèl bevallen. De woorden van Lancelot, bl. 59 en verv., zijn in vele opzigten schoon; maar die voorstelling van dat telkens sterven en herleven in de eeuwigheid is al te zonderling,

[p. 406]

terwijl zij echter aan een' reeds gezaligden in den mond wordt gelegd, en dus als waarheid voorgedragen. - In het stukje: Van Speyk, lezen wij, bl. 111, dat van speyk aan zijne beminde niet eens dacht en geen' enkelen zucht voor haar slaakte, schoon hij echter door den Dichter wordt voorgesteld als haar teederlijk te beminnen. Dit is eene tegenstrijdigheid. Hij had de woorden, hem in den mond gelegd, aldus moeten uitbreiden: Quoi donc! je serais un lâche? Non, non, ma bien-aimée toujours présente aux yeux de mon âme! je mourrai la mort des héros; nous nous reverrons dans une autre patrie!... Vie, vie terrestre, je te repousse! ma mort est plus utile; ma patrie l'exige. Eh bien, patrie! la voilà! Je vous sacrifie l'espoir de ma jeunesse. - Réve, bl. 147. ‘Elle s'est laissee faire,’ is plat: waarom niet liever: elle me prodiguait ses faveurs? Ook op bl. 146 hindert ons de uitdrukking: ‘Je sens tout jusqu'à mes jambes même tressaillir quand je pense à cet être adorable.’ Anders is er in dien droom en in vele andere stukjes niet weinig schoons en verhevens. - Het verhaal Coloprini is treffend, en vol ware poëzij is het Fragment, bl. 115-125. Tot aanbeveling daarvan, en tot besluit dezer beoordeeling, strekke het volgende: ‘Quand au crépuscule du foir une colombe traverse l'air au dessus de ma tête, je pense: tu appartiens sans doute à une jeune fille jolie, car tu es belle et blanche comme l'âme d'une fille de quinze ans. Et lorsque je regarde la pensée, je murmure: ta couleur, humble fleur, ne sied pas à ton état; le lis royal devrait avoir la pourpre, mais la tendre pensée devrait être blanche comme la main d'un enfant. Et je dirais tout cela en vers, car la nature est la poésie de l'homme, comme dieu est celle des anges! - Me Voici devant un mur, et ma lumière a disparu; ainsi disparaît l'age du plaisir quand nous sommes près d'y toucher, qui de loin nous attire.’

De misschien al te gevoelige Schrijver zuivere en veredele steeds zijnen stijl, en als zijne Muze hem bezielt, spreke hij voortaan in de gekadanseerde taal der Zanggodinnen; dan zal niet alleen de geest der dichtkunst uit zijne redenen ons tegenademen, maar ook de golving des lieds in zijne zangen ons streelen.