Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1833

Citherklanken, den vrede der ziele gewijd, door C. ten Hoet, Jz. Te Nijmegen, bij J.F. Thieme. 1832. In gr. 8vo. VII en 134 bl. f 2-10.

Bij wien verwekte het geen smartelijk gevoel, toen hij vernam, dat de gevoelige en beminnelijke Dichter ten hoet, in nog jeugdigen leeftijd, het tijdelijke met het eeuwige verwisseld had? Welkom zal dan allen deze verzameling zijn. Zij bevat de nagelatene, doch door den Schrijver in zijne laatste levensmaanden deels opgestelde, deels uit vroegeren voorraad verzamelde gedichten, door hemzelven herzien en ter uitgave bestemd. De beroemde Hoogleeraar des amorie van der hoeven had zijnen vriend ten hoet daartoe aangemoedigd. Daarom is dan ook door eenen anderen vriend des overledenen, den kundigen en smaakvollen sijbrandi, Leeraar bij de Doopsgezinden te Nijmegen, in eenen belangrijken brief, tot voorrede dienende, de bundel aan dezen Hoogleeraar opgedragen; gelijk ook de Dichter-zelf dat gedaan heeft in het vers, waarmede de verzameling begint. In het algemeen heeft ons het hier geleverde bij uitstek bevallen. Het meeste is roerend en schoon geschilderd, veelal rijk en gelukkig gevonden, en altijd is alles edel en Christelijk gedacht; hetwelk echter niet wegneemt, dat ons hier en daar iets tegenkwam, dat ons minder behaagde, en 't welk wij kortelijk bij de opsomming van het medegedeelde zullen aanwijzen.

Aan mijnen Vriend a. des amorie van der hoeven, is eene hartelijke en eenvoudig schoone opdragt van den bundel. Ten behoeve der lezers merken wij aan, dat

[p. 403]

ten hoet, op het voorbeeld der Duitsche Dichters, zoo hier als elders, de rust in de vijfvoetige Jamben veelal bij de vijfde lettergreep laat invallen, b.v. Die kostbre parel, | eindloos hoog van waarde. Bilderdijk en de meeste anderen beschouwen onze vijfvoetigen als Alexandrijnen, waar de eerste voet van is afgenomen, en die dus de rust evenmin kunnen hebben bij de vijfde, als de Alexandrijnen bij de zevende greep. Zij zouden geschreven hebben: Die parel, | die zoo hemelsch is van waarde, of: Dat echt juweel, | zoo schoon, zoo hoog van waarde, of wel: Dat heerlijk pronkjuweel, | zoo hoog van waarde. En zulks alles, omdat bij de Alexandrijnen de rust invalt soms bij de vijfde, soms bij de achtste, en doorgaans bij de zesde, maar nooit bij de zevende greep. Bij de Engelschen en Duitschers, die de Alexandrijnen verwerpen, staan de vijfvoetigen als van achter afgeknotte Trimeters op zichzelve; en daar de Trimeter doorgaans de rust heeft midden in den derden voet, is dat ook doorgaans het geval bij de vijfvoetigen der Engelschen en Duitschers, aan welker versificatie ten hoet de voorkeur gaf boven de bij ons meer gewone, welke, wat het invallen der rust betreft, meer met die der Franschen overeenstemt.

De Dorpsbrand is een schoon, gevoelvol en stichtelijk verhaal, dat de Romancen van tollens hier en daar op zijde streeft. Het H. Nachtmaal is even schilderachtig als zielverheffend afgeteekend. Het Heimwee-lied is eene hartelijke en gevoelvolle zucht naar den Hemel. De Poëzij des Levens is voortreffelijk naar schiller gevolgd, en schetst het rampzalige des levens, wanneer men al het ideale versmaadt, om zich tot de koude werkelijkheid te beperken. Minna's sterven is een lief tafereel, vol van de beminnelijkste sentimentele dweeperij, zonder iets, dat bespottelijk of laf is. Het Kerkhof te Ottensen is goed gevolgd naar mahlman; doch zoo hier, als elders, wachte men zich, de vrijheden over te nemen, die ten hoet zich in de berijming veroorlooft. Het Meisje bij de bron, eene Romantische Vertelling, is zoo wegslepend en roerend, zoo ongekunsteld en betooverend tevens, dat wij dit voor het meesterstukje uit den bundel houden. (Op bl. 48 hindert ons alleen verschijnen en verdwijnen.) Oscar's laatste Lied is, als vers beschouwd, fraai; maar den zoon

[p. 404]

van ossian wordt hier eene kennis van de Grieksche Mythologie toegeschreven, die hij zeker niet had; zijne voorstelling van de onsterfelijkheid is daarentegen geheel Oostersch, zoo wat half Joodsch, half Christelijk; zoodat wij hier het Noordsche met het Grieksche en het Oostersche vermengd vinden. Bilderdijk en ook van der hoop geven aan Noordsche liederen eene eigenaardiger kleur. Het Geluk is in rhythmisch-Elegische maat getrouw naar schiller vertolkt. (Op bl. 78 staat ongelukkig Hun haar, voor Gun haar dat schoone geschenk. Een Trochaeus als zalig, in de plaats van een' Spondaeus, en heeft voor de middelste greep in een' Dactylus, hinderen ons altijd, b.v. zalig | hij, wien de | Goôn enz. en Venus in | d' arm ge- |wiegd.) Meer bevallen ons Aan de Hoop en Aan mijne Muze. Doch vooral bekoort ons Een Lied van Gelderland, Wiegezang voor mijn Zoontje, Aan Laura, en Zangstukje. Ook het overige is niet zonder verdiensten. Het minste echter uit geheel den bundel is de Ode aan God. Dit vers, door den Schrijver kort vóór zijnen dood vervaardigd, ware mogelijk beter weggelaten. De Verwachting, naar schiller, is heerlijk, en treffend is het Afscheid aan den Lezer. Adelaïde, Amor en dergelijke stukjes in halsbrekende maten, naar matthisson, zullen aan weinig Nederlanders behagen. Aan Recensent komen die versmaten even stram voor in onze als in de Duitsche taal, en schijnen hem mislukte nabootsingen van het zoo liefelijk rollende Grieksche en zoo welluidend klinkende Latijnsche Sapphicum. Intusschen beschouwen wij deze verzameling, over het geheel, als een sieraad van den Nederlandschen Zangberg, en schrijven er niets van uit, omdat de keus te moeijelijk is om weinig, en onze plaats te beperkt om veel er van mede te deelen.